Dagblaðið Vísir - DV - 04.03.1998, Side 14

14
MIÐVIKUDAGUR 4. MARS 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjérnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórí: PÁLL ÞORSTEINSSO.N
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVlK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingarr 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sfmi: 462 5013, blaöam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Rlmu- og plötugerö: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuöi 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblaö 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aðsent efni blaðsins i stafrænu formi og I gagnabönkum án endurgjalds.
Subburnar í Sellafield
í áratugi hafa bresk stjómvöld leyft losun geislavirks
úrgangs frá endurvinnslustöðinni í Sellafield. Honum er
hleypt bæði í hafið og út í andrúmsloftið. Hafstraumar
flytja svo úrganginn norður í höf þar sem við tökum við
honum nauðug viljug.
Norðurlöndin, sem em fómarlömb dæmalauss sóða-
skapar Breta, bundu vonir við bresku stjómarskiptin.
John Gummer, annálaður umhverfisgikkur, hvarf þá úr
embætti. Þess sjást þó lítil merki. Stjóm Blairs virðist
ekki hótinu betri í þessum efnum en hin fyrri.
Blair vemdar subbumar í Sellafield og skirrist við að
takmarka heimildir þeirra um losun á geislavirka
úrgangsefninu teknesíum. Dlu heilli jókst losun á því
verulega árið 1995. í kjölfarið hafa Norðmenn svo mælt
margfalda aukningu á því í íshafinu.
Niðurstöður Norðmanna komu á óvart. Miðað við
upplýsingar um önnur geislavirk efhi frá Sellafield, til
dæmis sesíum, áttu menn ekki von á að teknesíum
ferðaðist svo hratt í hafinu. Samkvæmt þessu er líklegt
að það mælist við ísland eftir aðeins tvö til þrjú ár.
Teknesíum býr að eiginleikum sem hljóma satt að
segja óhugnanlega. Geislavirk efni eyðast mishratt.
Versti eiginleiki teknesíums er hve gríðarlengi það
endist. Helmingunartími þess er tvö hundmð og þrettán
þúsund ár! Það er eilífð á mælikvarða mannsævi
Til samanburðar má nefna að helmingunartími sesí-
ums er þrátt fyrir allt ekki nema þrjátíu ár. Það mælist
varla augnablik við hliðina á eilíföarlífi teknesíums. í
reynd mun það því menga umhverfi norðurhjarans - og
þar með íslands - um ókomna framtíð.
Langlífi samsætunnar er þeim mun óhugnanlegra sem
haft er í huga að það finnst hvergi í óspilltri náttúru.
Teknesíum er manngert efni og lífríkinu algerlega
framandi. Áhrif þess á manninn eru óþekkt. Við getum
því ekkert fullyrt um virkni þess til lengri tíma.
Annar ljóður á ráði hins geislavirka efnis er hversu
auðveldlega það leysist upp í hafmu. Önnur skyld efni,
einsog plútóníum, setjast fyrir í seti og eru því ekki í eins
mikilli snertingu við lífríkið. Teknesíum er hins vegar
sífellt á aðgengilegu formi fyrir dýr og jurtir og því
líklegt til að vera ákaflega virkt.
Það er þó jákvætt að teknesíum er ekki skylt þeim
efnum sem mannslíkamanum eru nauðsynleg. Það
safnast því hægt upp í vefjum mannsins. Megnið af því
sem kann að taka sér bólfestu í líkömum okkar er líklegt
til að skila sér út þegar fram í sækir.
Við þetta verður þó að auka þeim fyrirvara að nægileg
vitneskja er ekki um hegðun efnisins í náttúrunni. Það
virðist þó ekki safnast í miklum mæli upp í fiskum. Hins
vegar mælist veruleg uppsöfnun þess í þangi og skel-
dýrum, ekki síst humri einsog þeim sem við veiðum.
Ástæðan fyrir þessari hegðun er enn óþekkt.
Þverstæðan í málinu er þó að vísindamenn telja líklegt
að á áratugum komi fram tækni sem geri kleift að farga
teknesíum með öðru móti en út í hafið. Hvers vegna er
ekki beðið eftir því? Ástæðan er einföld. Það er of dýrt að
geyma úrganginn. Fjárhagslegur sparnaður Breta kostar
því mengun á umhverfi annarra.
Losun teknesíums frá Sellafield mun skaða lífríki
norðurhjarans um þúsundir ára. Við vitum ekkert hver
áhrifrn verða til lengdar. Frá siðferðilegu sjónarmiði er
því fullkomlega óveijandi af breskum stjómvöldum að
heimila framhald þessarar óhæfú.
Sellafield er hinni bresku þjóð til vansæmdar.
Össur Skarphéðinsson
„Formaöur Alþýöubandalagsins haföi haldiö áhugamönnum um stjórnmál spenntum," segir greinarhöf. m.a. -
Margrét Frímannsdóttir, formaöur Alþýöubandalagsins f ræöustóli.
Alþýðubandalagið
skilar auðu í
sjávarútvegsmálum
Þau gerast mörg
stórtíðindin hjá A-
flokkunum um þessar
mundir.
Þjóðin fylgdist með
því af athygli að mið-
stjórnarfundur Al-
þýðubandalags af-
greiddi nýja stefnu í
sjávarútvegsmálum.
Formaður Alþýðu-
bandalags hafði hald-
ið áhugamönnum um
stjórnmál spenntum.
Rækilega var sagt frá
undirbúningi og að-
draganda þess að
móta ætti nýja stefnu
í sjávarútvegsmálum.
Vegna viðræðna A-
flokkanna um sam-
fylkingu flokkanna
og væntanlegan sam-
runa var búist við
því að skýrar línur
yrðu lagöar, ekki síst
vegna þess að Al-
þýðuflokkurinn hef-
ur mótað sér stefnu í
sjávarútvegsmálum
á grundvelli kenn-
inga um auðlinda-
gjald, sem allt á að
leysa.
Kjallarinn
Sturla
Böövarsson
alþingismaöur
nýja stefnumótun Al-
þýðubandalagsins,
þessa róttæka bylt-
ingarflokks, birtist
okkur þingmönnum
sem tillaga til þingsá-
lyktunar.
Tillagan gerir ráð
fyrir því að Alþingi
kjósi 9 manna nefnd
er geri tillögur um
hvemig leggja skuli
gjald á auðlindir okk-
ar. Jafnt auðlindir
sjávar sem aðrar.
Tillagan fjallar sem
sagt ekki um stefnu
Alþýöubandalagsins.
Þingkjörinni nefnd er
með öðrum orðum
falið það hlutverk að
„Ef tillagan verður samþykkt á
Alþingi og 9 manna nefnd byrjar
starf sitt geta A-flokkarnir lagt
til hliðar umræður um sjávarút-
vegsmál. Og Alþýðuflokkurinn
verður afvopnaður í næstu kosn-
ingum.u
Nefnd móti stefnu Alþbl.
Fyrir kosningamar 1991 og 1995
kynnti Alþýðubandalagið afstöðu
sem fól í sér mikla andstöðu við
þágildandi lög um stjóm fiskveiða.
Þess var því að vænta að flokkur-
inn mótaði stefnu sem legðist gegn
gildandi lögum, sem að visu hefúr
verið breytt frá því Alþýðubanda-
lagiö var í stjóm og stórlega bætt
undir forystu sjálfstæðismanna.
Niðurstaöa miöstjómarfundar
Alþýðubandalagsins vakti því
ekki litla furðu. Samþykktin, hin
móta stefnu sem Alþýðubandalag-
ið mun væntanlega taka upp.
Ef alvara fylgir...
Þessi niðurstaöa miðstjómar
Alþýðubandalagsins er trúlega
einsdæmi. En hún er einnig ræki-
legt innlegg í samfylkingarviðræð-
ur A-flokkanna. Ef tillagan verður
samþykkt á Alþingi og 9 manna
nefnd byrjar staif sitt geta A-flokk-
arnir lagt til hliðar umræður um
sjávarútvegsmál.
Og Alþýðuflokkurinn verður af-
vopnaður í næstu kosningum.
Hugmyndir þeirra alþýðuflokks-
manna munu hafa verið þær að
skapa sér sérstöðu með tillögum
um auðlindaskatt sem gæti að
þeirra mati leyst af hólmi tekju-
skatt einstaklinga. Hver vill ekki
losna við að greiða skatta? En þá
muna jafnaðarmennimir ekki eft-
ir því að í sköttum af tekjum felst
tekjujöfnun.
Ef alvara fylgir samfylkingar-
viðræöum A-flokkanna hlýtur Al-
þýðuflokkurinn að draga til baka
sínar tillögur á meðan 9 manna
nefndin leitar leiða sem munu þá
væntanlega verða teknar upp sem
stefna í samfylkingarflokki Mar-
grétar og Sighvats.
Við bíðum spennt eftir næsta út-
spili A-flokkanna. En eftir situr
hópur alþýðubandalagsmanna í
sjávarbyggðum sem hafa beðið
eftir stefnu flokksins, sem nú
hefur skilað auðu. Það em stór
pólitísk tíðindi.
Heilmikil tíðindi
En til þess að gæta sanngimi þá
er tillaga Alþýðubandalagsins
allrar athygli verð. í henni kem-
ur fram mjög svo málefnaleg af-
staða sem Steingrímur J. Sigfús-
son hefur einkum mælt fyrir.
Hún getur falið í sér lausn á því
vandasama máli að skilgreina að-
gang aö auðlindum sjávar, orku-
lindum og auðlindum hálendis,
þar sem er ósnortin náttúra.
Það er vissulega kominn tími til
þess að ræða og ná sátt um það
hér hvemig við skilgreinum að-
gang og nýtingu. Og hvaða verð
skal greiða fyrir afnotin. En eftir
stendur að Alþýðubandalagið hef-
ur lagt á hilluna að skilgreina
stefnu sína í sjávarútvegsmálum.
Það eru heilmikil tíðindi.
Sturla Böðvarsson
Skoðanir annarra
Hugbúnaður - atvinnugrein
„íslenzkur hugbúnaðariðnaður hefur verið um-
talsverður vaxtarbroddur í íslenzku atvinnulífi und-
anfarin ár ... Stjómvöld þurfa að skapa íslenzkri
hugbúnaðargerð eins góð starfsskilyrði og sams kon-
ar iðnaður nýtur erlendis. írar hafa t.d. staðið vel
við bakiö á hugbúnaðargerð og þaðan koma nú 2/3
allra tölva, sem seldar era í Evrópu, og 40% fjárfest-
inga Bandaríkjamanna í þessari atvinnugrein hafna
þar. Hugbúnaðariðnaðurinn er orðinn atvinnugrein,
sem ástæöa er til að taka eftir og hlúa að.“
Úr forystugreinum Mbl. 3. mars.
Hermálinu er lokið
„Sameiningarmál vinstri manna hafa verið i patt-
stöðu lengi, klókir skákmenn leika hvem biðleikinn
öðram snjallari - og árin líða ... Hermálinu er lokiö.
Því miður. Og viö töpuðum - við herstöðvaandstæð-
ingar. Eða kannski að niðurstaðan af hermálinu hafi
verið eins og Matthildingar ortu: Ef herinn fer, þá
fer herinn. Þetta hætti að skipta máli. Því miður:
þcmnig fór það og við getum ekki lengur búið við
flokkakerfi sem endurspeglar hin miklu átök um
veru þessa hers og þá svíðandi tilfinningu um skert
sjálfstæði sem sú vera skapar manni sem íslend-
ingi.“
Guðmimdur Andri Thorsson í Degi 3. mars.
Hækkuð veiðiskylda
„Það er kvótakerfið en ekki kvótabraskið sem ger-
ir suma að sægreifum og aðra aö leiguliðum. Sjó-
menn vilja veiðiskyldu en hvað ætli veiðiskylda
hjálpi sjómönnum hér? Því skyldu sjómenn verða
minni leiguliðar ef þeir þurfa ekki bara að leigja
kvótana til að fá að veiða fiskinn heldur þurfa líka
að leigja þau skip er mega veiða kvótana? Hækkuð
veiðiskylda breytir ekkert kvótaverðinu og kemur
litlu til leiðar öðra en verðhrani kvótalausra skipa.
Meiri eignatilfærslu til sægreifanna."
Einar Júllusson í Mbl. 3. mars.