Dagblaðið Vísir - DV - 12.03.2002, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 12. MARS 2œ2
13
DV
Fiðluveisla í Ými
DV-MYND E.ÓL.
Góöur vitnisburður um stööu fiöiunnar í upphafi 21. aldarinnar á íslandi.
Sigurbjörn Bernharðsson, Guöný Guðmundsdóttir, Sigrún Eðvaldsdóttir,
Pálína Árnadóttir, Auður Hafsteinsdóttir og Sif Tulinius.
Boðið var til mikillar fiðluveislu á
sunnudags-síðdegistónleikum í Ými um
síðustu helgi. Á tónleikunum, sem tóku
um þrjár klukkustundir með tveimur
hléum, voru fluttar allar sónötur og
partítur Bachs fyrir einleiksflðlu, og
voru flytjendumir Guöný Guðmunds-
dóttir og flmm fyrrum nemendur henn-
ar sem allir hafa haslað sér völl sem af-
bragðs fiðluleikarar: Auður Hafsteins-
dóttir, Pálína Ámadóttir, Sif Tulinius,
Sigrún Eðvaldsdóttir og Sigurbjöm
Bernharðsson. Sum þeirra eiga einnig
sameiginlegt að hafa stundað nám hjá
Gígju Jóhannsdóttur og ffamhaldsnám
hjá Vamos-hjónunum, Almitu og Rol-
and.
Þetta vom þvi ff óðlegir tónleikar fyr-
ir margar sakir og ekki síst gaman að
fylgjast með og heyra hvemig einstak-
lingar með svo líkan grunn að baki
geta verið ólíkir og Bach kannski best-
ur til að sýna fram á þann mun þar sem tónlist
hans veitir ákveðið svigrúm fyrir mjög persónu-
lega túlkun. Hvort sem fólk leitar eftir „uppmna-
legum“ hljómi eða fer út í rómantíkina hljómar
hann alltaf vel ef túlkunin er sannfærandi og ekki
farið út fyrir öll velsæmismörk.
Persónuleg túlkun og sannfærandi getur skrif-
ast á alla flytjendurna og lík voru þau að einu
leyti: að hafa það vald yfir hljóðfærinu að geta
tjáð tilfinningar sinar óheftar í tónlistinni og gef-
ið sig henni á vald. Sigurbjöm reiö á vaðið með
Sónötu nr. 1 i g moll og var leikur hans einkar
músíkalskur og fallegur, sérstaklega tveir síðustu
þættirnir, Sicilianan einkar hjartnæm og
Prestokaflinn lék í höndum hans og fór yfir áheyr-
endasalinn rétt eins og hlýr andvari.
Tónlist
Ef ég ætti að nota eitt lýsingarorð fyrir flutning
Sifjar á Partítunni nr. 1 í h moll væri það þokka-
fullt. Ást’hennar á tónlistinni skein langar leiðir
og nostrað var við hverja hendingu en leikur
hennar þó svo áreynslulaus. Það var því hrein
unun bæði að heyra hana og sjá hana verða eitt
með hljóðfæri sínu.
Það kom í hlut Pálínu að leika Sónötu nr. 2 í a
moll og ánægjulegt að sjá hversu ört hún hefur
vaxið sem listamaður, en hún stundar nú nám við
Juilliard-tónlistarháskólann í New
York. Hún var öryggið uppmálað í
flutningi sínum á sónötunni og skapaði
fallega heild með hófstilltum leik sín-
um og tæmi og einlægri túlkun.
Mér skilst að flytjendur hafi dregið
um hver spilaði hvað og því skemmti-
leg tilviljun að Guðný skyldi fá hinn
feita bita sem Partítan nr. 2 í d moll er
- með sínum stórfenglega lokakafla þar
sem er hin þekkta Chiaconna. Leikur
Guðnýjar lýsti af einhverju óheftu
frelsi og lipurð sem gerði það að verk-
um að framvinda verksins var eins
eðlileg og má vera. Chiaconnan mögn-
uð, knúin áfram af ósýnilegum drif-
krafti, og leikurinn bæði glæsilegur og
virtúósískur eins og við á.
Sigrún lék síðustu sónötuna, þá nr. 3
i C dúr, og var leikur hennar spenn-
andi, kröftugur og heillandi. Hin gríð-
armikla fúga lék í höndunum á henni
og var hún hreint snilldarlega leikin sem og
sónatan í heild sinni.
Síðust á sviðið var Auður sem lék Partítu nr. 3
í E dúr og gerði það af miklum glæsibrag. Leikur
hennar einkenndist fyrst og fremst af reisn og
þokka, öll mótun skýr, dýnamíkin einstaklega fal-
leg og finleg, blæbrigðin sömuleiðis. í heild var
flutningur hennar einkar smekklegur og fallegur
og viðeigandi endir á vel heppnuðum og eftir-
minnilegum tónleikum. Væri gaman að ganga
skrefi lengra og hljóðrita tónleikana sem vitnis-
burð um stöðu fiðlunnar í upphafi 2L aldarinnar
á íslandi.
Amdis Björk Ásgeirsdóttir
Tónlist
4'- 7K '

Jói dansar
Það var nánast húsfyllir á svonefndum 15:15
tónleikum Caput-hópsins á Nýja sviði Borgarleik-
hússins síðastliðinn laugardag. Sjálfsagt var aðal-
ástæðan sú að verið var að frumflytja dansverkið
Jóa eftir Láru Stefánsdóttur og Guðna Franzson,
sem var samið sérstaklega fyrir Jóhann Frey
Björgvinsson dansara. Tónlistin var flutt af þeim
Hilmari Jenssyni á rafgítar og Matthíasi Hem-
stock á glös. Að sjálfsögðu var það Jóhann Freyr
sem dansaði.
í tónleikaskrá var sagt að „Jói gæti verið um
ástina, einhverskonar ást; gæti verið um lífið, ein-
hverskonar líf en gæti líka verið um eitthvað ann-
að“. Ástin er sterkur möguleiki því dansinn byrj-
aði á liggjandi stöðu Jóhanns Freys á 32 kven-
mannsbrjóstum við sviðshrúnina, en síðar settist
hann ofan á skúlptúr af rassi sem var hafður aft-
ast á sviðinu: Dansinn var í alla staði fallegur og
tjáningarríkur, án þess að vera yfirborðslegur, og
féll einkar vel að draumkenndri tónlistinni sem
var hugljúf og skemmtileg áheyrnar. Jói vakti
mikla hrifningu tónleikagesta sem æptu og klöpp-
uðu drykklanga stund og er aðstandendum hér
með óskað til hamingju með vel heppnað dans-
verk.
Annað á þessum tónleikum var nokkuð mis-
jafnt. Best af öllu var Cho eftir Þorstein Hauks-
son, en það er fyrir flautu og tölvuhljóð. Tölvu-
hljóðin eru unnin upp úr flaututónum en einnig
var einhvers konar sjávamiður áberandi
og var það allt svo haganlega samsett að
unaður var á að hlýða. Flautuleikurinn,
sem var í höndum Kolbeins Bjamasonar,
sameinaðist undurfógrum tölvuhljóðun-
um svo dásamlega vel að maður féll í stafi
og var flutningur Kolbeins einstaklega
mjúkur og viðkvæmur og eftir því seið-
magnaður. Cho er erfitt að lýsa með orð-
um og ég ætla ekki einu sinni að reyna
það hér, þetta er einfaldlega snilldarverk
og ekki af þessum heimi.
Tvær tónsmíðar voru frumfluttar á tónleikun-
um, Diplopia eftir finnska tónskáldið Jukka
Koskinen og Consertino fyrir átta hljóðfæri eftir
Þórð Magnússon. Diplopia er fyrir þrettán hljóð-
færaleikara og gæti verið tilbrigði við æfingu hjá
Almannavörnum því tónlistin samanstendur af
löngum, aflíðandi tónum, býsna óþægflegum
áheyrnar, sem umhverfast í eitthvað annað, og
svo enn annað, uns þeir hverfa niður í hryllilegt
brak úr strengjahljóðfærum, eins og verið sé að
kremja hljóðfærin. Diplopia er markvisst upp-
byggð, og þó tónsmíðin hafi ekki verið skemmti-
leg við fyrstu áheym var stígandin í henni tals-
vert áhrifamikil. Tónskáldið sjálft var við píanóið
og var leikur allra hljóðfæraleikaranna sérlega
nákvæmur og vandaður undir öruggri stjórn
Guðna Franzsonar.
1
/
Tjáningarríkur dans
Jóhann Freyr dansar um ástina og lífið.
Hin frumflutta tónsmíðin var ekki eins mark-
verð, nemendaverk eftir Þórð Magnússon, hálf-
gerð stílæfing sem er að sumu leyti ágætlega unn-
in en dálítið ofhlaðin og eftir þvi þreytandi.
Tvö verk eftir Kaiju Saariaho voru á efnis-
skránni, hið fyrra NoaNoa fyrir flautu og tölvu-
hljóð en hið síðara Cendres fyrir altflautu, selló og
píanó. NoaNoa, sem Kolbeinn flutti, samanstóð af
ýmsum hljóðeffektum og var svo langdregið og til-
breytingarlaust að manni hálfleiddist. Cendres
var betra, að mestu aðeins fingerð blæbrigði sem
skiluðu sér vel í meðfórum þeirrar Bryndísar
Höllu Gylfadóttur sellóleikara, Valgerðar Andrés-
dóttur píanóleikara og Kolbeins Bjarnasonar. í
stuttu máli voru þetta ágætir tónleikar og oft
skemmtilegir.
Jónas Sen
Tónlist_____________________________________________________________________________|
Norræn samvinna í villigötum
- Grisfo-tríóiö í Norræna húsinu
Það ríkti óneitanlega mikill fögnuður meðal
djassáhugafólks þegar norræn samvinna komst
loksins á það stig að veittir voru peningar úr digr-
um sjóðum til þess að standa undir kostnaði viö
ýmislegar uppákomur, allt frá stórsveitarspili tfl
tónleika minni hljómsveita. Þessi norræna við-
leitni hefur vissulega skilað frábærum árangri.
Ungir djassleikarar hafa fengið að spreyta sig -
danskir hafa spilað með fmnskum, finnskir með
sænskum, sænskir með álenskum, færeyskir með
íslenskum og jafnvel dönskum djassleikurum.
Á hinn bóginn hafa styrkirnir oft á tíðum runn-
ið í rangan farveg. Allt í einu hafa orðið til grúpp-
ur sem ekki hafa neinn annan augljósan tilgang
en að hreppa norrænan styrk til tónleikahalds. Út
af fyrir sig er gott og blessað að tónlistarmenn frá
hinum ýmsu norrænu löndum fái tækifæri til að
spila saman og njóta þess! En oftast skilja þessi
„styrkjabönd" lítið eftn sig.
Fyrir nokkru var gefinn kostur á norrænum
styrk fyrir tríó skipað tónlistarmönnum frá
Grænlandi, Færeyjum og íslandi. Ágætir djass-
leikarar notuðu hann til að stofna „styrkjaband"
sem þeir nefndu GRISFO (Grænland/ísland/Fær-
eyjar). „Grislingarnir" eru ekki af verri endanum
eins og lesa mátti um á menningarsíðu DV sl.
miðvikudag, þeir Jim Milne, Bandaríkjamaður
sem búið hefur á Grænlandi í 26 ár, Edvard Ny-
holm Debess, kontrabassaleikari og tónskáld, og
síðast en ekki síst Sigurður „okkar“ Flosason.
Vitaskuld lítur svona hljómsveit vel út á um-
sóknareyðublöðum, enda fékk GRISFO styrk til
tónleikáhalds víða um lönd. Áður en þeir komu
hingað til leiks voru þeir búnir að leika tvisvar í
Katuaq, tónlistarhúsi Grænlands, og einu sinni í
Norðurlandahúsinu í Tórshavn. Á sunnudaginn
var léku þeir svo i Norræna húsinu í Reykjavík
fýrir hálfsetnu húsi.
Grisfo trekkti ekki nægilega mikið, enda
óþekkt með öllu í djassinum. Tríóið tróð upp með
rúmlega klukkustundar dagskrá þar sem heyra
mátti tónsmíðar eftir félaga tríósins, skemmtilega
ópusa en æði misjafna eins og gengur. Einna helst
voru tilþrif í tónsmíöum sem byggðar voru á þjóð-
legum nótum og/eða þjóðlegum aðstæðum. Þeirra
á meðal voru Qajaasat eftir Jim Milne, byggt á
grænlenskum náttúrufyrirbrigðum, og Flórin
Bænadiktson eftir Edvard Debess, byggt á þekktu
færeysku danslagi. Það þekkkja margir viðlagið:
„Latum meg sova á tinum armi, ríka jomfrúa."
Leikur tríósins bar þess því miður merki að
þeir félagar þekktu ekki inn á spilamennsku hver
annars. Ef Grisfo fær tækifæri (og styrki!) til að
leika meira saman og lengur verður óneitanlega
spennandi að heyra þá aftur. Þeir félagar eru góð-
ir djassleikarar, hver fyrir sig, en þeir þurfa
vissulega lengri tima til þess að láta Grisfo ganga
upp. Og þeir hafa alla möguleika til þess - athygl-
isverðar tónsmíðar, góða hæfileika og sterka
djasstilfinningu.
Grisfo var vel tekið í Norræna húsinu. Þeir
léku eitt aukalag, „Heima er best“ eftir Sigurð
Flosason. Þessi ágæti vettvangur djasseinleiks
sannaði fæmi þeirra sem tónlistarmanna, en
nafnið var á vissan hátt réttnefni.
Ólafur Stephensen
___________________Menning
Umsjön: Silja Aðalsteinsdóttir silja@dv.is
Með suðrænum blæ
Á háskólatónleikunum í Norræna hús-
inu á morgun kl. 12.30 leika Ómar Einars-
son og Jakob Hagedom-Olsen djassgítar-
dúó á tvo klassíska gítara. Bæði leika þeir
eigin verk og verk eftir Miles Davis og
Heitor Villa-Lobos. Tónleikarnir taka um
það bil hálfa klukkustund.
Svört melódía
Vegna góðra undirtekta verður bætt við
þremur sýningum á A Toast to Harlem -
Svört melódía. Flytjendur eru Jóhanna
Jónas leikkona, Margrét Eir söngkona og
Guðmundur Pétursson gítarleikari og er
sýningin sambland af blús & gospel tónlist
og leiknu efni eftir tvo ameríska rithöf-
unda af afrískum uppruna, Langston Hug-
hes og Mayu Angelou. Gagnrýnandi DV
var ekki í vafa: „Sýning sem allir ættu að
sjá, strax i kvöld!“
Svört melódia verður í Kaffileikhúsinu
annað kvöld kl. 21, fós. 22. mars og miðv.
27. mars á sama tíma. Miðapantanir í
síma 551 9030.
Herra Palomar
Bjartur hefur gefið út
skáldverkið Herra Palom-
ar eftir ítalska rithöfund-
inn Italo Calvino í þýðingu
Guðbjarnar Sigurmunds-
sonar. Þetta er íjórtánda
verkið sem kemur út í
Neon-bókaklúbbi forlags-
ins en honum var hleypt
af stokkunum árið 1998.
1 bókinni slæst lesandinn í fór með
herra Palomar sem ver tíma sínum í að
horfa á öldurnar og nakinn barm konunn-
ar á ströndinni, hugsa um líkamsburði
gíraffans og hugarheim hvítu górillunnar
í dýragarðinum, gimast gæsafeitina i kjöt-
búðinni og hlýða á samtal svartþrastanna
i garðinum. Sá sem sér heiminn og himin-
tunglin með augum herra Palomars verð-
ur aldrei samur á eftir.
Italo Calvino er i hópi frumlegustu rit-
höfunda tuttugustu aldar og er honum
gjaman skipað í flokk með skáldum á
borð við Jorge Luis Borges, Georges Perec
og Robert Walser.
Endurfundur Kanada
Stofnun Vigdísar
Finnbogadóttur í erlend-
um tungumálum og Nor-
ræna félagið um
kanadísk fræði (the Nor-
dic Association for
Canadian Studies,
NACS) hafa gefið út
greinasöfnin Re-
discovering Canada,
Image, Place and Text, og Rediscovering
Canadian Difference. Greinarnar em á
ensku og frönsku og eru aðallega afrakst-
ur fjölþjóðlegrar ráðstefnu sem haldin var
í ágúst 1999 undir yfirskriftinni Re-
discovering Canada. Fræðimennirnir sem
eiga greinar í bókunum koma frá Kanada,
Bandaríkjunum, Frakklandi, Þýskalandi,
Hollandi, Bretlandi, Póllandi, Ungverja-
landi, Rúmeníu, Svíþjóð, Finnlandi, Dan-
mörku og íslandi.
Fyrrnefnda bókin er 16. heftið í fræði-
ritröðinni NACS Text Series. í henni eru
23 greinar sem flestar endurskoða frá
sagnfræðilegum eða textafræðilegum sjón-
arhóli ýmsa fleti á ímynd Kanada eða ein-
stakra fylkja, og mótun hennar frá upp-
hafi landkönnunar fram á okkar daga í
bókmenntum og listum.
Síðamefnda bókin er 17. heftið I NACS
Text Series og hefur að geyma 26 greinar
sem taka íjölþjóðlegt samhengi kanadískr-
ar sögu og menningar til athugunar og all-
margir höfundar beina sjónum sínum að
sögulegum og menningarlegum tengslum
íslands og Kanada. Meðal greinahöfunda
eru David Arnason, Úlfar Bragason, Pat
Byrne, Guðrún Björk Guðsteinsdóttir,
Kristjana Gunnars, Sigfríður Gunnlaugs-
dóttir, Viðar Hreinsson, Daisy Neijmann
og W. D. Valgardson. Ritstjóri og höfund-
ur inngangs að greinasöfnunmn er Guö-
rún Björk Guðsteinsdóttir, aðalritstjóri
NACS Text Series. Háskólaútgáfan sér um
dreifingu bókanna.