Dagblaðið Vísir - DV - 09.06.1999, Blaðsíða 14

Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aöstoöarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaóaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildír: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Visir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, simi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuöi 1900 kr. m. vsk. Lausasöluverð 170 kr. m. vsk., Helgarblað 230 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
Verkefni
Alþingi kom saman í gær í fyrsta skipti eftir kosning-
ar. Gamalreyndir stjórnmálamenn eru mættir enn á ný
til leiks ásamt nokkrum nýliðum. Verkefnin sem bíða
þeirra á kjörtímabilinu eru mörg - sum eru léttvæg af-
greiðslumál, önnur skipta landsmenn verulegu máli.
Fyrsta verkefni þingmanna sem einhverju skiptir er
að tryggja jafnvægi í ríkisbúskapnum og raunar gott bet-
ur. Nauðsynlegt verður að afgreiða fjárlög fyrir komandi
ár með umtalsverðum tekjuafgangi, þannig að áfram
verði haldið að greiða niður skuldir ríkissjóðs innan-
lands og utan. Tekjuafgang á ríkissjóði má hins vegar
ekki ná með öðrum hætti en aðhaldi í útgjöldum, sam-
hliða því að dregið er úr skattheimtu. Gæluverkefni
þingmanna og útgjaldaloforð fyrir kosningar mega ekki
koma í veg fyrir að þessu markmiði sé náð, ekki síst þar
sem sveitarfélögin virðast ekki ætla að koma böndum á
sín fjármál.
Sala ríkisfyrirtækja getur gert þingmönnum bærilegra
að ná tökum á ríkisfjármálunum, en til þess þurfa þeir
að marka ákveðna stefnu í stað þess að vera tvístígandi.
Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks hóf
sölu á hlutabréfum í ríkisbönkunum á síðasta kjörtima-
bili en enginn veit hvenær eða hvernig verkið verður
klárað. Viðskiptaráðherra fer eins og köttur í kringum
heitan graut þegar talið berst að sölu ríkisbankanna,
ekki ósvipað og samgönguráðherra varðandi Landssím-
ann.
í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar er almennt og
óljóst orðalag um sölu á Landssímanum hf. Hér er um
langstærstu einkavæðingu íslandssögunnar að ræða og
því nauðsynlegt að tekið sé af skarið sem fyrst og mörk-
uð stefna í því hvenær og hvernig fyrirtækið verður selt.
Ljóst er að hugsanlegir kaupendur eru ekki aðeins inn-
lendir fjárfestar heldur einnig erlendir sem yrði mikill
styrkur fyrir íslenskt atvinnulíf í heild. Hættan er hins
vegar sú að þingmenn dragi lappirnar og komi í veg fyr-
ir sölu fyrirtækisins. Sumir þingmenn eru með þá áráttu
að standa í vegi fyrir öllum málum er horfa til framfara
í misskilinni þörf þeirra að þjóna sérhagsmunum.
Endurskoðun útvarpslaga kallar á að þingmenn horfi
fram á veginn og standi ekki í vegi fyrir eðlilegri þróun
og framförum í íslenskri fjölmiðlun. Hugmyndir um að
banna eða takmarka kostun á útvarps- og sjónvarpsefni
er dæmi um það hvernig hið opinbera getur drepið nið-
ur það sem vel er gert. En mestu skiptir að róttækar
breytingar verði gerðar á rekstri, skipulagi og síðar eign-
arhaldi Ríkisútvarpsins, sem að öðrum kosti á það á
hættu að verða sem nátttröll í íslenskum fjölmiðlaheimi.
Fyrsta skrefið er að breyta fyrirtækinu í hlutafélag og
leysa um það ofurvald sem stjórnmálamenn hafa á því.
Næsta skref er að hefja sölu hlutabréfa og losa þannig
ríkið út úr rekstri fjölmiðafyrirtækis. Það er með ólík-
indum, nú þegar lítið lifir af 20. öldinni, að ríkið skuli
enn vera flækt inn í rekstur fjölmiðils.
Verkefnin sem bíða alþingismanna eru mörg, allt frá
ríkisfj ármálunum til skipulagsbreytinga á heilbrigðis-
kerfinu, frá skipulagðri sölu ríkisfyrirtækja til byggða-
mála, frá sjávarútvegsmálum til stóriðju. Mikilvægast er
að þingmenn haldi stillingu sinni á komandi mánuðum
og misserum - missi ekki sjónar á því sem skiptir máli
og ýti þannig sérstökum hugðarefnum sínum og þröng-
um hagsmunum til hliðar. Óli Björn Kárason
MIÐVIKUDAGUR 9. JÚNÍ 1999
Störf og sta>a Alflingis skipta sköpum fyrir U>ræ>islegt stjórnarfar í landinu. fiingi> sækir vald sitt til fljó>ar-
innar.“
Alþingi og fram-
kvæmdavaldið
breytingar á starfsað-
stöðu og kjörum þing-
manna oftast komið eftir
dúk og disk þannig að
þingið hefur engan sam-
anburð þolað við sæmi-
lega rekin fyrirtæki.
Nægir þar að benda á
húsnæðisaðstöðu þings-
ins og ófullnægjandi að-
stoð við alþingismenn.
Sérstaklega sker í auga
sá mikli munur sem enn
er við lýði á aðstöðu
framkvæmdavaldsins,
ráðuneyta og stofanana
þeirra annars vegar og
Alþingis hins vegar.
Samskipti þessara aðila
ráðast um margt af þess-
um aðstöðumun og segja
má að þingið hafi verið í
stöðugri vöm gagnvart ríkisstjórn og
ráðherrum á hveijum tíma. ímynd
„Farsæl samskipti stjórnar og
stjórnarandstöðu skipta miklu fyr-
ir vegAlþingis. Því er með ólíkind-
um að nú skuli eiga að stíga til
baka það skref sem tekið var
haustið 1993 þegar stjórnarand-
stæðingar fengu formennsku í
þremur fastanefndum þingsins
Kjallarinn
Hjörleifur
Guttormsson
fyrrv. alflingisma>ur
Alþekkt er þrí-
skipting ríkisvalds-
ins sem bundin er í
stjómarskrá lýðveld-
is okkar í löggjafar-
vald, dómsvald og
framkvæmdavald.
Samkvæmt 2. grein
stjómarskrárinnar
fara Alþingi og for-
seti íslands í samein-
ingu með löggjafar-
vald. Ólafur Jóhann-
esson talar í riti sínu
Lög og réttur um lög-
gjafarvaldið sem
„frumstofn ríkis-
valdsins" og megi
hiklaust telja Alþingi
aðalhandhafa þess.
Forseti íslands og
önnur stjómvöld og
þá öðrum fremur ríkisstjóm fara
með framkvæmdavaldið en dómend-
ur með dómsvald
sem ákvarðast af
lögum. Þetta er rifj-
að hér upp til að
undirstrika stöðu
Alþingis í stjóm-
kerfinu.
Störf og staða Al-
þingis skipta sköp-
um fyrir lýðræðis-
legt stjórnarfar í
landinu. Þingið sæk-
ir vald sitt til þjóðar-
innar. Þar sitja hin-
ir þjóðkjömu fulltrúar, handhafar
löggjafarvaldsins. Eru þetta ekki
sjálfsagðir hlutir, augljósir hverjum
atkvæðisbærum manni, að ekki sé
talað um æðstu embættismenn í
gervi ráðherra?
Veik sta>a Alflingis
Margt hefur vel verið gert til að
bæta aðstöðu Alþingis og þeirra sem
þar starfa hin síðari ár. Þó hafa
þingsins út á við og takmarkað sjálfs-
traust dregur dám af þessum ójöfn-
uði og „frumstofn ríkisvaldsins" hef-
ur meðal annars af þessum sökum
orðið langtum veikari en skyldi.
íhlutun rá>herra
Fjölmörg dæmi mætti tilfæra um
óeðlileg afskipti ríkisstjórnar af störf-
um og aðbúnaði Alþingis. Fjármála-
ráðherrar hafa iðulega hlutast til um
fjárhagsramma þingsins sem á þó að
heita að hafi fjárlagavaldið í sínum
höndum. Hefur þessi afskiptasemi
birst bæði gagnvart forsætisnefnd og
Öárlaganefhd. Þá er íhlutun rikis-
stjórna um starfstíma Alþingis orðin
regla fremur en undantekning og
skipta þá litlu áætlanir sem gerðar
hafa verið og reynt er að binda fast-
mælum við upphaf þings. Fram-
kvæmdin ræðst af samskiptum for-
sætisráðherra við forseta þingsins
þar sem hinn fyrmefndi tekur sér
húsbóndavald. Eins og til að undir-
strika hvaðan valdið kemur er nú sá
háttur upp tekinn að „úthlutá' for-
setadæmi þingsins sem eins konar
afgangsstærð um leið og ríkisstjórn
sest á stóla. Auðvitað ber Alþingi
sem heUd ábyrgð á því hvemig sam-
skipti við framkvæmdavaldið hafa
þróast og verður þar engum einum
um kennt.
Samskipti stjórnar og stjórnar-
andstö>u
Farsæl samskipti stjómar og
stjómarandstöðu skipta miklu fyrir
veg Alþingis. Því er með ólíkindum
að nú skuli eiga að stíga tU baka það
skref sem tekið var haustið 1993 þeg-
ar stjórnarandstæðingar fengu for-
mennsku í þremur fastanefndum
þingsins. Með því var reynt að deUa
nokkuð ábyrgð mUli fy&inga á þjóð-
þinginu. Nú reið á að ganga lengra í
því efni, tU dæmis með því að sfjóm-
arandstaðan legði tU forseta Alþing-
is.
SkUaboðin frá framkvæmdavald-
inu sem lánlaus meirUUuti þing-
manna beygir sig nú fyrir em skýr.
Hið fomfræga þing sem á þjóðveldis-
öld starfaði án sýnUegs fram-
kvæmdavalds er á stöðugu undan-
haldi fyrir háaðli embættismanna
sem era þess albúnir þá hentar að
taka hina þjóðkjömu í bóndabeygju.
Hjörleifur Guttormsson
Skoðanir annarra
Brotthvarf Reykjavíkurflugvallar
„Að flytja flugvöUinn úr Vatnsmýrinni og byggja þar
miðborgarbyggð í staðinn er eitt stærsta framfaraspor sem
Reykjavíkurborg getur stigið. Brotthvarf flugvaflarins úr
Vatnsmýrinni mun brjóta af miðbæ Reykjavíkur þá hlekki
sem hindrað hafa miðbæinn í að stækka og dafna. Það, að
ekki er hægt að byggja háhýsi við eða í miðbæ Reykjavík-
ur hefur gert það að verkum að miðbærinn heíúr litla
stækkunarmöguleUca og miðbær án stækkunarmöguleika
er miðbær sem staðnar og hnignar."
Friðrik Hansen Guðmimdsson í Mbl. 8. júní.
Þrautleiðinlegir hátíöisdagar
„Stéttbundnum þjóðlegum hátíðis- og tyUidögum hefur
ekki tekist að tofla í tískunni... Sjómannadagurinn er ekki
lengur svipur hjá sjón og rennur oftar en ekki út í sand-
inn við strendur landsins og sautjándann (sem er á næstu
grösum) er að daga uppi í deyfð og drunga. Baráttuandinn
og krafturinn sem ætti að einkenna hátíðisdag verkafólks
1. maí, er nú í mesta lagi hægur sunnan sjö.... Og frídagur
verslunarmanna, þegar aUir eiga frí nema verslunarmenn,
leysist venjulega upp í einu aUsherjar unglingafyUiríi og
mgli ... Við skulum í engu breyta þessum gamalgrónu,
þreyttu og oft á tíðum þrautleiðinlegu hátíðisdögum. Ein-
faldlega vegna þess að aUa aðra daga ársins er þess krafist
að við séum kát og feikifjörug, ung, faUeg og rík.“
Jóhannes Siguijónsson f Degi 8. júnl.
Stéttamunur í íþróttum
„Ég játa að ég er íþróttaáhugamaður ... í stéttskiptu
samfélagi á borð við Bretland má sennilega sjá þessar and-
stæður endurspeglast í íþróttum eins og knattspymu og
golfi, og þó kannski enn frekar í rúbbíi og krikketi... Hér
á landi er hins vegar erfiðara að koma auga á stéttamun í
íþróttum en vissulega væri það forvitnilegt rannsóknar-
efni hvort áhugamenn um golf hefðu tfl að mvnda meiri
peninga á mflli handanna en áhugamenn um knattspymu.
Hvað svo sem kæmi út úr slíkri rannsókn þá er ekki loku
fyrir það skotið að fmna megi einhveija samsvömn mUli
efnahagslegrar velgengni og íþróttaáhuga almennt."
Þröstur Helgason í Mbl. 8. júni.