Dagblaðið Vísir - DV - 30.11.1998, Page 22

22
MÁNUDAGUR 30. NÓVEMBER 1998
Fréttir____________________________________pv
Þvert ofan 1 allar kenningar:
Samþjöppunin hefur
lækkað matvöruverð
ATLAS-kort matvörubúöa á höfuðborgarsvæðinu
Sparisjóös vélstjóra, hafa verið vel
reknar og þróast laglega á löngum
tíma. Þær njóta vinsælda, verðlagið
er ekki það lægsta í bænum en þjón-
ustan prýðileg og vöruval með því
betra sem sést. Hugsanleg veltutala
1998: 4,5 milljarðar
Verslanir 10-11 hafa verið mikið
ævintýri ekki síður en Bónus. Jó-
hannes réðst í Bónus með tvær hend-
ur tómar eftir alllangt atvinnuleysi.
Eirikur Sigurðsson réðst i 10-11 eftir
að hafa orðið fyrir biturri reynslu af
gjaldþroti Víðisverslananna. Báðir
eru þeir Jóhannes og Eiríkur fæddir
kaupmenn og ólust upp í matvörubúð-
um ef svo má segja. Þeir hafa ekki
notið skólagöngu í verslunarfaginu en
lært af reynslunni og hafa lært mikið.
Þeir eru kóngamir í matvöruverslun-
inni en spuming hvort Eirikur leggur
ekki kórónuna frá sér áður en langt
um líður. Veltuspá 1998:2,5 milljarðar
króna.
Velta 11-11 nemur eflaust rúmum
milljarði og litlu verslanimar em
eins og Davíð forðum gegn Golíat,
talsvert drjúgar, með veltu sem sveifl-
ast á bilinu frá ca 70 milljónum upp í
200 milljónir.
Hrói höttur kominn á kreik
Athyglisverð verslun starfar í
Hafnarfirði og hefur gert á þriðja ára-
tug, Fjarðarkaup. Þar er kaupmaður
Sigurbergur Sigurðsson viðskipta-
fræðingur. Hann er í raun orðinn eins
konar Hrói höttur matvörufagsins. Þó
er ekki hægt að heimfæra upp á Sig-
urberg að hann steh frá þeim ríku og
gefi þeim fátæku. Hann fer millileið-
ina, gerir afar hagstæð innkaup en
selur á prýðilegu verði. Viðskiptavin-
ir hans em margir og mjög tryggir.
Sigurbergur er maður sjálfstæður og
hefur allt fram til þessa hafnaö sam-
vinnu við innkaupakeðjur. Hann hef-
ur heldur ekki haft neinar hugmynd-
ir um aö auka velfima með því að
byggja meira af verslunarhöllum.
Velta Fjarðarkaups i ár: Um 1,5 millj-
arðar króna.
Eins og sjá má em veltutölur ágisk-
un en munu nálægt sanni. Víða er um
blandaða verslun að ræða og erfitt að
gera upp á milli matvöm og annarrar
vöm.
Menn vita varla að morgni hvemig
matvörumarkaðurinn kemur til með
að líta út að kvöldi, segja þeir sem lifa
og hrærast í matvörudreifingunni.
Gífúrleg breyting og samþjöppun er
orðin á stuttum tíma. Milljarðaeignir
skipta um hendur í sífellu. Fullyrða
má að tveir eða þrir aðilar em að
skipta á milli sín stærsta bitanum,
íbúum höfuðborgarsvæðisins og
næsta nágrenni, tveim þriðju hlutum
þjóðarinnar.
Litlu matvörabúðrmum fækkar,
eða að þær hverfa inn í verslanakeðj-
ur sem hugnast rekstur fremur
smárra eininga. „Það er eflaust hægt
að reka litla matvörabúð í dag en til
þess þurfa menn að eiga peninga,
mikla peninga til að greiða vöruna á
rétfinn tíma. En kaupið getur aldrei
orðið hátt og vinnutiminn er langur,"
sagði Þórhallur Steingrimsson, kaup-
maður i Grímsbæ. Hann er að fara í
jólatraffikina í síðasta sinn. Harrn hef-
ur rekið verslun sína í 16 ár en Vöm-
veltan keypti allt húsið og snemma á
næsta ári kemur 10-11 búð i húsið.
Stétt matvörukaupmanna orðin
rýr í roðinu
Fyrir daga stóra kjörbúðanna vom
matvöruverslanir í Reykjavík hátt á
annað hundrað þegar allt var talið.
Ein og ein verslunarkeðja komst á
legg. Silfi & Valdi var
frægust þeirra með
hátt i tuttugu búðir
þegar best lét, allt litl-
ar hverfisverslanir,
nema undir lokin
stærri verslanir I
Austurstræti 17 og í
Glæsibæ. Sláturfélag
Suðurlands átti keðju-
búðir sem voru um
tima afar vinsælar.
KRON lifði talsvert
fram á níunda áratug-
inn, en kaupfélags- og
samvinnuverslun átti
erfitt uppdráttar meðal
Reykvíkinga, enda
náði hún engum ár-
angri miðað við einka-
framtakið. Kaup-
mennskan þar á bæ
var vægast sagt ófag-
mannleg og metnaður-
inn i lágmarki.
Starfsemin í Félagi
matvörukaupmanna
er nánast engin orðin.
„Það má segja að Félag
matvörukaupmanna í
Reykjavík sé skipað kaupmönnum úr
Þinni verslun eingöngu," segir Þór-
hallur sem lengi hefur starfað að fé-
lagsmálum matvörukaupmanna og er
formaður félagsins. Áður fyrr vora
þar starfandi tugir matvörukaup-
manna, keppinautar sem ræddust
vinalega við í félaginu, en börðust
sem ólmir daginn langan.
Verslunin vinnur á verðbólgunni
Siguröur Jónsson framkvæmda-
stjóri segir að Kaupmannasamtök ís-
lands hafi ákveðið að láta samkeppn-
ismálin fara fram hjá sér, menn taki
ekki afstöðu með einu fyrirtæki gegn
öðm. „En vissulega er mikil sam-
þjöppun á þessum markaði og það er
hlutur sem maður horfir ekki á með
neinni sérstakri ánægju. Mörgum
þykir nú nóg um,“ sagði Sigurður
Jónsson.
Sigurður segir að framleiðnin í
verslun hafi aukist gífurlega. „Það er
í fáum greinum sem framleiðniaukn-
ingin er eins mikil og í versluninni á
(keðjuverslanir):
GOLIATAR
BAUGUR (9 Bónusbúðir - 8
Nýkaupsbúðir - 2
Hagkaupsbúðir) 18
NÓATÚN 9
VÖRUVELTAN (13 10-11 verslanir, tvær opna í desemb.) 13
KAUPÁS (10 11-11 verslanir, tvær að opna) 10
FJARÐARKAUP 1
NETTÓ 1
ÞÍN VERSLUN 7
1 alls 59 búðir, flestar stórar
DAVÍÐAR (ntiu
Kjöthöllin
Sunnukjör
Herjólfur
Kjötborg
Hagabúðin
Vísir, Laugavegi 1
Pétursbúð, Ránargötu
Þingholt, Grundarstíg
Skerjaver, Einarsnesi 36
Bensínstöðvar
fjölskyldubúðirnar);
1 af hverri
síðustu misserum og árum. Og lands-
feðumir benda á að verslunin eigi
drýgstan þátt í að halda niðri verð-
bólgu í landinu," sagði Sigurður.
Þróun á matvörumarkaði hér á
landi hefur verið hröð. Samt hefúr
svipað verið að gerast í öðrum lönd-
um þar sem mikil samþjöppun hefúr
átt sér stað. Undanfama daga hafa
fulltrúar Reiten Gmppen í Noregi ver-
ið hér á landi að skoða eignir sínar
sem þeir nýlega fjárfestu í. Þeir skoð-
uðu meðal annars lagerhúsnæði Inn-
kaupa og vom yfir sig ánægðir með
þá byggingu, sem og fagmennskuna í
verslunum Baugs. Ljóst er að íslensk-
ir kaupmenn kunna vel til verka.
Stjómvöld í öðrum löndum hafa
skipt sér meira af þróuninni en gert
hefur verið hér á landi. Gott dæmi um
þetta er að skipulagsyfirvöld annars
staðar á Norðurlöndum hafa tak-
markað byggingu stórverslana að
undanfomu. Danir byrjuðu, Finnar
komu á eftir, síðan Norðmenn og nú
em Svíar að setja löggjöf um slíkar
byggingar. Hins vegar em hvergi
hömlur að sjá gagn-
vart samþjöppun
valdsins í verslun-
inni, samkeppnislög
landanna virðast ekki
sjá neitt athugavert.
Miðbæir víða hafa
verið að þoma upp
vegna „molla" sem
risið hafa út og suður
um fiöll og fimindi ef
svo má segja. Það
dregur lífið úr mið-
borgarsamfélaginu
sem menn vilja gjarn-
an varðveita.
Yfirburðir Baugs-
búðanna miklir
En er eitthvað at-
hugavert við að Baug-
ur verði með allt að
tvo þriðju verslunar-
innar á höfuðborgar-
svæðinu, kannski
meira? Bónus-dæmið
hefur aldeilis gengið
Fréttaljós
Jón Birgir Pétursson
upp í höndum þeirra Jóhannesar
Jónssonar og Jóns Ásgeirs, sonar
hans. Þeir hafa á örfáum árum búið
til veldi sem er engu líkt á íslandi.
Eins og sjá má á Atlas-korti matvöm-
verslunarinnar á þessari síðu em
búðir þeirra víða, - og margar þeirra
era mjög stórar. Framleiðnin í því
fyrirtæki er því mikil. Yfirráðin yfir
keppinautunum fyrrverandi, Hag-
kaupi og Nýkaupi, var snjall leikur.
Og innkoma 10-11 í Aöfóng, birgðafyr-
irtæki Baugsbúðanna, virðist aðeins
hafa verið forleikurinn að inngöngu í
Baug. Hugsanleg veltutala matvöru á
höfuðborgarsvæðinu í ár: 14 milljarð-
ar króna.
Nóatún er meginkeppinautur
Baugs. Verslanir Jóns Júlíussonar,
vélstjóra, kaupmanns og formanns
Jóhannes í Bónus er með 9 ára gamalt fyrirtæki sem er ráðandi í allri mat-
vörusölu í landinu. Hér er hann í ferð með kaupmönnum í Danmörku 1986
þar sem hann lærði margt og mikið til viðbótar við fyrri kaupmannafræði sín,
meðal annars um lágverðsverslanir og miðlæga vörubanka. DV-mynd JBP