Dagblaðið Vísir - DV - 30.09.1997, Qupperneq 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 30. SEPTEMBER 1997
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, augiýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Höldum okkur við efnið
Ef stjómmálamenn lentu í vandræðum í fjölmiðlum í
gamla daga, þótti sumum þeirra þægilegt að grípa til
samsæriskenninga. Þeir fluttu þá kenningu, að flölmiðl-
ar væru notaðir gegn sér. Þeir héldu fram, að óvinir sín-
ir væru að nota fjölmiðla til að koma höggi á sig.
Eitt síðasta dæmið var íslenzkur ráðherra, sem varð
fyrir nokkrum árum að segja af sér í kjölfar fjölmiðla-
umræðu um afglöp hans á sviði spillingar. Hann hélt
fram, að óvinir innan flokks síns hefðu komið umræð-
unni af stað til að hefta framgang hans innan flokksins.
Hann fjallaði lítið um efnislegt innihald fréttanna,
sem urðu honum að falli, en þeim mun meira um hugar-
farið, sem hann taldi liggja að baki þeirra. Málið snérist
að hans mati ekki um það, sem stóð eða sagði í fréttun-
um, heldur um tilurð þeirra að tjaldabaki.
Þannig mátti afgreiða öll óþægileg fjölmiðlamál sem
hluta af samsæri, er ekki þurfi að taka málefnalega af-
stöðu til. Einkum var ætlazt til, að stuðningsmennirnir
gleyptu kenninguna, enda var þá til siðs, að flokksbræð-
ur héldu með sínum manni fram í rauðan dauðann.
Skylt þessu var sú árátta margra embættismanna að
hafa meiri áhuga á tilurð frétta úr valdastöðvum þeirra
heldur en efnisinnihaldi þeirra. Þeir fóru hamförum við
að reyna að finna lekann og stöðva hann, en sinntu því
síður að laga það, sem sagt var frá í fréttunum.
Sem betur fer hafa viðhorf af þessu tagi látið undan
síga. Þau seljast einfaldlega ekki, af því að notendur fjöl-
miðlanna hafa meiri áhuga á innihaldi fréttanna heldur
en kenningum um dularfulla fæðingu þeirra. Pólitíkus-
ar nota því sjaldan þessa undankomuleið.
Þá gerist það allt í einu, að einn stóru fjölmiðlanna
byrjar sjálfur að taka þátt í samsæriskenningunum.
Fréttastofa ríkissjónvarpsins flutti ekki fréttir af meint-
um ritstuldi Séðs og heyrðs, heldur þeim mun meiri af
meintu hugarfari að baki frétta annars fjölmiðils.
Reikna má með, að slíkt gerist á minni háttar útvarps-
stöðvum, þar sem eins konar skemmtikraftar segja frétt-
ir án þess að kunna neitt til fagsins. Það er athyglisverð-
ara, að fréttastofa hins hefðbundna sjónvarps á íslandi
skuli ekki vera betur mönnuð en þetta.
Komið hafði í ljós, að Séð og heyrt var ekki dótturblað
nákvæmlega eins blaða á Norðurlöndum, heldur óheim-
ilt eftirrit þeirra. Voru nafngreindir eigendur norrænu
blaðanna meðal annars búnir að fá íslenzka lögfræði-
stofu til að kanna, hvemig bregðast mætti við.
Þetta var ekki frétt að mati fréttastofu ríkissjónvarps-
ins. Það var hins vegar frétt, að frásagnir annars fjölmið-
ils af málinu væru sprottnar af meintri samkeppni milli
flölmiðla. Samsæriskenningin, sem stjórnmálamenn
lögðu af, er nú vöknuð á vettvangi fómardýra hennar.
Svona fer, þegar Qölmiðlum er ekki stjómað af yfir-
mönnum, sem sjálfir vita betur. Svona fer, þegar ófagleg-
ir bjálfar vaða hindrunarlaust uppi og fá að verða sér og
stofnun sinni til skammar á almannafæri. Þetta niður-
lægir ríkissjónvarpið auðvitað sem fréttamiðil.
Verra er þó, ef þetta vekur gamla áráttu, er blundar
með sumum þeirra, sem em í sviðsljósi fjölmiðlanna,
þannig að þeir hætti að svara efhislega því, sem þar
stendur eða þar er sagt, og fari í staðinn á nýjan leik að
ijölyrða um hugarfarið að baki fréttanna.
Þá verða alvörufréttamenn á öðrum fjölmiðlum enn á
ný að hafa fyrir því að segja við kenningasmiðina:
Heyrðu nú, við skulum halda okkur við efnisatriðin.
Jónas Kristjánsson
„Þaö þarf aö taka upp nýtt kerfi þar sem kennarar eru ráönir tii að starta í skólanum á heilsdags grundvelli.
segir Bragi m.a. í greininni.
Launakerfi grunnskóla
kennara ónothæft
það sterkasta vísbend-
ing um gott skólastarf.
Þegar kennurum líður
vel t skólanum er það
einnig vísbending um
góðan skóla. Þótt hægt
sé með réttu að líkja
grunnskólanum við
verksmiðju þá ber að
hafa það í huga að böm
eru í eðli sinu ólík flski-
bollum.
Gerð kjarasamninga
fyrir kennara er úrelt og
aðferðin sem þar er
beitt er ekki líkleg til að
njóta skilnings almenn-
ings. Þar við bætist að
mjög erfitt er að skipu-
leggja skólastarf á þeim
“ ' ....
„Meðan kennarar eru á alltof lág-
um launum halda þeir áfram að
vera óánægðir ogheimta fimmeyr-
inga fyrir alla mögulega snúninga
sem hægt er að skilgreina og
reikna út í krónum og aurum.u
Kjallarinn
Bragi Jósepsson
prófessor
Laun grunn-
skólakennara eru
of lág. (Sama á
reyndar einnig við
um flesta launþega
á íslandi en hér á
eftir mun ég ræða
einungis um laun
og launakerfi í
grunnskólum).
Flestir kennarar
þurfa að lifa af
launum sínum og
það er ekki til of
mikils mælst.
Samt geta þeir það
ekki. Sumir geta
snapað sér yfir-
vinnu en mörgum
stendur slíkt ekki
til boða. Oft eru
það forréttindi að
fá yfirvinnu og
ýmiss konar
sporslur sem era í
augum margra
kennara heilög
sakramenti (sbr.
stílapeningar sem
eru reiknaðir út
skv. formúlunni:
fjöldi nemenda
sinnum flöldi kennslust. á viku
sinnum 0,0025).
Ólík fiskibollum
Störf kennara eru mjög mikil-
væg bæði fyrir þá sem njóta
kennslunnar sem einstaklingar og
fyrir þjóðarheildina. Störf grunn-
skólakennara eru vandasöm og það
er því mikilvægt að þeir séu
ánægðir í starfi og að þeir búi við
launalegt öryggi. Kennari sem ekki
getur lifað af launum sinum getur
ekki leyst starf sitt af hendi svo vel
sé; starf kennarans er þess eðlis.
Þegar bömunum liður vel er
forsendum sem ráðning kennara
byggir á. Þetta verður enn alvar-
legra vandamál þegar heilsdags-
skóli verður að veruleika.
Nýtt kerfi
Grunnskólinn hefur algera sér-
stöðu í skólakerfinu vegna þess að
þar fer fram skyldunám sem
spannar yfir tíu viðkvæm þroska-
ár bamsins. Skólastarfið í grann-
skólanum er þvi ekki bara fólgið í
því að kenna bömum að lesa,
skrifa og reikna. Það á ekki að af-
markast við það að kennarar mar-
seri út af kennarastofunni til að
kenna í 40 mínútur og séu svo
stikkfrí þar til næstu 40 mínútur
heflast. Þannig gengur þetta ekki.
Við þurfum að stokka upp spil-
in og gefa upp á nýtt. Við þurfum
að hverfa frá núverandi kerfi og
búa til nýtt sem hentar því starfi
sem fram á að fara í grunnskólum.
Það þarf að taka upp nýtt kerfi þar
sem kennarar eru ráðnir til að
starfa í skólanum á heilsdags
grundvelli, ekki til að kenna 27 x
40 mínútur á viku og fá greitt fyr-
ir, eyður í stundatöflu, gæslu í frí-
mínútum, yfirsetu eða fyrir leið-
réttingu o.s.frv.
Það er röng skólastefna sem
gengur út frá því að kennari sé
einungis virkur þegar hann er
með bekk. Það er röng skólastefna
sem gengur út frá því að kennarar
geti lokað sig af og sagt „ónáðið
ekki, við erum í fríi“. Ef ekki verð-
ur breyting á þessu munu skóla-
stjórar lenda áfram í sama baslinu
með að skipuleggja skólastarfið.
Meðan kennarar eru á alltof lág-
um launum hcdda þeir áfram að
vera óánægðir og heimta fimmeyr-
inga fyrir alla mögulega snúninga
sem hægt er að skilgreina og
reikna út í krónum og aurum.
Þannig hafa kennarar þurft að
nurla saman smánarlaunum sem
enginn hugsandi maður getur sætt
sig við; þess vegna sitjum við uppi
með stétt manna sem er orðin
langþreytt og svekkt á þeirri nið-
urlægingu sem hún hefur mátt
þola árum saman.
Það er orðið löngu tímabært að
stokka upp það kerfi sem notað
hefur verið til að reikna út laun
fyrir grunnskólakennara. Þetta
launakerfi er óskynsamlegt gagn-
vart kennurum og það hindrar
eðlilega þróun skólans.
Bragi Jósepsson
Skoðanir annarra
Lífeyrisgreiðslur
„Lífeyrir úr almennu lifeyrissjóðunum er yfirleitt
mjög lágur og dugar oft ekki fyrir framfærslu. Þess
vegna hlýtur það að vera eitt meginverkefni lífeyris-
sjóðanna að vinna að hækkun lífeyrisgreiðslna í ná-
inni framtíð. Þá er sjálfsagt og eðlilegt, að sjóðfélag-
amir sjáifir kjósi stjórnir þeirra og hafi þannig áhrif
á flárfestingarstefnu og annan rekstur. Og auk þess
er eðlilegt, að launþegar geti valið sjálfir í hvaða líf-
eyrissjóð iðgjöld renna.“
Úr forystugreinum Mbl. 27. sept.
Reykvíkinga í borgarstjórn
„Barnfæddum Reykvíkingum er umburðarlyndið
í blóð borið og í dag líta þeir hver á annan og spyrja
sorgmæddir: Af hverju fáum við ekki að kjósa Reyk-
víkinga í borgarstjómina okkar lengur? Svarið er
einfalt: Borgin er undirlögð af sveitamönnum í ham-
ingjuleit á gúmmískóm og frambjóðendur eru valdir
til að ganga í augun á svoleiðis nýbúum en ekki fá-
einum heimamönnum. Senn líður að því að stjórn-
málaflokkar bjóða ekki fram lengur í Reykjavík,
heldur átthagafélög sveitamanna. Menn spyrja þvi
ekki lengur um Borgarstjórann í Reykjavík heldur
um Reykvíkinginn í borgarstjórn."
Ásgeir Hannes í Degi-Tímanum 27. sept.
Mennt er máttur
„Heilbrigöur einstaklingur til sálar og likama og
vel búinn að menntun og þekkingu nýtist atvinnulifi
og samfélagi betur en aðrir. Menntun og þekking eru
raunar lyklar bæði einstaklinga og samfélags að far-
sælli framtíð. Það er engin tilviljun að þær þjóðir
sem mestum flármunum hafa varið í alhliða og sér-
hæfða menntun, rannsóknir og þróun eigin atvinnu-
lífs búa við langbezt lífskjörin. ... Það er fátt mikil-
vægara en að bæta og treysta menntakerfið í landi
okkar ..."
Úr Reykjavíkurbréfi Mbl. 28. sept.