Dagblaðið Vísir - DV - 16.08.1999, Qupperneq 16

16
tennmg
MANUDAGUR 16. AGUST 1999
Slegist um fágæt úrvalsverk
Undanfarin misseri hefur hærra verð
fengist fyrir listaverk „gömlu meistaranna"
- en í þeim hópi eru impressjónistar, jafn-
vel kúbistar - á uppboðum úti í heimi en
nokkru sinni fyrr. Samt hafa æ fleiri sér-
fræðingar í listaverkaviðskiptum orð á þvi
að brátt, jafnvel innan 30-40 ára, muni upp-
boðsmarkaður með listaverk heyra sögunni
til. Þetta hljómar kannski eins og þversögn
en er það ekki þegar grannt er skoðað.
Með hverju árinu sem líður koma nefni-
lega færri úrvalsverk eftir málsmetandi
listamenn á markað. Og þau sem falboðin
eru opinberlega eru oftar en ekki keypt af
stóru listasöfnunum, eins og hinu forrika
Getty-safni í Kaliforníu, og sjást ekki aftur
á opnum markaði.
Því er slegist um sérhvert úrvalsverk og
fram að því hafði fengist fyrir sambærilegt
verk eftir Cézanne.
Hækkun á listrænu gengi
Þar sem góð verk eftir vinsælustu lista-
mennina, impressjónistana og síðim-
pressjónistana Monet, Renoir, Cézanne,
Seurat o.fl. eru nú af skornum skammti hafa
menn neyðst til að hækka með handafli list-
rænt gengi á ýmsum yngri listamönnum sem
ekki voru áður í náðinni meðal listsafnara.
Ekki er ýkja langt síðan Juan Gris, einn af
frumkvöðlum svokallaðs samræmds
kúbisma, var almennt flokkaður með minni
háttar spámönnum vegna notkunar sinnar á
ýmiss konar skreyti. Fyrir mánuði bauð
ChristieVs í Lundúnum upp ágæta uppstill-

k rMr,
Milljarðamyndir eftir Claude Monet (Dómkirkjan í Rúðuborg, 1894), Edgar Degas (Absintuglas-
ið, 1876) og Auguste Renoir (Óður til blómanna, 1903-9).
óheyrilegar upphæðir eru boðnar. Til
skamms tima voru ekki nema tvær mark-
verðar uppstillingar eftir Cézanne frá
„besta“ skeiði hans, 1890-1900, til í eigu
virtra einkasafnara og þegar önnur þeirra
var boðin upp í New York í maí sl. var sem
æði rynni á viðstadda. Á endanum var
myndin slegin á 60,5 milljón dollara - um
430 milljónir ísl. króna - og er hermt að
kaupandinn hafi verið fulltrúi einhvers
safnsins. Þetta var tvöfalt hærra verð en
ingu úr blönduðum efnum frá 1914 eftir Gris
og vonaðist til að fá 75-80 milljónir ísl. króna
fyrir gripinn. Öllum að óvörum seldist mynd-
in á rúmlega 300 milljónir ísl. króna.
Á sama uppboði var að finna verk eftir
annan Spánverja, myndhöggvarann Julio
Gonzalez, sem við upphaf fjórða áratugarins
kenndi Picasso að sjóða saman járnmyndir
en þótti aldrei jafnast á við þennan fræga
nemanda sinn í hugmyndaauðgi. Aldrei hafa
fengist verulega háar upphæðir fyrir verk
Gonzalezar á uppboðum en nú var annað
uppi á teningnum. Það hafði sitt að segja að
skömmu áður hafði verið deilt um eignarrétt
á myndum eftir Gonzalez. Þar kom fram að
færri en 15 verk eftir hann væru til í einka-
eigu. Fyrir vikið fékkst tíu sinnum hærra
verð fyrir litla járngrímu eftir Gonzalez en
búist hafði verið við, eða u.þ.b. 145 milljónir
ísl. króna.
Feður og synir
Til að anna eftirspurn hafa menn
einnig verið að hækka gengið á „eld-
gömlu“ meisturunum. fnnbyrðis
vensl þeirra hafa skipt þar dálitlu
máli. Hollenski listamaðurinn Peter
Breughel eldri var einn af mestu snill-
ingum síns tíma en nú er búið að ráð-
stafa öllu til safna sem eftir hann liggur. Hins
vegar átti listamaðurinn son, Peter Breughel
yngri, sem lifði á því að gera myndir í stíl
föður síns sem var feiknarlega vinsæll mál-
ari. Þessar myndir Péturs júníors eru enn í
umferð en hafa hækkað umtalsvert í verði.
Til dæmis fengust um 150 milljónir ísl. króna
fyrir litla olíumynd eftir hann nýverið.
Það sem einnig hefur gerst er að ýmsar
myndir eftir „þekkt nöfn“, sem ekki höfðu
verið endanlega staðfestar af sérfræðingum,
hafa allt í einu hlotið náð fyrir augum list-
þystra kaupenda. Snemma á árinu var mynd
sem eignuð var Poussin, einum helsta málara
17. aldar, boðin upp í New York. Áður heföu
uppruni myndarinnar og ástand eflaust þótt
grunsamleg, alltént þótti hún ekki nægilega
„Poussin-leg“. Samt fékkst fyrir hana hærra
verð en nokkurn tímann hefur verið greitt
fyrir verk eftir þennan listamann, eða um 430
milljónir ísl. króna. Er hún nú í Louvre-safn-
inu.
Því bendir margt til þess að þær fagur-
fræðilegu forsendur sem menn lögðu áður til
grundvallar listaverkamati séu nú óðum á
undanhaldi. Og enn er ekki ljóst hvað kemur
í staðinn fyrir þær.
(Byggt á International Herald Tribune & Art News)
-AI
Ástin ofar öllu
..eins og svo frægt er orðið fór ég að
heiman fyrir þremur árum og yfirgaf konuna
sem ég hafði búið með í nokkur ár og syni
mína tvo. Ég fór til þess að bjarga lífi mínu.
Ég gat ekki verið þarna lengur. Ég var hætt-
ur að elska konuna og það var miklu áhuga-
verðara að fara en vera. Maður verður að
halda áfram að lifa.“
Þessi orð eru höfð eftir ensk-pakistanska
höfundinum Hanif Kureishi en þegar skáld-
saga hans, Náin kynni, kom út í Englandi ár-
ið 1998 vakti hún þegar mikla reiði vegna
óvæginna lýsinga Kureishis á samskiptum
kynjanna en ekki síður vegna þess að margt
í sögunni tengist ævi Kureishis og fyrrum
sambýliskonu hans. Hann þykir ganga of
langt í þeim lýsingum, svo langt að fjölmiðl-
ar sáu ástæðu til að hafa samband við fyrri
konu hans svo hún gæti varið hendur sínar.
Jafnframt var Kureishi sakaður um svo
magnað kvenhatur að sumir karlmenn fundu
sig knúna til að sverja opinberlega af sér
mörg þau viðhorf sem birtast í bókinni.
Þessi umdeilda bók er nú komin út á ís-
lensku í vandaðri þýðingu Jóns Karls Helga-
sonar og það er skemmst frá því að segja að
hún er mögnuð lesning. Stundum er textinn
svo átakanlega sár, ruddalegur og miskunn-
arlaus að maður neyðist til að leggja bókina
frá sér stundarkorn, jafna sig og hugsa. En
síðar heldur maður áfram að lesa því textinn
rígheldur í lesandann bókina út í gegn.
Bókmenntir
Sigríður Albertsdóttir
Sagan segir frá kvöldi í lífi manns um fer-
tugs. Hann er að búa sig undir að yfirgefa
það líf sem hann hefur hingað til lifað, líf
sem er hætt að gefa honum nokkurn skapað-
an hlut. Kvöldið fyrir brottförina gerir hann
upp líf sitt af óvæginni hreinskilni og sú
hreinskilni beinist ekki síður gegn honum
sjálfum en eiginkonu, foreldrum og vinum.
Susan, kona hans, fær harkalega útreið: hún
er skapvond, kynköld, horfir á sápuóperur og
les matreiðslubækur í rúminu á kvöldin. Og
Rithöfundurinn Hanif Kureishi en þegar skáldsaga hans,
Náin kynni, kom út í Englandi árið 1998 vakti hún þegar
mikla reiði.
sögumaður veltir því fyrir sér hvort þau hafi
átt að verja lengri tíma saman en einni nótt
og kemst að þeirri kuldalegu niðurstöðu að
þau hafi í mesta lagi átt að vera saman í hálft
ár!!
Konan er með umgjörðina á hreinu, allt
sem snýr út á við og veröldin sér. Og það sem
veröldin sér er samrýmt par á hraðri leið upp
metorðastigann, fólk í ágætum efnum sem
hugsar vel um litlu drengina sina tvo. En
innan rammans býr annar veruleiki. Þar býr
sársauki og angist. Sögumaður engist af kvöl
innan þessa heims sem er gjörsneyddur allri
ást og öllum tilfinningum. Hann segir: „Mér
líöur ekki eins og heima hjá mér hér á heim-
ilinu. í fyrramálið kveð ég það. Örugglega.
Bless, bless.“ (11) En þetta er ekki svona ein-
falt, eins og hugleiðingar hans leiða síðar í
ljós. Þetta kvöld fer hann í gegnum allt til-
fmningalitrófið: reiði, gleði, kvíða, sektar-
kennd, efasemdir, ótta og sjálfshatur. Hann
veltir því fyrir sér hvort það sé sjálfselska að
fara en einnig hvort það feli ekki í sér
ótryggð að vera bara vegna skyldurækni en
um leið á kostnað hamingjunnar. Hann trúir
á ástina, sér hana blómstra í öðrum pörum
og vill einnig sinn skerf. „Það jafnast ekkert
á við ástina, því miður“. (68) En hann
skammast sín fyrir þrána, fyrir
það að vilja ekki verja lífinu með
Susan. Honum finnst það óskiljan-
legt og miskunnarlaust en það er
sama hvemig hann setur hlutina
upp. Alltaf kemst hann að sömu
niðurstöðu: Hann verður að fara!
Vissulega má greina visst kven-
hatur í bókinni en ég tengi það
ástinni og því sem gerist þegar
menn hætta að elska. Því hin hlið-
in á ástinni er hatrið og það getur
tekið á sig skuggalegustu myndir.
í Nánum kynnum sé ég örvænt-
ingarfulla manneskju sem langar
að lifa lífinu lifandi og þorir að
skora skylduræknina, fórnfýsina,
trúmennskuna og sjálfsagann á
hólm. Allt fyrir eigin hamingju,
því hann á bara eitt líf og langar
að elska. Ég sé manneskju á barmi
taugaáfalls, manneskju sem er
uppfull af lífsleiða og tekur þá stóru
áhættu að breyta lífi sínu í von um að
eitthvað betra taki við. Kannski er það
sjálfselska, eins og sögumaður veltir fyr-
ir sér, en kannski er hann einmitt að
gera fjölskyldunni greiða. í stað þess að
eitra fjölskyldulífið með lífsleiða og
óhamingju gefur hann henni kost á að
nýju og betra lífi. Eða hvað? Er hann
bara sjálfselskur eiginhagsmunaseggur
sem lætur þarfir annarra víkja fyrir sín-
um? Er hann bara siðblindur framhjá-
haldari sem kemur fram við konur eins
og annars flokks verur? Getur lesandinn sætt
sig við þrá hans? Er hjónabandið heilagt, eitt-
hvað sem skal standa i blíðu og stríðu?
Þannig eru Náin kynni uppfull af siðferðis-
legum spurningum sem bæði sögumaður og
lesendur þurfa að glíma við. Lesandi veltir
þessum spumingum fyrir sér ásamt sögu-
manni og kannski kemst hann einmitt að
sömu niðurstöðu og hann: að hann verði að
fara af því að „Ekkert er eins mikilvægt og
ást okkar“.(80)
Náin kynni
Hanif Kureishi
Bjartur1999
Söngveisla í Salnum
Hver söngveislan rekur aðra í Reykjavík
þessa dagana. Varla hafa þeir Kristinn Sig-
mundsson og Gunnar Guðbjörnsson náð að
pústa eftir h-moll messuna, en við taka
krefjandi söngtónleikar í Salnum á þriðju-
dagskvöldið kl. 20.30. Þar kemur fram ein-
valalið söngvara því fyrir utan þá Kristin og
Gunnar syngja þar bráðefnileg ung sópran-
söngkona, Arndís Halla Ásgeirsdóttir, Signý
Sœmundsdóttir sópran sem komið hefur
víða við í íslensku tónlistarlífi og Ingveldur
Jónsdóttir messósópran, sem einnig er
hrífandi söngvari. Síðan má
ekki gleyma undirleikaran- i
um, Jónasi Ingimundarsyni,
súpermenningarverðlauna-
hafa DV, sem þarna kemur
fram eftir langt hlé. Á dag-
skránni verða mörg þekkt-
ustu verk söngbókmennt-
anna, atriði úr Töfraflaut-
unni, Makbeö, Rakaranum
Sevilla, Perluköfurunum, Rigoletto, Æv-
intýrum Hoffmanns, Don Pasquale,
Lohengrin, Carmen og ítölsku stúlkunni frá
Alsír. Munu tónleikarnir hefjast á upphafs-
atriðinu úr Töfraflautunni og enda á kvar-
tettinum úr Rigoletto. Allar horfur eru á að
þama veröi um að ræða einhverja skemmti-
legustu söngtónleika ársins og ættu menn
að tryggja sér miða i tæka tíð.
Uppsveifla rietlistar
Bandarískir myndlistarmenn sem hafa
valið sér Netið sem starfsvettvang (og kall-
ast þá digital artists: stafrænir listamenn í
Bandaríkjunum) hafa átt í erfiðleikum með
að koma verkum sínum í verð með „venju-
legurn" hætti, enda má segja að heimasíður
á Netinu séu almenningseign. í seinni tíð
hefur þessum myndlistarmönnum hins veg-
ar borist fjárhagslegur stuðningur úr
óvæntri átt. Nokkur stórfyrirtæki hafa tek-
ið upp á því að kosta netlist af ýmsu tagi, í
því augnamiði að ná sambandi við nýja
kynslóð meðvitaðra og „veltengdra" neyt-
enda.
Þessi netlist er með
ýmsu móti; sýningar á
misjafnlega hefðbund-
inni myndlist, vídeólist
eins og tíðkast að gera
við rokktónlist, og list
sem er sköpuð algjörlega
út frá forsendum Netsins. Mestur akkur er
í þeirri síðastnefndu enda er hún orðin
ótrúlega víðfeðm og spennandi. Þarna er
oftast um að ræða gagnvirka netlist með
hljóðeffektum. I einu tilfelli „afbyggir"
netlistaverkið heimasíður sem áhorfend-
ur/þátttakendur senda því, með tilheyrandi
óhljóðum.
Það sem er ef til vifl mikilvægast í þessu
samhengi er að listamennimir fá að vinna
verk sín algerlega eftir eigin höfði. Fyrir-
tækin fara einungis fram á að fá að tengja
verk þeirra við heimasíður sínar. TO
skamms tíma var heimasíða Levi’s galla-
buxna með beintengingu við herjans mikið
netlistaverk sem ekki hafði hætishót með
fyrirtækið eða gaOabuxur að gera.
Hægt er að fá frekari upplýsingar um
netlist á arts@large, auk þess sem nasasjón
af þessari list má fá á slóðinni www.Super-
bad.com, þar sem ræður ríkjum Ben nokkur
Benjamin (sjá sýnishom).
Berjadagar á Ólafsfirði
Enn fjölgar tónlistarhátíðum á landinu.
Næstu helgi, 21. og 22. ágúst, verður efnt til
tónlistarhátíðar á Ólafsfirði undir nafninu
Berjadagar og eru þátttakendur níu talsins:
Einar Einarsson gítarleikari,
Hildigunnur HaOdórsdóttir
fiðluleikari, Sigurlaug Eð-
valdsdóttir fiðluleikari (ný-
komin frá Kirkjubæjar-
klaustri), Guðmundur Krist-
mundsson vióluleikari, Sig-
urðm- HaOdórsson seOóleik-
ari, söngkonurnar Marta G.
HaOdórsdóttir og Sigrún V.
Gestsdóttir, Sigursveinn
Magnússon tónlistarmaður og
Örn Magnússon píanóleikari
mynd). Haldnir verða þrír tónleikar, opn-
unartónleikar á laugardegi í Ólafsfjarðar-
kirkju, miðdegistónleikar í kirkjunni á
Kvíabekk og lokatónleikar í félagsheimflinu
Tjarnarborg þá um kvöldið.
Umsjón
Aðalsteinn Ingólfsson