Dagblaðið Vísir - DV - 22.10.1999, Qupperneq 8

3UII. llCllld
þá aö hann
toppi Krist-
ján Jóhanns-
son og syngi
Pavarotti í
kaf.
Það er svo auðvelt að verða
frægur á íslandi, að það vill
stundum gleymast hvað heimur-
inn er stór. Á Fróni skapar fá-
mennið slíka nálægð að um leið
og einhver kemst í blöðin er
hann samstundis orðinn lands-
frægur. Við virðumst halda að
hið sama eigi við um útlönd.
Okkur þykir þar með sjálfsagt að
umfjöllun um íslending í erlendu
blaði jafngildi heimsfrægð. Þeg-
ar við uppgötvum að svo er ekki
verðum við hissa og svolítið óör-
ugg. Okkur gengur lítið betur að
skilja þegar ekkert er minnst á
alla frægu íslendingana í útlönd-
um í erlendum fréttablöðum.
Okkur dettur helst í hug að þetta
áhugaleysi útlensku fjölmiðl-
anna á okkar mönnum jafngildi
því að fólk sé að ljúga upp á sig
eitthvað sem ekki er satt. Þetta á
ekki síst við um listamenn sem
hafa náð að skapa sér misstór
nöfn erlendis, stundum án þess
að hafa fyrst fengið almennilega
viðurkenningu heima.
Almennt talað erum við svolít-
ið viðkvæm gagnvart öllu sem
tengist listum. Við skiljum ekki
alltaf hvers vegna eitt þykir
merkilegra en annað á þeim vett-
vangi, enda þótt þjóðin öll sé
meira og minna á kafi í list-
tengdum tómstundum. Kannski
er það einmitt þess vegna sem
við neitum að samþykkja að eitt
geti hugsanlega verið meiri list
en eitthvað annað. í staðinn nög-
um við okkur í handarbökin þeg-
ar einhver af okkar listamönn-
um getur sér góðs orðstýrs hand-
an hafs og spyrjum tortryggin:
Hversu frægur ætli hann sé í
raun og veru? Er Kristján Jó-
hannsson nokkuð frægur fyrst
hann syngur aldrei dúó með
Er Erró í alvörunni frægur fyrst mál-
verkin hans eru ekkí þaö fyrsta
sem maöur sér þegar gengiö er inn
á nútímalistasöfn heimsins?
Er Kristján Jóhanns-
son raunverulegt meik
þrátt fyrir aö syngja
aldrei meö Pavarotti?
f Ó k U S 22. október 1999
Um síðustu helgi voru erlendir poppspekúlantar að njósna um
tónlistarstrákana okkar í Flugskýli 4. Við fylgdumst öll spennt
með meiktilrauninni og fáum eflaust að heyra eitthvað meira um
það dæmi á næstu mánuðum. En Margrét Elísabet Ólafsdóttir er
í París og hefur því þokkalega yfirsýn yfir það hverjir eru að gera
hvað í meikinu, úti. Hún spáir hér í það hvað það er sem gerir
okkur svona heltekin af viðurkenningu handan hafsins.
Pavarotti? Er Erró í alvörunni
frægur fyrst málverkin hans eru
ekki það fyrsta sem maður sér
þegar gengið er inn á nútíma-
listasöfn heimsins? Getur verið
að velgengni Gus Gus sé raun-
veruleg þótt þeir bregði sér í tón-
leikaferð um heiminn? Og
hversu frægur er eiginlega Frið-
rik Þór Friðriksson, svona í al-
vörunni? Er þetta fólk bara yfir-
leitt eitthvað frægt? Þjáist það
ekki bara af þjóðarveikinni sem
fylgdi hingað með landnáms-
mönnunum, en hefur frá þvi
Halldór Laxness skrifaði
Brekkukotsannál einkum verið
kennd við Garðar Hólm? Svona
hugsum við og erum ekki alveg
tilbúin til að trúa því að vel-
gengni íslenskra listamanna í út-
löndum sé raunveruleg. Það get-
ur eiginlega ekki verið fyrst nafn
þeirra er ekki á allra vörum.
Hvað, hefur enginn hér haft
spurnir af nýjustu skáldsögu
Einars Más?
Á allra vörum
Fyrst frægðarsólir íslendinga
á meginlöndum heimsins ná
ekki að lýsa upp himininn í
skammdeginu, hvernig getum
við þá lagt mat á þessa margum-
töluðu frægð? Hvaða merkingu
hefur það þegar sagt er um þenn-
an eða hinn að hann sé frægur?
Hefur það yfirleitt einhverja
merkingu? Við ættum í raunn-
inni að geta svarað þessari
spurningu frekar auðveldlega
eftir að Björk Guðmundsdóttir
varð heimsfræg. Hún er það á
svo óumdeilanlegan hátt að það
er ekki nokkur leið að efast um
það. Það er sama frá hvaða
heimshorni fólk kemur, Kóreu,
Kanada eða bara Frakklandi,
Nánast hver kjaftur í heiminum getur stuniö upp úr sér: Bjork.
það vita allir sem maður hittir
hver Björk er. Þetta hefur líklega
engum íslendingi tekist áður,
nema ef vera skyldi Vigdísi
Finnbogadóttur, sem er óefað
næstfrægust núlifandi íslend-
inga. Hún er reyndar svo fræg
hér í Frakklandi að innfæddir
eru sannfærðir um að á íslandi
sé hefð fyrir þvl að hafa kvenfor-
seta. En Vigdís er ekki listamað-
ur og við ætlum að halda okkur
við þá.
Björk hefur ekki aðeins náð
því að vera nafn, tónlistin henn-
ar er spiluð á óliklegustu stöðum
og við ótrúlegustu tækifæri. Hin-
ir íslensku listamennirnir eru
því einfaldlega ekki frægir á
þennan hátt þótt þeir séu að gera
það gott. Kristján Jóhannsson og
Kristinn Sigmundsson þeysast
vissulega á milli óperuhúsa í
Evrópu og Ameríku, Gus Gus
þvælist um öll heimsins höf með
sína teknótónlist, listaverk Er-
rós hafa ferðast um allar trissur
og hið sama má segja um verk
Steinu Vasulku. Bækur Einars
Más eru þýddar á ótal tungumál
og flestir sem nenna að spá í
kvikmyndir þekkja nafn Frið-
riks Þórs. Það er fullt af fólki í
útlöndum sem þekkir þau og
ýmsa fleiri íslenska listamenn
sem of langt mál væri að telja
upp. Nöfn þeirra eru bara ein-
faldlega ekki á allra vörum. En
fyrst þau gera það svona gott,
hvernig stendur þá á því að það
þekkja þau ekki „allir“?
Á spjöldum sögunnar
Aðeins einn listamaður úr
upptalningunni hér að ofan var
lengi vel frægari í útlöndum en á
íslandi og það er Steina Vasulka.
I útlöndum er hún að vísu best
þekkt innan þröngs en þó alþjóð-
legs hóps þeirra sem áhuga hafa
á elektrónískri myndlist. Ef vel
er að gáð gildir hið sama um
hina sem voru nefndir. Nöfn
þeirra hljóma tæplega kunnug-
lega í eyrum annarra en sér-
fróðra. Þetta fyrirbæri er mun
algengara í listum en flestir virð-
ast gera sér grein fyrir. Þetta á
ekki aðeins við um íslenska
listamenn heldur listamenn yfir-
leitt. Það eru ekkert margir sem
ná því að verða jafn frægir og
Andy Warhol. Frægð hans
breytir því heldur ekki að list-
fræðingar heimsins eru enn að
deila um það hvort verk Warhols
séu alvöru myndlist. Það er ekki
bara á íslandi sem rifist er um
listrænt gildi myndlistar.
Fjölmiðlafrægð listamanna
segir heldur ekki alltaf allt um
mikilvægi verka þeirra í list-
sögulegu samhengi. Þar er staða
Steinu Vasulku til að mynda svo-
lítið sérstök. Hún er ekki aðeins
listamaður sem hlotið hefur al-
þjóðlega viðurkenningu, heldur
einn af. frumkvöðlum mynda-
bandalistarinnar á alþjóðlegan
mælikvarða. Það þarf ekki ann-
að en fletta upp í bókum til að
komast að því. Nafn hennar
kemur við sögu í hvert sinn sem
fjallað er um stutta sögu mynd-