Dagblaðið Vísir - DV - 29.08.2002, Qupperneq 16

16
Útgáfufélag: Útgáfufélagið DV ehf.
Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson
Aðalritstjóri: Óli Björn Kárason
Ritstjóri: Sigmundur Ernir Rúnarsson
Aðstoöarritstjóri: Jónas Haraldsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift:
Skaftahlíð 24,105 Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is
Akureyri: Kaupvangsstræti 1, sími: 462 5000, fax: 462 5001
Setning og umbrot: Útgáfufélagið DV ehf.
Plótugerð og prentun: Árvakur hf.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Nöturleiki lokana
Enn einu sinni blasir nöturleikinn við á íslenskum
sjúkrahúsum og heilbrigðisstofnunum. Enn einu sinni
vilja stjórnendur grípa til þeirra óyndisúrræða að loka
deildum og senda sjúklinga út á guð og gaddinn. Á íslandi
gerist þetta nokkuð reglulega rétt eins og lokanir deilda
séu liður í langtímastefnu stjórnvalda í heilbrigðisgeiran-
um. Efalítið eru margir landsmenn hættir að kippa sér
upp við þessi tíðindi, enda eru þau ekkert nýmeti á siðum
blaða og í fréttum ljósvakans.
En hér er um líf og heilsu að tefla. Á bak við þessi tíð-
indi er fólk sem margt hvert er sárþjáð og má síst við því
óöryggi og þeirri niðurlægingu sem felst í því að vera
hafnað af heilbrigðiskerfinu. Á bak við þessi tíðindi eru
einnig aðstandendur sem margir hverjir standa ráðþrota
frammi fyrir erfiðum verkefnum við að sinna veiku fólki
inni á heimilum sínum. Á bak við þessi tíðindi er sorg og
svívirða. Stjórnendur sjúkrahúsa eru að gefast upp á
verkefni sinu. Og láta það bitna á sjúku fólki.
Nýjasta dæmi þessa er einkar ógeðfellt. Blásið er í lúðra
og sagt að deild fyrir heilabilað fólk verði lokað nær fyr-
irvaralaust. Sjúklingum verði gert að yfirgefa spítalann
sem fyrst með þeim orðum að allsendis óvist sé hvort
hægt verði að koma þeim fyrir á öðrum deildum. Útlit sé
fyrir að aðstandendur fái það hlutverk að taka við þjáðum
ættmennum sínum ef engin önnur úrræði séu fyrir hendi.
Og þeir fái sem fyrr örfáa daga til að breyta heimilum sín-
um í sjúkrastofur og óska eftir leyfi frá störfum.
Enda þótt allt hafi reynst í plati í þetta skiptið er
framkoma af þessu tagi óþolandi ókurteisi við fólk sem
þarf á öllu öðru að halda en hranalegum fyrirskipunum
frá stjórnendum innan úr marmarahöllinni við Eiriks-
götu. Þeir geta ekki endalaust níðst á sjúku fólki i við-
leitni sinni til að vekja athygli á fjárhagsvanda
stofnunarinnar. Það er ekki sérlega geðfellt að ráðskast
með alvarlega sjúkt fólk, segja að það verði að fara einn
daginn en að það megi vera hinn daginn.
Ólafur Örn Haraldsson alþingismaður gagnrýnir þessa
aðför að sjúklingum harkalega í DV i gær. Hann vandar
stjórnendum sjúkrahússins ekki kveðjurnar og er eðlilega
nokkuð mikið niðri fyrir. Þessi flokksbróðir heilbrigðis-
ráðherra segir að spítalinn velti 21,5 milljörðum króna á
ári og enginn þurfi að segja sér að ekki sé hægt að finna
þær 19 milljónir króna sem þurfi til að halda þessari deild
opinni til áramóta. Þetta er hárrétt hjá þingmanninum
sem segir stöðuna vera skelfilega.
Athyglisvert er að þingmaðurinn segir stjórnendur
spítalans ekki hafa haft neitt samráð við ráðherra heil-
brigðismála í þessu efni. „...ráðherra vissi ekkert um
þessa lokun,“ segir þingmaðurinn og gagnrýnir stjórnend-
urna harkalega fyrir að hafa ekki haft samráð við ráð-
herrann um jafnviðkvæma aðgerð og lokun deildar fyrir
heilabilaða er. Það hljóti að þurfa að leita álits ráðherra,
þó ekki væri til annars en að hann geti fylgst með og verði
ekki alvarlega kjaftstopp í umræðunni.
Vitaskuld eru stjórnendur spítalans í erfiðri stöðu.
Þeim er skammtaður peningur úr ráðuneytunum. Og
þeim er vissulega gert að sinna verkefnum sem ná langt
út fyrir eðlilegt hlutverk spítalans sem á fyrst og síðast að
vera sjúkrahús en ekki hjúkrunarheimili eða vistheimili.
Stjórnvöld verða að setjast niður og setja spítalanum
markmið. Þau vantar. Það afsakar samt ekki fáránlega að-
gerð á borð við þá að ætla að loka deild fyrir heilabilaða
án fyrirvara. Sér er nú hver bilunin.
Sigmundur Ernir
FIMMTUDAGUR 29. ÁGÚST 2002 FIMMTUDAGUR 29. ÁGÚST 2002
17
DV
Skoðun
Stærðfræði tilfinninganna
„Sjálfsagt er nokkuð um að valdhafar séu að yrkja,
annaðhvort í laumi eða til að birta opinberlega og það
vœri eflaust fróðlegt að kanna það sérstaklega. En
svona í svipinn man ég eftir nokkrum þjóðarleiðtogum
sem voru eða eru í senn Ijóðskáld og foringjar: Maó
formaður, Stalín og Karasic, leiðtogi Serba. “
Friðrik
Rafnsson
j
Kjallari______________
Af og til heyrist því fleygt
að Ijóðlistin sé meira og
minna komin að fótum
fram, ekkert sé ort af viti
iengur, að nánast sé hætt
að gefa út Ijóðabækur og
þegar það gerist kaupi
þær bara einhverjir örfáir
sérfræðingar.
Sjálfsagt er eitthvað til í þessu og
það má með réttu segja að bók-
mennta- og fjölmiðlalifið hafi lítið
snúist um ljóðlistina undanfarin ár.
Hins vegar veit ég af áralangri
reynslu minni sem ritstjóri Tímarits
Máls og menningar (blessuð sé minn-
ing þess) að mjög mikið er ort í þessu
landi og margt af því er glettilega
gott, þótt það fari kannski ekki ýkja
hátt.
Við eigum skara af skáldum sem
eru fyrir löngu búin að „sanna sig“,
mörg yngri skáld hafa gert merki-
lega hluti og mér þykir ekki ótrúlegt
að margt ungskáldið sé að bauka ým-
islegt í tölvunni sem á eftir að koma
á óvart. Mér segir nefnilega svo hug-
ur um að vel ort og hnitmiðað ljóð
verði æ meira það skjól og næði sem
fólk á eftir að leita í til að ná áttum í
háværum og ágengum heimi.
Stæröfræði tilfinninganna
Stundum er sagt að rökfræði og
stærðfræði séu náskyld fóg. Eitt leið-
ir af öðru í ákveðnu orsakasamhengi
og sé það rofið er svarið einfaldlega
rangt. Skýrt dæmi um þetta er sagan
af stúdentinum sem var i prófi og
fékk eftirfarandi spumingu: „Er
þetta spurning?" Svarið var einfalt
og auövitað hárrétt:„Ef þetta er
spurning þá er þetta svar.“ Svo eru
eflaust til ýmsir aðrir meiðar af þess-
um greinum, grunnstærðfræði og
heimspeki sem brýtur mannsandan-
um nýjar lendur, en það er ofvaxið
mínum takmarkaða skilningi.
Ástæðan fyrir því að ég er að viðra
þetta er sú að einhvern tímann las ég
eða heyrði þá skilgreiningu á góðri
ljóölist að hún væri nokkurs konar
„stærðfræði tilfmninganna“. Með
þessu var átt við að skáldið hefði
safnað saman reynslu, athugunum,
tilflnningum og þekkingu, eimað það
síðan vel og vandlega, þangað til ekk-
ert stóð eftir nema aðalatriðin, hnit-
miðuð hugsun, meitluð sýn, tilfinn-
ing í hnotskum, tær snilld. Dæmi:
ljóð Stefáns Harðar Grímssonar.
Ljóörænan
Hins vegar er fátt hvimleiðara en
upphafin tilflnnigavella í bundnu
máli, sú sem birtist okkur sautjánda
júní og í hátíðarræðum stjómmála-
manna. Þá er ljóðlistin notuð sem op-
inbert stjómtæki, leið til að lappa
upp á þjóðarstoltið eða spinna ljóð-
rænan blekkingarvef, glansmynd
sem allir eiga að geta speglað sig í og
síðan unað glaðir við sitt þann átj-
ánda þrátt fyrir nöturlegan hvers-
dagsleika.
Skuggalegasta birtingarmynd
þessa er það þegar valdhafi finnur
hjá sér þörf fyrir að fara að yrkja
þess konar ljóð, þegar ljóðrænan fer
að höggva skörð í vitsmunalífið, þeg-
ar menn fara að skoða sig í „fegrandi
blekkingarspegli ljóðrænunnar" eins
og ágætur rithöfundur orðaði það.
Sjálfsagt er nokkuð um að valdhaf-
ar séu að yrkja, annaðhvort í laumi
eða til að birta opinberlega og það
væri eflaust fróðlegt að kanna það
sérstaklega. En svona í svipinn man
ég eftir nokkmm þjóðarleiðtogum
sem voru eða eru í senn ljóðskáld og
foringjar: Maó formaður, Stalín og
Karasic, leiðtogi Serba.
Fleiri hugmyndaskáld
Eins og allir vita er löng hefð fyr-
ir því aö höfðingjar láti yrkja um sig
lofkvæði og sú hefð er sums staðar
enn við lýði. Fyrir nokkrum árum,
nánar tiltekið árið 1998, kynntist ég
lítillega manneskju frá Hvíta-Rúss-
landi sem sagði mér að forsetinn
þeirra væri ákaflega lýrískt þenkj-
andi sál og vissi ekkert notalegra en
að lesa lofkvæði um sjálfan sig, eða
jafnvel heyra það lesið opinberlega.
Þannig tók hún dæmi af valdabar-
áttu sem hafði verið háð innan rit-
stjórnar þarlends menningartímarits
og snerist um það hvor tveggja
kvenna, heimildarkona mín eða önn-
ur kona, ætti að verða ritstýra. Sú
sem ég hitti ekki var liðtækt ljóö-
skáld sem var nokkuð innundir hjá
forsetanum og það kom sér heldur
betur vel í þessari valdabaráttu. Hún
tók sig nefnilega til og orti há-
stemmda lofgjörð til forsetans, birti
og var samstundis ráðin ritstýra
menningartimaritsins. Hin konan
var hins vegar snarlega send i út-
legð, þar sem ég hitti hana og fékk að
heyra söguna.
Bráðabirgðaniðurstaða þessara
litlu hugleiðinga er því sú að upphaf-
in og væmin ljóðræna og stjórnmál
fari ekki mjög vel saman, eins og
dæmin hér að ofan sanna. Og við ís-
lendingar eigum meira en nóg af
ljóðrænum stjórnmálamönnum af
þessu tagi. Hins vegar væri óskandi
að við ættum fleiri framsýna, dríf-
andi og skapandi stjómmálamenn,
fólk sem heföi leikandi vald á stærð-
fræði tilfinninga og hugmynda.
Dellubylgjur rísa hátt
„Það er líka minnt á það, sem sýnist liggja í augum uppi: ótta starfs-
manna. í samrunafagurgalanum er aldrei haft hátt um að það standi
til að segja upp fjölda fólks, þó vita allir að einmitt það hangir efst á
spýtunni. “ — Á aðalfundi Landssímans
Umræða á okkar dögum
einkennist af grimmri
einstefnu. Ríkjandi við-
horf eða óskhyggja verða
að sjálfsögðum sannleika
sem allir taka undir ef
þeir vilja ekki aumingjar
og afdalakarlar heita.
Deliur flæða yfir: litlir
lækir verða að stórflóð-
um sem sópa burt öllu
skynsamlegu viti. Og
þegar eitt slíkt flóð er
hjá liðið rís annað eins
og ekkert væri.
Ekki er langt síöan sú della réð
ríkjum að Japanir hefðu smíðað lyk-
ilinn að miklum og öruggum hag-
vexti. Þeir fáu sem leyfðu sér að efast
um japanska mynstrið, eins og hag-
fræðingurinn Paul Krúgman, voru
því aðeins hafðir með á umræðupalli
að menn vildu hafa einhvern til að
hlæja að.
Svo sprakk japanska blaðran,
Krugman var í snatri lyft í spá-
mannatölu og allir sem einn reyndu
að fljóta áfram á ofurtrú á bandarísk-
um kauphallarsiðum og boðorðinu
Grægði er Góð. Glæpsamleg bók-
haldsævintýri alfrjálsra stórfyrir-
tækja hafa nú greitt þeim trúarbrögð-
um þung högg en ekki er að efa að
trúarþörfin mun finna sér nýjan far-
veg fyrr en nokkum varir.
Gamla hagkerfiö
Ein dellan var sú að allir sem vit
og djörfung hefðu skyldu segja skilið
við gamla hagkerfið svonefnda. Með
því var átt við þann
iðnað sem framleiðir
hluti sem fólk hefur
lengi haft þörf fyrir:
fatnað, maskínur,
húsgögn, matvæli.
Slík iðja var aðeins
fyrir fátæk héruð
heimsins sem ekki
áttu hátæknikosta
völ og eigendur fyr-
irtækja sem ekki
höfðu gáfur til að
heyra kall tímans.
Menn skyldu moka
upp gulli með þvi að
stunda netsölu,
framleiða margmiðl-
unarefni, finna gen
og lagfæra þau,
stofna sjónvarps-
stöðvar, spá í næstu
kynslóð farsíma.
Eins og aOir vita
em það einkum fyr-
irtæki á þessu sviði
sem hafa hmnið eða
riðað til falls að und-
anfomu. Hins vegar má sjá það í am-
erískum blöðum að ef efnahagsástand
færi nú að lagast þá benti allt til þess
nú þegar að það yrði að þakka
einmitt þeim dráttarklámm „gamla
hagkerfisins" sem vaskir menn á
uppleið vildu fyrir skemmstu ekkert
af vita.
Sameiningartrúin
Engin trú hefur verið boðuð af
meiri ástríðu en trúin á sameiningu
fyrirtækja. Ótal sinnum höfum við
séð og heyrt yfirboöara stórra fyrir-
tækja, sem áður bitust og bölvuðust
sem tveir hrútar í einni kró, stíga
fram settlega og elskulega og fulla af
áfengri bjartsýni og lýsa því að nú sé
byrjuð farsæl gleðitíð. Tveir straum-
ar sameinast, tvö tölvukerfi, tvö
stjórnkerfi, tvær markaðsdeildir,
tvenns konar þekkingarforði og úr
þessu mun verða til nýtt afl sem
tryggir hagræðingu og arð og vinnu
og mun sækja fram bæði heima fyrir
og út fyrir landamæri. Þetta lítur vel
út, enda segja viðskiptavitringar að
röksemdir fyrir samruna séu alveg
gallalausar. Skotheldar - fyrir öllu
öðru en röksemdum reynslunnar. Því
þótt kenningin sé flott er fram-
kvæmdin hin ömurlegasta.
í nýlegu yfirliti um þessi efni í
Newsweek er vitnað í kannanir hag-
fræðinga beggja vegna Atlantsála
sem leiða þetta hér fram: Tveir þriðju
af samrunafyrtækjum standa sig verr
en þau fyrirtæki sem saman runnu.
Samruninn skapar ekki gróða heldur
miklu heldur töp. Flest samrunaferli
eru sóun á verðmætum. Tólf af tutt-
ugu stærstu samrunadæmum ársins
2000 leiddu til þess fljótt að verð
hlutabréfa i fyrirtækjunum lækkaði.
Og þessi sannindi eru ekki ný: síðan
1960 hafa samrunafyrirtæki að meðal-
tali staðið sig 17% verr en sjálfstæðir
keppinautar þeirra, hvort sem spurt
er um framleiðni, hagnað, tækninýj-
ungar eða markaðshlutdeild.
Klóra sér í haus
Menn eru að sönnu farnir að klóra
sér í hausnum yfir þessari útkomu.
Einn bendir á ævintýralegan her-
kostnað af samruna, annar á ótal
möguleika fyrir ráðamenn fyrirtækja
til að hafa rangt við í eigin þágu,
sömuleiðis er margt fjasað um það
hve erfitt reynist einatt að stilla sam-
an starfshætti ólíkra fyrirtækja (fyr-
irtækjamenning heitir það víst). Það
er líka minnt á það, sem sýnist liggja
í augum uppi: ótta starfsmanna. í
samruncifagurgalanum er aldrei haft
hátt um aö það standi til að segja upp
fjölda fólks, þó vita allir að einmitt
það hangir efst á spýtunni.
Og ótti manna við að missa starf
sitt (og finna ekki annað ef þeir eru
fertugir orðnir) dregur úr þeim kjark
og hæfileika til að standa sig sæmi-
lega - enda hafa þeir séð það og heyrt
þúsund sinnum að engu og engum
megi treysta. Síst því að menn eigi
von á því að metin verði aö verðleik-
um þeirra frammistaða í starfi - öllu
heldur eiga þeir von á því að ekki að-
eins starf þeirra gufi upp heldur og
það sem þeir höfðu safnað sér til líf-
eyris líka.
Þeir eiga ekki einu sinni von á lág-
markssamúð - miklu líklegra að þeir
verði í einhverjum yfirlætislegum
markaðspistli taldir „hallærislegir"
samkvæmt þeirri kaldranalegu for-
múlu, að sekir eru ekki þeir sem tapa
fé og fyrirtækjum heldur þeir sem
verða undir í einhverju deÚuflóðinu
og týnast þar.
Sandkom
sandkorn@dv.is
Með nýtt hlutverk
í Eyjafréttum segir frá því að Þró-
unarfélag Vestmannaeyja hefur verið
án framkvæmdastjóra síðustu mán-
uði eftir að Þorsteinn Sverrisson
hætti störfum. Ný stjórn Þróunarfé-
lagsins hélt sinn fyrsta fund eftir
kosningar á fimmtudaginn og þar
var ákveðin stefnubreyting sam-
þykkt. Ákveðið var að ráða ekki nýjan framkvæmda-
stjóra, heldur fela nýráðnum bæjarstjóra, Inga Sigurðs-
syni, stjórn félagsins til næstu átján mánaða. Ekki þyk-
ir ljóst hvort nýi bæjarstjórinn er svo öflugur að vera
tveggja manna maki. Þykir ýmsum hitt sennilegra að
ráðgjafastörf, sem fráfarandi bæjarstjóri, Guðjón Hjör-
leifsson, fær greitt fyrir, séu nú að skúa sér svo um
muni. Því sé ekki lengur þörf á að nýi bæjarstjórinn
sinni vinnu sinni og geti því hæglega tekið að sér önn-
ur hlutverk...
Mikið fagnaðarefhi
Háskólanum á Akureyri hefur bæst
liðsauki með ráðningu Birgis Guð-
mundssonar, fyrrum fréttastjóra DV.
Birgir verður verkefnisstjóri við und-
irbúning stofnunar félagsvísinda-
deildar, auk þess sem hann mun
starfa við kennslu í rekstrar- og við-
skiptadeild. Birgir hefur áratuga-
reynslu af fjölmiðlun og heyrst hefur
að meðal hugmynda sé að bjóða upp á
fjölmiðlanám við nýju deildina á Akureyri auk annarra
hefðbundinna félagsvísindagreina. Er þessi nýbreytni,
ef af verður, fagnaðarefni meðal blaðamanna.
Ummæli
Manngarmar í miðbænum
BK-! „Mikil umræða hefur verið undan-
I farið um nektardansstaði. Borgar-
JW) stjórn Reykjavíkur ákvað að banna
Pjf einkadans á þessum stöðum þannig að
. úr varð að dansinn var fluttur í Kópa-
/ vog. Ég er mjög á móti því að hafa
f nektarbúllur í miðbæ Reykjavíkur,
I þar eiga þær ekki heima. Það getur
E— enginn borið á móti því að slíkum
stöðum fylgja óhjákvæmilega óttalegir manngarmar sem
venjulegt fólk hefur engan sérstakan áhuga á að mæta í
miðbænum. Hins vegar er spurning hvort ekki sé allt í
lagi að hafa þessa staði í úthverfum. Fullorðin kona
sagði við mig á dögunum að það ætti alls ekki að loka
nektarstööum eða banna þá heldur færa þá í sérstakt
hverfi því þá væri minni hætta á að pervertar væru að
abbast upp á unglingsstúlkur og aðrar konur á götum
borgarinnar. Ekki veit ég hvort forráðamenn borgarinn-
ar hafi gert könnun eða skoðað lögregluskýrslur varð-
andi slíkt en það væri kannski ástæða tfl. Ætli það sé
minna um það en áður að menn liggi á gluggum íbúöar-
húsa eða sýni á sér kynfærin á almannafæri?“
Elín Albertsdóttir í Vikunni

Dalvík er mér kærust
■ „Allir hafa þessir staðir sinn sjarma.
Gaman er að sjá hvernig mörg sveitar-
félög reyna í vaxandi mæli að fanga at-
hygli ferðamanna með ýmsum hætti.
Skemmtilegt dæmi um þetta er á Borg-
arfirði eystri. í sveitarfélaginu búa ein-
ungis um 120 manns vel úr alfaraleiö.
Þar hafa heimamenn á mjög athyglis-
verðan hátt reynt að skapa sér sér-
stöðu. Allir þekkja steinsmiðju Álfasteins á Borgarfirði.
Þá er heilmikið gert úr fuglaskoðun á staðnum. Þannig
er hægt að ganga upp á svokallaðan Hafnarhólma við
Höfn þar sem er mikið fuglalif. Loks má nefna að Borg-
firöingar opnuðu nýlega Kjarvalsstofú ... Mér fannst
skemmtilegt að koma í Mjóafjörð. Þangað haíði ég oft
ætlað en aldrei orðið úr. Þar er nú mikið fiskeldi og
hafa nýlega verið reist íbúöarhús af því tilefni. Hins
vegar þótti mér dapurt að koma til Seyðisfjarðar. Þar er
flest i niöurníðslu ... Sá staður sem er mér þó kærastur
í nýja Norðausturkjördæminu er Ðalvík. Kannski af því
að ástkona mín yndisleg er þaðan. Ég féll algerlega
kylliflatur fyrir staðnum."
Guöjón Ólafur Jónsson á Hrifla.is
Landsvirkjun og virkjanaframkvæmdir
„Lengi má deila um hagkvœmni einstakra virkjana en einfaldur hlutfallareikn-
ingur úr ársskýrslu segir líka sinn sannleika. Þetta mikið er selt og þetta mikið
greitt fyrir það.“Á fundi Landsvirkjunar. Kynning á arðsemi.
Guömundur G. -
Þórarinsson Vf ”
verkfræöingur
Kjallari___________
í ársskýrslu Landsvirkjun-
ar fyrir árið 2001 kemur
fram að fyrirtækið
selur orku til stóriðju
á kr. 1,24 pr. kWh en til
almenningsveitna
á kr. 3,03 pr. kWh. Þetta
þarfnast skýringa.
Landsvirkjun selur 4956 GWh til
stóriðju en 2242 GWh til almenn-
ingsveitna. Fyrir þetta greiðir stór-
iðjan 6,17 miújarða en almennings-
veitumar 6,79 milljarða. Einfaldur
hlutfallareikningur sýnir að al-
menningsveitumar greiða 144%
hærra verð en stóriðjan pr kWh.
Einhvem tíma minnir mig aö
Landsvirkjun hafi talið 40-50% dýr-
ara að virkja fyrir almenning en fyr-
ir stóriðju. Þá passa þessar tölur Úla
saman. Margt kann að koma til. Hér
er aðeins um eitt ár að ræða. Sala á
umframorku getur skekkt dæmið
þar sem hér er um meðalverð for-
gangsorku og afgangsorku að ræða
o.s.frv. Eigi aö síður væri áhugavert
aö sjá þetta skýrt í ársskýrslu
Landsvirkjunar.
Lengi má deila um hagkvæmni
einstakra virkjana en einfaldur
hlutfaflareikningur úr ársskýrslu
segir líka sinn sannleika. Þetta mik-
ið er selt og þetta mikið greitt fyrir
það. Mér virðist að almenningsveit-
umar noti um 14% orkunnar sem
afgangsorku og ólíklegt er að stóriðj-
an noti mikið meira. Að vísu var
orkusamningurinn til jámblendi-
verksmiðjunnar á sínum tíma að
miklum hluta afgangsorka en ég
hélt að það hefði breyst.
Þjórsárver núna?
Samkvæmt áætlunum höfum við
varla virkjað nema 20-25% virkjan-
legrar vatnsorku í landinu. Það þýð-
ir að hæglega gætu um 75% verið
ónýtt. Nú eru Þjórsárverin með
aflra viðkvæmustu svæðum lands-
ins. Hvers vegna þurfum við endi-
lega að ráðast í nýtingu vatnsins
þama nú? Vissulega er framkvæmd-
in mjög hagkvæm. Vatnið má nýta
niður allar Þjórsárvirkjanimar. En
það hleypur ekkert frá okkur. Hvers
vegna virkjum við ekki eitthvað af
þessum 75% frekar?
Landsvirkjun segist ekki vera til-
búin með neitt annað á þeim tíma
sem til stefnu er. Hvemig stendur á
því? Hvemig stendur á því að menn
eru eingöngu tilbúnir með við-
kvæmasta hluta landsins? Er það
skrýtin forgangsröð? Hefur Lands-
virkjun staðið í stykkinu? Þetta þarf
að skýra.
Jarðvarmavirkjanirnar
Miklar áætlanir eru uppi um
virkjun jarðgufu til rafmagnsfram-
leiðslu. Sérstaklega þarf að fara var-
lega í virkjun háhitasvæðanna í ná-
grenni við mesta þéttbýlið. Allir
vita að ending jarðhitasvæðanna er
háð hraða nýtingarinnar. Vatns-
rennslið þvær varmann úr berginu.
Þannig endist svæöið styttra ef mik-
ið er tekið hratt. Svæði sem endist
30 ár við 800 MW aflframleiðslu end-
ist e.t.v. 80 ár með 400 MW aflfram-
leiðslu.
Þá er þess að gæta aö nýting jarð-
varmasvæðis er oft um 12-14% við
raforkuframleiðslu en miklu hærri,
35-90% ef um hitaveitu til upphitun-
ar er að ræða, aflt eftir aðstæðum.
Því þarf að nýta svæðin í grennd við
höfuðborgina með gætni þannig að
byggðinni sé tryggður nægur varmi
tÚ upphitunar. Öðru máli gegnir
með jarðhitasvæðin uppi á hálend-
inu og fjarri byggð. - Því má ekki
vaða beint af augum við orkuöflun
til stóriðju. Jarðvarmavirkjanir
kalla á miklar og tímafrekar rann-
sóknir en eru fljótlegri í byggingu
en vatnsaflsvirkjanir.
Margs er að gæta og umræðan
þarf að snúast um aðalatriðin. Ella
skilur almenningur ekki og þá má
taka undir orð karlsins sem sagði:
„Þá blöskraði ég og síðan blöskraði
frú Ingibjörg sig.“
+