Dagblaðið Vísir - DV - 30.06.1997, Síða 18

18
MÁNUDAGUR 30. JÚNÍ 1991
’iT-iIt' I 'JÍ\
t’iWliT:!
Betri sand^É^
kastalar á
Sandur á baöströndum er
betri til sandkastalagerðar en
sá sandur sem alla jafna er í
sandkössum á barnaleikvöll-
um. Og það sem meira er, vís-
indamenn vita hvers vegna.
Jú, ástæðan er einfaldlega
sú að blautur sandur loðir
?»*■■**■ I'isrJrr,
mmrs& W
betur saman en þurr. Örsmá-
ar vatnsagnir eru milli korn-
anna í strandarsandinum,
jafnvel eftir að kastalinn virt-
ist vera orðinn þurr.
Peter Schiffer frá Notre
Dame háskólanum og sam-
starfsmenn hans rannsökuðu
eðlisfræði sandkastala og
komust að því, sér til furðu,
að mjög lítið vatn milli sand-
kornanna nægði til að halda
kastalanum saman.
Vísindamennimir telja að
hugsanlega megi nýta rann-
sóknamiðurstöður þeirra í
steypuvinnu, landbúnaði og
jafnvel við pilluframleiðslu.
Lystaukinn eyk-
ur matarlystina
Lystaukinn, þessi alla
jafna áfengi drykkur sem
menn fá sér gjaman fyrir
mat þegar farið er fint út að
borða, eykur matarlystina,
eins og hann á að gera. Þeir
sem eru í megmn ættu því að
forðast hann eins og heitan
eldinn.
Hollenskir visindamenn,
sem rannsökuðu áhrif
lystaukans, skýrðu frá því á
þingi um offitu sem haldið
var í Dyflinni fyrir skömmu
að þeir sem fengju sér áfeng-
an lystauka fyrir mat borð-
uðu meira en þeir sem
drykkju ávaxtasafa eða vatn.
Glæpamenn noti
hanska við iðju
sína
Ástralskir vísindamenn
segjast hafa fundið enn eina
ástæðuna fyrir því að glæpa-
menn eigi að setja á sig
hanska áður en haldið er í
vinnuna. í fingrafari manns
er nefnilega að flnna DNA
erfðaefnið, rétt eins og í t.d.
blóði, hári og sæði.
Vísindamennirnir Roland
van Oorschot og Maxwell Jo-
nes frá réttarlæknisfræði-
stofnuninni í Victoria í Ástr-
alíu segja frá því í bréfi til
tímaritsins Nature að þeir
hafi rannsakað ýmsa hluti
sem sjálfboðaliðar handléku
og fundið DNA á þeim. Þeir
segja að DNA berist jafnvel
milli manna með handa-
bandi.
Lögreglan er, að sögn, þeg-
ar farin að nýta sér hina nýju
tækni.
I J'jí&K l-l i -l
----' VJÍJjJ Jj USJ ÁiuJíJjJ
Aukið grænmetisátið og
bægið frá sjúkdómum
Boröiö nógu mikið af grænmeti og ávöxtum og bægið frá lífshættulegum sjúk-
dómum á borö við krabbamein.
Það getur
margborgað sig
að fá sér auka-
skammt af
grænmeti eða
ávöxtum á
hverjum einasta
degi. Vísinda-
menn á Nýja-
Sjálandi segja
að með því sé
hægt að koma í
veg fyrir hjarta-
sjúkdóma og
krabbamein.
Rannsóknir
þeirra á sjálf-
boðaliðum, sem
borðuðu mikið
af grænmeti og
ávöxtum, sýndu
einmitt fram á
mikla aukningu
vítamína í blóð-
inu.
Jim Mann og
samverkamenn
hans við Otagoháskóla i Dunedin
höfðu eins og aðrir veitt athygli
þeim mikla áróðri sem hefur verið
rekinn fyrir aukinni neyslu
vítamína eins og A, C og E. Rann-
sóknir höfðu sýnt fram á andoxun-
areiginleika þeirra, þ.e. þau gera að
engu skaða sem gæti annars leitt til
hjartasjúkdóma eða krabbameins.
„Algeng viðbrögð við þessum til-
mælum hafa verið umtalsverð
aukning neyslu andoxunarfæðubót-
arefna þrátt fyrir litlar sannanir
Bandarískir og danskir visinda-
menn hafa fundið steingerðar leifar
eins allra fyrsta spendýrs jarðarinnar
í Jameson Land á Austur- Grænlandi.
Dýr þetta er kallað haramiya og var
ekki ósvipað rottu í útliti, grennra þó
og með lengri lappir. Það lifði fyrir
um 210 milljón árum, á svokölluðu tr-
íastímabili, að því er fram kemur í
grein í Jyllands-Posten.
Dýrið hefur verið vísindamönn-
um nokkur ráðgáta í um 150 ár eða
frá því fyrsta steingerða tönnin úr
því fannst í Þýskalandi um miðja
19. öldina. Skýrari mynd er nú kom-
in á skepnuna eftir að næstum heill
kjálki með nokkrum tönnum og
bein úr útlimum fundust hjá grönn-
um okkar í vestri.
fyrir því að þau geri nokkurt gagn,“
skrifa vísindamennirnir í skýrslu i
breska læknablaðinu.
Þeir ákváðu því að kanna áhrif
neyslu ávaxta og grænmetis.
Mann og félagar hans fengu til
liðs við sig 87 sjálfboðaliða með eðli-
legt magn kólesteróls í blóðinu og
sem alla jafna borðuðu þrjá eða
færri skammta af ávöxtum og græn-
meti á dag.
Helmingur tilraunadýranna hélt
sig við fyrra mataræði sitt á meðan
Haramiyan hafði það ósköp
huggulegt í náttúru Grænlands á
sínum tíma, lifði þar með risaeðl-
um, flugeðlum og einhvers konar
krókódílum. Á þessum tíma var
Grænland ekki þar sem það er nú
heldur á sömu breiddargráðu og
Norður-Afríka er nú. Landið var þá
hluti af risastóru meginlandi við
miðbaug jarðar og loftslagið eftir
því.
Þegar tennurnar úr haramiyunni
eru bomar saman við áður fundnar
tennur er hægt að slá því fóstu að
dýrið aðgreinir sig frá svokölluðum
morganucodon, spendýri frá fyrri-
hluta júratimans. Haramiyan er al-
veg sjálfstæð tegund og heitir fullu
nafni haramiyavia clemmenseni,
hinum helm-
ingnum var
sagt að borða
átta skammta
af ávöxtum og
grænmeti á
dag.
„Þau fengu
nákvæm fyrir-
mæli um
mataræði, til-
lögur að mat-
seðli og upp-
skriftir. Ein-
staklingsvið-
töl voru hald-
in hálfsmán-
aðarlega til að
stappa í þátt-
takenduma
stálinu," segir
í grein Nýsjá-
lendinganna.
Einn
skammtur
jafngildir hálf-
um bolla af
soðnu grænmeti, ávexti af meðal-
stærð eða 3/4 bolla af grænmet-
issafa.
Við rannsókn á blóði þátttakend-
anna kom fram umtalsverður mun-
ur. Þannig reyndust þeir sem juku
ávaxta- og grænmetisneyslu sína
hafa mun meira af C vítamini í
blóðinu svo og af A-vítamínsforstig-
inu alfa og betakartótíni.
Vísindamennimir segja frá því að
tíu rannsóknir að minnsta kosti
hafi sýnt fram á að mikil neysla
eftir danska jarðfræðingnum Lars
B. Clemmensen.
Það var einmitt á grandvelli lýs-
inga hans á jarðlögum í Jameson
Land að steingervingafræðingurinn
Farish Jenkins við Harvardháskól-
ann í Bandaríkjunum ályktaði að
hugsanlega væri hægt að finna þar
leifar af frumstæðum spendýrum.
Jenkins stjórnaði síðan hópnum
sem gróf upp leifamar af dýrinu.
Danskir og bandarískir vísinda-
menn hafa leitað steingervinga í Ja-
meson Land frá árinu 1988. Þeir
dvelja þar fimm vikur á hverju
sumri við leit. Fyrstu lausu tenn-
urnar fundust 1991 en 1995 fannst
kjálki úr haramiya í klettavegg, auk
fjölda annarra útlimabeina.
ávaxta og grænmetis veiti vörn
gegn krabbameini, hjarta- og æða-
sjúkdómum og heilablóðfalli. Þá
hafa nokkrar rannsóknir til viðbót-
ar bent til þess aö ekki sé hægt að
svindla með því að taka fæðubótar-
efni í staðinn. Það gagnar víst lítið.
Lítil breyting kom hins vegar
fram á magni E vítamíns í blóði til-
raunadýranna. Hugsanlega þarf fólk
því ráðleggingar um hvernig það
geti fengið E vítamín, sem er að
finna í grænmetisolíu og hnetrnn.
Díoxín í konum
20 árum síðar
ítalskir og bandarískir vísinda-
menn skýrðu nýlega frá því að
þeir hefðu fundið leifar af eitur-
efninu dioxín í líkömum kvenna
meira en tuttugu árum eftir að
þær komust í snertingu við það í
eiturslysinu mikla nærri bænum
Seveso á Ítalíu.
Vísindamennirnir rannsökuðu
62 manneskjur sem komust í
snertingu við díoxínið árið 1976.
Rannsóknin leiddi í ljós aukningu
eitursins í fólkinu, einkum þó í
konum. Ekki er vitað hvers vegna
svo er. í bréfi til læknablaðsins
Lancet segja vísindamennimir að
það geti hins vegar haft áhrif á
heilsu bæði kvennanna og barna
þeirra.
Díoxínefnum hefur verið kennt
um ýmiss konar fæðingrgalla.
Eiturefni geta safnast fyrir í
líkamsfitu og konur hafa tilhneig-
ingu til að hafa meiri fitu en karl-
ar. Díoxínmagnið var þó óháð
hlutfalli líkamsfitu, hæðar og
þyngdar og annarra þátta. Vís-
indamenn standa því á gati.
Estrógen dregur úr
hættunni á als-
heimer
Ný rannsókn á áhrifum estró-
gens á alsheimer hefur leitt í ljós
að 54 prósent minni líkur era á
þvi að konur sem tóku hormónið
fái sjúkdóminn. Rannsókn þessi,
sem sagt er frá í tímritinu
Neurology, rennir stoðum undir
fyrri rannsóknir þar sem líkur
vora að því leiddar að estrógen
gæti komið í veg fyrir alsheimer.
Ef rétt reynist gæti þetta haft
mikil áhrif á almannaheilsu. Um
fímmtán prósent fólks eldra en 65
ára og um helmingur þeirra sem
eru meira en 85 ára fá alsheimer.
Byrjunareinkenni sjúkdómsins
eru oft minnistap en hann getur
síðar leitt til elliglapa og að lok-
um dauða. Ronald Reagan, fyrr-
verandi Bandaríkjaforseti, er
meðal þeirra sem þjást af sjúk-
dómnum.
Spendýr líkt rottu lifði á Grænlandi fyrir 210 milljón árum.
Leifar eins fyrsta spendýrs jarðarinnar fundnar:
210 milljón ára gömul rotta
frá austurhluta Grænlands