Dagblaðið Vísir - DV - 15.12.2000, Blaðsíða 11

■
ir
UiiaA ac cwnna
IVCIU vl wVVl ICI
karimaður?
TiDDið er
nauðsynlegt
„Ég er búinn að pæla aðeins í
þessu. Fyrir svona fimmtíu árum
hefði verið auðvelt að svara því hvað
karlmennska er, en tippastækkanir,
Anna Kristjáns, samkynhneigð og
risvandamál eru búin að éta upp
hefðbundnar hugmyndir okkar um
karlmennsku. Og auðvitað er manni
skítsama um það, þótt það sé jafn-
framt æðislegt að geta kvartað yfir
því í heitu pottunum að síðan Viagra
kom á markaðinn viti maður aldrei
hver er alvöru karlmaður. Ég gæti
trúað því að hefðbundnar hugmynd-
ir um karlmennsku hafi verið samd-
ar af karlmönnum með svo mikið af
vöðvum að þeir gátu varla talað.
Menn sem fæddust með vöðva í
hausnum til að geta kinkað kolli
hraðar. Persónulega fmnast mér ein-
kenni karlmennsku til dæmis vera
sjálfstæði, ákveðni, hlýja og ábyrgð
en þetta er líka það sem mér fmnst
einkenna kvenleika. Snýst karl-
mennskan þá um vöðva? Þegar ég
var á Gay Games Ólympíuleikunum
í Amsterdam sá ég alveg fáránlega
massaða menn með hnausþykkar
hormottur, þeir voru svo loðnir að
þeir hafa örugglega verið með hár á
tönnunum en samkvæmt hefðbundn-
um karlmennskuhugmyndum þá eru
hommar minni karlmenn. Ókei, segj-
um þá að karlmennska sé það sem
minnir mann á að maður sé ekki
kona. Það eru til konur með meiri
vöðva og skegg en ég. En það gerir
þær ekki að meiri karlmönnum.
Kona getur verið með þrjú barka-
kýli, bakvöðva í hnyklum, mottu,
stundað dvergakast og verið áfram
kona. En kona með tippi er ekki til,
því um leið og hún fær tippi er hún
orðin karlmaður. Svo ég set mörkin
milli karlmennsku og kvenleika við
það sem gerir karlmenn að öðru
kyni en konum og það hlýtur að vera
tippið. Já, tippið er mjög nauðsyn-
legt ef þú ætlar að vera karlmaður.
Karlmennska snýst um tippi. Þá
skiptir stærðin öllu en líka að nota
tippið sem mest, þannig að sem flest-
ir geti staðfest karlmennsku þína;“
segir Erpur og dregur augað í pung.
Erpur Eyvindarson, sjónvarps-
stjarna og rlmnaskáld
Karlmennska
er ímyndun
„Karlmennska er, á sama hátt
og kvenleikinn, ímyndun. Til þess
að losna við að taka ábyrgð á gerð-
um sínum, til þess að losna við þá
kvöð að þurfa sjálfur að taka
ákvarðanir, framkvæma og
standa við það sem maður segir og
gerir búa menn sér til afsakanir.
Guð er ein slík afsökun, stjörnu-
speki önnur, eðli kynjanna hin
þriðja. Ekki þarf nema tiltölulega
snögga yfirferð yfir birtingar-
myndir karlmennsku og kven-
leika í tima og rúmi til að sjá að
þar er það fjölbreytileikinn sem
ræður ríkjum. Komið hafa þeir
timar aö kynin hafa verið niður-
negld í ákveðin hólf og aðeins
mátt gera þetta en alls ekki hitt.
Þá eru menn líka með það alveg á
hreinu hvert sé „eðli kynjanna".
Síðan höfum við önnur tlmabil
þar sem fólk hefur haft meira
frelsi til að haga sér eftir geðþótta
og þá hefur auðvitað sýnt sig að
mannlífið er óendanlega miklu
fjölbreyttara en svo að fólk verði
dregið í tvo dilka. Það er hins veg-
ar miklu þægilegra að vera búinn
að ákveða að einstaklingur sem
maður mætir hljóti að vera svona
en ekki hinsegin af því hann er
með píku en ekki tippi, svartur en
ekki hvítur, frá Sauðárkróki en
ekki Breiðholti. Hugmyndir um
karlmennsku og kvenleika hvíla
þess vegna á leti, virðingarleysi
fyrir einstaklingum og hræðslu
við fjölbreytileika."
Ingólfur Gíslason, félagsfrœöing-
ur og höfundur bókarinnar Karl-
menn eru bara karlmenn
„Maður hefur pælt aðeins í
þessu. Ég get ekki sagt að ég hafi
stúderað þetta fyrir sjálfan mig en
maður hefur séð stereótýpumar í
Hollywood-myndunum þar sem
karlmennskan gengur út á að sýna
ekki veikleikamerki, Dirty Harry-
fílingurinn sem opinberast helst á
gelgjuskeiðinu hjá ungum karl-
mönnum. Þeir fara að brenna sig
með sigarettum og ýmislegt annað
til að vera karlmannlegir," segir
Úlfur og hlær.
„Sálfræðilegu útgáfuna af þessu
sér. maöur stundum hjá körlum
þegar allt á alltaf að vera í lagi. Ef
það bjátar eitthvað á á alls ekki að
tala um það. En sönn karlmennska
er alveg til. Það sem er kallað karl-
mennska er eitthvað sem er búið
að búa til samkvæmt hlutverka-
skiptingu kynjanna. Eins og það
að karlar griila en sjóða ekki, þeir
bora, moka skafla og svona. Mér
flnnst líka frekar ljóst að þrátt fyr-
ir jafnrétti og svoleiðis þá er ekki
hægt að setja það sem flokkast sem
karlmannlegt og kvenlegt undir
sömu skilgreiningu.
Kynin eru ólík, sama
hvemig á það er litið. Hins
vegar er það bæði karl-
mennskulegt og kven-
mennskulegt þegar fólk leit-
ast við að skilja og bera
virðingu fyrir því sem er
ólíkt í eöli kynjanna."
Úlfur Chaka, nemi vió
Listaháskóla íslands og
söngvari í Stjörnukisa
Sönn karlmennska er til
L
Hvað er karl-
mennska? Er
það að rníga
í saltan sjó,
kunna að
skalla, vera
fullur og alls-
ber, ælandi og
hlæjandi
digurbarkalega
í fjórtán stiga
gaddi, vinna
eins og hund-
ur og geta sex
konum sex
börn, eða er
það að koma
heiðarlega
fram, vera
góður, traustur
og trygglynd-
ur. Þetta er
ekki eins Ijóst
í dag og þegar
Egill Skalla-
grímsson hjó
sjö ára gamall
sinn fyrsta
mann, Grettir
kyrkti drauginn
og herra Karl
var sá sem
mátti keyra,
kjósa og vinna
við annað en
barnauppeldi.
Margrét
Hugrún hitti
nokkra ís-
lenska karl-
menn á kaffi-
húsi í bænum
og fékk þá til
að opna sig.
„Ég hef aldrei pælt í því hvað karl-
mennska er, en þetta er ágætis tæki-
færi til að analýsera það. Þegar ég
heyri orðið karlmennska sé
ég fyrir mér karlþjóð ís-
lands, á Arnarhóli og allt
um kring, marserandi
við sinn eigin trommutakt.
Þeir segja allir hver við
annan: „Hvað segiiiir ann?
Ekki ágætt bara, þokkaleeeg-
ur, ertu ennþá með kerl-
ingunni? Viltu í vörina?“
Þessir karlar eru allir
að fara að horfa á
landsleik íslands og
Belgíu í fótbolta. Þegar
ég var krakki fannst
mér karlmennska
snúast um sítt hár og
dauðarokk. Ég reyndi
eftir veikum mætti
að apa þetta eftir en
það tókst ekki. Ég
náði aldrei tökum
á síddinni eða
rokkinu," segir
Barði og pantar
sér spagettí.
Hvaða karl-
menn fmnast þér vera
karlmannlegir?
Barði hugsar sig vel
um áður en hann svarar; „Ehud
Barak finnst mér vera karlmannleg-
ur og mikilvægur. Einnig þykir mér
Yassir Arafat vera mikill karlmað-
ur. Þetta eru töff, alvarlegir menn.
Ókarlmannlegir karlmenn eru til
dæmis hann Venus, þjónn á
Thomsen, Steingrimur J. Sigfús-
son og Moby. Ruddaskapurinn
sem einkennir karlmennsk-
una á ekki við um þessa
menn. Að lokum langar
mig að segja að mér
finnst að karlar eigi
að standa saman
og gefa út bók
eins og þessa
þarna „Físu-
þúfuna“. For-
síðan væri
svona mynd af
sveittum pung
í skítugum
nærbuxum
gulum
hlandbletti,"
segir Barði al-
varlegur á svip
og horfir hugs-
andi á spagettíið
sitt.
Barói Jóhannsson tón-
listarmaður
Lcfi ©r hluti af
karlmennskurmi
„Ég upplifi sjálfan mig mjög
miskarlmannlegan. Ég efast líka
einhvern veginn um að konum
finnist þær alltaf jafn kvenlegar.
Karlmennska er örugglega eitt-
hvað í þá átt að þú ert að gera þinn
hlut og þú veist að þú ert að gera
hann vel. Á svoleiðis mómentum
fmn ég til karlmennsku minnar.
Þetta hlýtur að vera sami kraftur
og þegar ísklifrari getur klifið ein-
hvern jökul, hann nær settu marki.
Mörkin geta verið mjög misjöfn,
lítil og stór, líkamleg eða huglæg.
Þegar ég var lítill ætlaði ég að
verða lögga fyrir hádegi og slökkvi-
liðsmaður eftir hádegi. Svo ætlaði
ég aö vera forseti í hádeginu og um
helgar. Þetta var planið, hlýtur að
hafa eitthvað með karlmennsku að
gera. Leti er hluti af karlmennsk-
unni. Þú mátt vera latur eftir að
einhverju takmarki er náð. Þarna
liggur stór misskilningur á milli
karla og kvenna. Ég var að lesa eitt-
hvert karlmennskutímarit um dag-
inn og rakst þar á viðtal við gaml-
an mann.
Hann var áttatíu ára eða meira
og það var verið að spyrja hann
hvað það væri að vera góður mað-
ur. Eftir mikla umhugsun og pæl-
ingar svaraði hann; Að reyna að
skilja konur betur. Ég tek undir
þessi orð öldungsins. Þetta er sönn
karlmennska," segir Reynir ákveð-
inn og sýpur hraustlega á kaffmu.
Reynir Lyngdal leikstjóri
f Ó k U S 15. desember 2000
15. desember 2000
f ó k u s
mikael torfason
heimsins
heimskasti
pabbi
bók ársins"
„Þetta er lang þroskaðasta og besta verk Mikaels til þessa,
hér hefur honum tekist að sameina þann ofsa og stílkraft
sem einkenndi fyrstu skáldsögu hans og þroskaða en
óvenjulega gagnrýni í alveg glænýja tegund af heimsádeiluf
Jón Yngvi Jóhannsson/DV
„Mikki refur, til lukku með nýju bókina, þér tókst að koma
út á mér tárunum oftar en emu sinnif
Kristín Heiða Kristinsdóttir/strik.is
„Bókin er afskaplega áhrifamikil, hjartnæm, kraftmikil og
gríðarlega vel skrifuð... Heildaráhrifin af lestri hennar eru
svo sterk að sú tilfinníng er áleitin að hér sé komið fram
stórvirki og mikill höfundur þó að ungur sé.“
Ágúst Borgþór Sverrisson/visir.is
„Marteinn er hvorki áhugaverð né skemmtileg persóna
þótt hann sé stómasjúkhngur og lykti alltaf af kúk.“
Björn Þór Vilhjálmsson/Mbl.
„Þetta er kraftmikil saga sem eflaust á eftir að hneyksla
marga en að mínum dómi hittir hún beint í mark.“
Hrafn Jökulsson/Kastljós
„Það er auðséð að Mikael hefur tekið stórstígum framförum
sem rithöfundur íþessari þriðju skáldsögu sinni... Grenjaðu
þessa í jólagjöf.“
alltaf.is
10
11