Dagblaðið Vísir - DV - 26.01.2000, Qupperneq 12

12
MIÐVKUDAGUR 26. JANÚAR 2000
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aóstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fiölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjóm: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, slmi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverö á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Gamalkunnur tónn
Gamalkunnur tónn er farinn að hljóma í fjölmiðlum nú
þegar samtök launþega gera sig klár í kjarasamninga við
atvinnurekendur. Forystumenn verkalýðshreyfmgarinnar
setja fram sínar ýtrustu kröfur og segjast grjótharðir í að
ná þeim fram. Atvinnurekendur reyna að verjast með vís-
an til stöðugleikans og eru fljótir að taka fram að hinir eða
þessir samningar sem þegar liggja fyrir séu ekki stefnu-
markandi.
Staðreyndin er auðvitað sú að hinir miðstýrðu kjara-
samningar sem viðgengist hafa hér á landi um áratuga-
skeið eru tímaskekkja - aðferð sem kann að hafa verið
góðra gjalda verð á sínum tíma, en í engu samræmi við
nútímann og þær kröfur sem launþegar jafnt sem vinnu-
veitendur gera og eiga að gera.
Verslunarmannafélag Reykjavíkur hefur lagt fram rót-
tækar tillögur um að brjótast út úr því fari sem kjara-
samningar hafa verið í undanfarin ár. Eins og DV hefur
áður bent á endurspeglar hugmyndafræði VR um að tekin
verði upp markaðslaun frumkvæði og nýja strauma innan
verkalýðshreyfingarinnar. Með markaðslaunum er launa-
kerfið gert gegnsærra og launafólki opnast ný og áður
óþekkt leið til að njóta aukinnar framleiðni og styttri
vinnutíma um leið og kjörin batna. Með öðrum orðum,
lífsgæðin eru aukin en ekki einblínt á skárri launakjör.
Fyrsti áfangasigurinn í þessum efnum vannst um liðna
helgi þegar undirritaður var samningur milli Verslunar-
mannafélags Reykjavíkur og Samtaka verslunarinnar.
Vissulega er hér ekki um stóran hóp launþega að ræða, en
það er rangt að halda því fram að með samningnum hafi
ekki verið gefið fordæmi fyrir aðra hópa launamanna. Slík
afstaða er ekki annað en forpokuð hugsun hins gamla
tíma - afstaða manna sem neita að horfast í augu við nýja
og breytta tíma.
Misjafnt hafast foringjar launamanna hins vegar að. VR
setur markaðslaun á oddinn en Verkamannasamband ís-
lands fer troðnar og gamalkunnar slóðir með kröfugerð
sinni. Nú er kröfugerðin sett í nýjan búning krónutölunn-
ar í stað prósentuhækkana, sem ekki hafa skilið jafn mik-
ið eftir í launaumslaginu og að hefur verið stefnt. Flóa-
bandalagið - klofningsbrot úr Verkamannasambandinu -
fer einnig hefðbundnar leiðir, en án þess umstangs sem
fylgir nýjum búningi.
Svo virðist sem kröfur Flóabandalagsins séu hógværari
en Verkamannasambandsins og því mæta þær meiri
skilningi Samtaka atvinnulífsins, sem nú fer með samn-
ingsumboð stærsta hluta atvinnurekenda á almennum
vinnumarkaði í fyrsta skipti, en krafan um krónutölu-
hækkanir.
Áhersla Samtaka atvinnulífsins á að kjarasamningar
verði í samræmi við bolmagn fyrirtækja er skynsamleg og
eðlileg. En miðstýrðir kjarasamningar eins og atvinnurek-
endur virðast helst vilja vinna hreinlega gegn slíku mark-
miði. Leið Verslunarmannafélags Reykjavíkur er að því
leyti miklu eðlilegri og raunar eiga atvinnurekendur og
launþegar að vinna að því að vinnustaðasamningar taki
við. Vinnustaðasamningar og einstaklingsbundnir samn-
ingar eru miklu líklegri til að tryggja fyrirtækjum eðlileg-
an starfsfrið - betri og dýpri skilning starfsmanna á hags-
munum fyrirtækisins. Það eru hagsmunir starfsmanna að
hagur fyrirtækisins, vöxtur þess og viðgangur, sé tryggð-
ur með sama hætti og hagsmunir atvinnurekenda liggja í
því að kjör starfsmanna batni í samræmi við vöxt og við-
gang.
Óli Björn Kárason
„Aö sjálfsögöu leyfist stjórnmálaleikurum eins og öörum leikurum að beita loddarabrögðum. Þar veröur þó að
gæta þess eins og í leiklistinni aö halda jafnvægi," segir Árni.
Leikarar eða
loddarar
Kjallarínn
Arni Björnsson
læknir
meta leiklist nægir
sjaldan að meta ein-
göngu leikarann í aðal-
hlutverkinu, nema um
einleik sé að ræða.
Hvað varðar fyrmefnd-
an leikþátt í sjónvarp-
inu þá var hann einleik-
ur með tveimur statist-
um sem voru hafðir
með til að undirstrika
yfirburði aðalleikarans.
Og þetta var vel heppn-
aður sjónleikur sem sér-
hver stjórnmálaleikari
gat verið fullsæmdur af.
Ekki er ætlun kjallara-
höfundar að dæma boð-
skap leiksins enda eru
listaverk með boðskap

„Kjallarahöfundur hallast frekar
að því að breyta skólakerfínu og
stofna Stjórnmálaleikskóla ríkis■
ins. Er þessu hér með komið á
framfæri við menntamálaráðherra
sem á stjórnarferli sínum hefur
staðið fyrir fjölbreyttum umbót•
um á menntakerfi landsins.u
Umræðuþættir
Ríkisútvarpsins á
laugardagsmorgn-
um eru misjafnlega
góðir og ráðast
gæðin mest af þátt-
takendum en líka
af spyrlum. Einn
þátttakenda í góð-
um umræðuþætti
nýlega var Edda
Björgvinsdóttir
leikari. Trú starfs-
grein sinni talaði
hún á dálítið öðr-
um nótum en sam-
mælendur hennar
sem voru jarð-
bundnari.
í þættinum var
að vanda rætt um
atburði liðinnar
viku, þ. á m. sam-
tal forsætisráð-
herra við tvo tán-
inga í beinni út-
sendingu í Kast-
ljósi sjónvarpsins
um nýgenginn hér-
aðsdóm í fiskveiði-
máli á Vestfjörð-
um. Ráðherrann
sýndi í þættinum
ótviræða leikara-
hæfileika sem vöktu verðskuldaða
hrifningu leikarans í laugardags-
þættinum. Þessi umræða leiddi af
sér hugleiðingar kjallarahöfundar
um leiklist og loddaraskap en því
orði brá aðeins fyrir í umræðunni.
Kostur fyrir stjórnmálamenn
Nú er það svo að mörkin milli
þessa geta verið óljós og stundum
bregða leikarar, jafnvel góðir leik-
arar, fyrir sig leikrænum tilburð-
um sem eru eða jaöra við loddara-
brögð. Nægir þar að minna á sjálf-
an Charlie Chaplin. Edda taldi það
kost á stjómmálamönnum að hafa
leikarahæfileika og taldi forsætis-
ráðherrann okkar þar fremstan
meðal jafningja, a.m.k. hér á landi.
Ekki skal það dregið í efa en til aö
úrelt fyrir löngu. Af því má draga
þá ályktun að stjómmálamenn sem
eru góðir leikarar geti boöað áhorf-
endum sinum hvað sem er ef þeir
leika nógu vel. Að sjálfsögðu leyfist
stjómmálaleikurum eins og öðrum
leikurum að beita loddarabrögðum.
Þar verður þó að gæta þess eins og
í leiklistinni að halda jafnvægi svo
leikarinn safnist ekki í hóp loddara
og eigi því frekar heima í sirkus en
á alvöru leiksviði.
Leiklist eöa sirkus
Raunar má hugleiða í hvorn
flokkinn skipa eigi íslenskum
stjómmálum, leiklist eða sirkus.
Óneitanlega minna þau stundum
meira á hið síðamefnda þar sem
ábúðarmikill sirkusstjóri með
langa svipu stjómar sýningunni,
leikur sér með svipuólina, sveiflar
henni, lætur smella eða snerta
eldsnöggt svo svíði til að láta lodd-
arana steypa sér kollhnís og fara í
flikk-flakk eða sirkusdýrin dansa
á afturfótunum eða stökkva gegn-
um logandi hringi.
En auðvitað er þetta ekki réttlát
samlíking því sirkusinn er oftast
miklu skemmtilegri þótt hann
verði aldrei jafh fjarstæðukenndur.
í þessu sambandi má velta því fyr-
ir sér hvers vegna stjómmálaleik-
arar eru svo misgóðir og í fram-
haldi af því hvort fylgi stjómmála-
flokka ráðist af því hversu góðum
leikurum þeir hafi á að skipa
Stjórnmálaleikskóli ríkisins
Nú er það svo að leikarar þurfa
að ganga í strangan skóla til að ná
tökum á list sinni. í því sambandi
rifjast það upp að eini stjómmála-
Qokkurinn á íslandi sem rekur
leiklistarskóla er Sjálfstæðisflokk-
urinn. Sem betur fer fyrir hina
flokkana er skólaskylda ekki lög-
boðin fyrir stjórnmálamenn en
æskilegt að þeir kunni að lesa og
skrifa, jafnvel reikna pínulítið, svo
þeir geti orðið seðlabankastjórar ef
þeim leiðist í stjórnmálahlutverk-
inu. Því geta óskólagengnir menn
orðið stjómmálamenn.
Kjallarahöfundur hefur ekki
kannað hvort þetta er brot á jafn-
ræöisreglu stjómarskrárinnar en
ef svo er er ljóst að úr því þarf að
bæta með þvi að breyta skólakerf-
inu eða stjómarskránni. Kjallara-
höfundur hallast frekar að því að
breyta skólakerfinu og stofna
Stjórnmálaleikskóla ríkisins. Er
þessu hér með komiö á framfæri
við menntamálaráðherra sem á
stjómarferli sínum hefur staðið
fyrir fjölbreyttum umbótum á
menntakerfi landsins.
P.S. Til er þriðja tegund leiklist-
ar sem ekki verður fjallað nánar
um í þessum pistli en það er brúðu-
leikhúsið. - Það bíður betri tíma.
Ámi Bjömsson
Skoðanir annarra
ESB-aöild?
„Sönnunarbyrðin um ábata aðildar er talsmanna
þeirra, sem sækja vilja um aðild. Fram að þessu hafa
þeir með öllu brugðist þessari sönnunarskyldu
sinni. Varla fórum við að sækja um aðild nema vita
til hvers. Hvað myndum við græða á aðild? Ilverju
myndum við tapa? ... Evrópusambandið, skipulag
þess, starfshættir og stefna eru ekki óþekkt fyrir-
bæri. Á meðan þeir, sem vilja sækja um aðild, leggja
ekki fram haldbærar röksemdir um að tekjur yrðu
umfram gjöld af aöild okkar, að augljósir kostir yrðu
meiri en gallar, að hagsmunum okkar yrði betur
borgið innan en utan Evrópusambandsins, er varla
ómaksins vert að taka þá alvarlega um óljósar og
ómarkvissar aðildarviðræður."
Hannes Jónsson, fyrrv. sendiherra, í Mbl. 25. janúar.
Ofurskattar leiða til skattsvika
„Vef-Þjóðviljinn hefur svo sem oft bent á það áður
að besta ráðið gegn skattsvikum sé að hafa skatta
svo lága að það taki því vart að svíkjast um að
greiða þá ... Innflytjandi bíls stendur frammi fyrir
því að 40-60% vörugjald leggst á innkaupsverð og
svo 24,5% virðisaukaskattur á söluverð. Hann þarf
svo annaðhvort að greiða 10% fjármagnstekjuskatt
(eftir að fyrirtækið greiðir 30% tekjuskatt) eða
38-45% tekjuskatt af söluhagnaði. Með slíkum ofur-
sköttum er beinlínis verið að egna menn til
skattsvika og það kemur ekki á óvart að tollayfir-
völd eyði nú fé skattgreiðenda í að rannsaka grun
um að innflutningsverð notaðra bíla sé gefið upp
mun lægra en það var í raun.“
Ur Vef-Þjóðviljanum 24. janúar.
Þingmenn meti upplýsingar
„Ég tel að það sé mikilvægt fyrir forstöðumenn
ríkisstofnana, eins og aðra, að vita að valdsvið
þeirra er takmarkað og þeir eru ekki, frekar en aðr-
ir, yfir gagnrýni hafnir. Þingmenn hafa fullt leyfi til
að gagnrýna störf þeirra ef þeim sýnist svo. Rétt eins
og allir aðrir eru þeir breyskir og geta gert sín mis-
tök. Þeir verða að vera tilbúnir til að taka gagnrýni.
Það er ekki í verkahring embættismanna að ákveða
hvaða upplýsingar þingmenn eigi að fá. Það er þing-
mannanna sjálfra að meta vægi þeirra upplýsinga.“
Hjálmar Árnason alþm. í Mbl. 25. janúar.