Dagblaðið Vísir - DV - 24.01.2001, Blaðsíða 13

4
Að renna
fótskriðu
- öndrur er gamalt nafn á skíðum
í Hávamálum stendur: „Við eld
skal öl drekka, en á ísi skríða“ og
í fomsögunum er sagt frá því að
menn renni fótskriðu og er þar átt
við að þeir renni sér á ís eða skíð-
um. Landnámsmenn hafa kunnað
að renna sér á leggjum og á snjó og
flutt þá þekkingu með sér til lands-
ins.
Á skíðum skemmti ég mér
Um aldamótin 1800 buðu dönsk
stjórnvöld verðlaun til þeirra sem
kenndu íslendingum aö renna sér á
skíðum.
Ullur var goð norrænna vetrar-
íþrótta og hefur Skarphéðinn ef-
laust hugsað til hans þegar hann
drap Þráin á Markarfljóti. í Njálu
segir að Skarphéðinn hafði bundið
skóþveng sinn, sprottið á fætur og
gripið öxina Rimmugýgi. Mikið
svell var á fljótinu en vakir á milli
og það hált eins og gler. Skarphéð-
inn hóf sig á loft og hljóp yfir fljót-
ið meðal höfuðísa og renndi sér
fótskriðu. Svellið var svo hált að
hann fór sem fuglinn fljúgandi.
Þráinn ætlaði að setja á sig hjálm-
inn en í því kom Skarphéðinn svif-
andi að og hjó í hausinn á honum
þannig að öxin klauf höfuðið niður
í jaxla og þeir féllu á ísinn.
Afturfótaleggir dýra
Fornmenn þekktu ekki skauta
eins og við notum í dag, þess í stað
bundu þeir dýraleggi undir fæt-
urna og ýttu sér áfram með brodd-
staf. Björn Bjarnason segir í bók
sinni íþróttir fornmanna að forn-
menn hafi valið sér „afturfótaleggi
af hjörtum, nautum eða hestum.
Voru þeir klofnir að endilöngu, til-
höggnir í báða enda og gjörðir sem
beinastir og hálastir; oftast nær
voru tvö göt boruð gegnum legg-
inn og þvengir dregnir í, til þess
að binda mætti upp um fótinn,
bæði að framan og aftan.“ Þessi
gerð af skautum þekktist um öll
Norðurlönd og tíðkuðust hér á
landi langt fram á síðustu öld.
Skautar úr járni eða stáli bárust
fyrst til landsins um aldamótin
1800 og um 1840 er skautaiðkun
orðin almenn viða um land.
Ólafur Davíðsson segir í íslensk-
ar gátur, skemmtanir, vikivakar
og þulur að það hafi vérið þjóðsið-
ur á íslandi að einungis karlmenn
lærðu á skautum og þykir honum
það miður vegna þess að kvenfólki
veitti ekki síður af hollri hreyf-
ingu en karlmönnum. Hann segir
enn fremur að leggjafar hafi
tíðkast lengi í landinu og sé vin-
sælt meðal barna og unglinga sem
notist við framfótaleggi af sauðfé
eða jafnvel kindahorn.
Skíðafar
Elstu heimildir um skíði á Norð-
urlöndum er að finna í gömlu þjóð-
Svellið var svo hált að hann fór sem fuglinn fljúgandi
Börn og unglingar á skautum 1985 í gömlu skautahöllinni í Skeifunni. Skautar úr járni eða stáli bárust fyrst til landsins um
arheiti Sama eða Skrið-Finnar
eins og þeir voru kallaðir. Skriö-
Finnar þóttu einstaklega lagnir
við að fleyta sér á fonninni og
töldu margir að skíðin væru sam-
vaxin fótunum á þeim. í íslend-
ingasögunum er skíða eða skíða-
fars aldrei beinlínis getið en þó er
óhugsandi að þau hafi ekki þekkst
hér á landi við upphaf byggðar.
Oddur Einarsson biskup segir
lítillega frá skíðafari fornmanna í
íslandslýsingu sinni og talar um
það sem sérstaka hlaupaíþrótt sem
menn hafl stundað á vetrum en sé
nú glötuð.
Magnús Ólafsson í Laufási, sam-
tímamaður Odds, minnist lítillega
á skíði í skýringum sínum að þýð-
ingum Snorra-Eddu og af þvi má
aldamótin 1800.
ætla að hann þekki til þeirra.
Einnig má reikna með að skíða-
hlaup hafi verið þekkt í Skagafirði
á tíma Hallgríms Péturssonar því
hann segir í vísubroti „fara á skíö-
um fljótt ég gerði læra“. Eggert
Ólafsson segir í ferðabók sinni að
enn kunni nokkrir Norðlendingar
að renna sér á skíðum og bendir
það til þess að íþróttin njóti ekki
mikilla vinsælda og svipaða lýs-
ingu er aö finna í ferðabók Ólafs
Ólavíus.
Eggert Ólafsson þótti reyndar
góður skíðamaður og í ævisögu
hans segir: „Hann fór hraðar á
öndrum en nokkur maður mætti
fylgja honum á hlaupum." Öndrur
er gamalt nafn á skiðum.
Nikul ós Buch
Skömmu fyrir aldamótin 1800
flutti Norðmaðurinn Nikulás Buch
til Húsavíkur og tók að kenna ís-
lendingum á skíðum. Stuttu
seinna buðu dönsk stjórnvöld
verðlaun til allra þeirra sem lærðu
á skíðum eða kenndu öðrum að
renna sér á þeim. Þetta mun hafa
verið í fyrsta sinn sem stjórnvöld
studdu við íþróttir hér á landi og
uxu vinsældir skíðaíþróttarinnar
mjög eftir þetta. >
í dag kunna flestir að renna sér
á skautum eða skíðum og á hverju
ári sækja tugþúsundir manna
skauta- og skíðasvæði landsins og
skemmta sér prýöilega. -Kip
Reykjavík-
uríiðið æfir
á Sauðár-
króki
Vegna snjóleysis syðra var hóp-
ur skíðafólks úr Reykjavík við æf-
ingar á skíðasvæðinu í Tindastóli
við Sauðárkrók um síðustu helgi.
Þarna var hluti af Reykjavíkurlið-
inu 13 ára og eldri úr fjórum
Reykjavíkurfélögum, KR, Víkingi,
Fram og ÍR, undir stjóm þjálfara
sinna, Gunnlaugs Magnússonar
og Kristins Haukssonar.
Krakkarnir voru mjög ánægðir
með æfingaaðstöðuna i Tindastóli
og skíðuðu þar grimmt i sex tíma
bæði á laugardag og sunnudag.
Þjálfararnir Gunnlaugur og Krist-
inn sögðu að það væri mjög gott
að komast í snjó og ekki hafl ver-
ið um annað að ræða en að drífa
sig norður. Liðið var nýbúið að
vera við æflngar í þrjár vikur í
Noregi, aðallega í Hvítfjalli, og
því um að gera að fylgja þeim æf-
ingum eftir.
„Við erum mjög ánægð með
þessar aðstæður. Bakkinn er með
betri stórsvigsbökkum sem völ er
á til æfinga og vegna þess þá ætl-
um við líka að láta krakkana æfa
stórsvigið á morgun, en upphaf-
lega átti þá að vera svigæfing. Það
er bara svo sjaldgæft að komast i
svona góðan stórsvigsbakka,"
sögðu þeir Gunnlaugur og Krist-
inn þjálfarar þegar DV ræddi við
þá i lok laugardagsæfingarinnar.
-ÞÁ
ðYAMAHA SX700R
Allt fyrlr skautamanninn
Peysur íslenska
landsliðsins VERÐ: 4.500. ■
Er frosin tjörn eða vatn í nágreninu?
Fáóu þér þá kylfu, pðkk
og skauta hjá okkur.
PekkirlOOkr.
Kyíhirfré 1.300 kr.
• Skaisiar frá 2.§0ö fer.
Sendum í póstkröfu um allt land.
Hringdu og við aðstoðum þér við valið.
Bjóðum allt fyrir skaulamannin- hjálmar, grindur, reimar, iþrólfabindi, sokkabönd, axlahlifar, olnbogahlífar, hanskar,
, skaulahlífar, löi

Sérvarslun skautamannsins
:]
legghlffar, æfingapeysur, buxur,
. töskur, undirgailar, sokkar, sokkabðnd, varahiulir og margl fleira.
Sufturlandsbraut 20
m 5,888S68
S
MítMMMHHNM