Dagblaðið Vísir - DV - 09.09.2002, Blaðsíða 13

13
MÁNUDAGUR 9. SEPTEMBER 2002
DV
í augsýn er nú frelsi
Þegar þjóðfélagshópur er að berjast
fyrir þvl að vera tekinn alvarlega er
kannski ekki hægt að ætiast til að
hann þori að gera grín að sjálfum sér
eða þoli að gert sé grín að honum.
Þannig var staðan hjá konum lengi vel
en ekki lengur, það sýna Beyglur með
öllu.
Saiurinn var fullur af gömlum og
ungum rauðsokkum þegar Skjall-
bandalagið frumsýndi verk sitt í Iönó
á fóstudagskvöldið og því vel viðeig-
andi að nota gamla rauðsokkulagið
„Áfram stelpur" í sýningunni. Undir
laginu dansaði Elma Lísa Gunnars-
dóttir í hlutverki Ólafar, frelsaðrar
súludansmeyjar, og í svipinn var það
aðalgrínið - að horfa á erótískan dans
við þetta gamla baráttulag og hlusta
svo á stúlkuna tala með sannfæringar-
hita trúboðans um það dásamlega
frelsi að geta notað fallega likamann
sinn og fengið peninga fyrir, það hefði
nú ekki verið hægt fyrir þrjátíu árum!
En smám saman dýpkaði merking
textans. Er ekki frelsið endanlega í
augsýn þegar við getum hlegið eins
innilega að sjáifum okkur og á þessari
sýningu?
Leiklist
Beyglur með öllu rekja eina rót sína
til Dario Fo en aðra og nýrri til bresku
gamanþáttanna Út í hött (Smack the
Pony) þar sem kvennahúmor hefur
komist til fulls þroska. Eins og ensku
snillingamir gera Beyglumar í því að
afskræma kvenfólk, sýna án samúðar,
viðkvæmni eða annarrar væmni hvað
það er vitlaust og bilað og kúgað af
kröfum karlasamfélagsins og við hlæj-
um okkur skökk að þessum fígúrum -
eitt viðhaldið talaði meira að segja
með rödd Marge Simpson! En undir-
textinn er allt annar. Hann bendir sí-
fellt á að svona séu konur klárar, þær
geti búið til þessar drephlægilegu per-
sónur og skapað þær sprelllifandi á
sviðinu. Boðskapur leikkvennanna og
höfundanna er ljós: Konur geta allt -
það þarf ekki að vorkenna þeim.
Beyglur með öllu eru revía, samsett
úr mörgum atriðum. Upphafsatriðið
var orðlaus sena á hárgreiðslustofu
þar sem leikkonumar fjórar bjuggu til
tónverk með skrjáfi í glansblöðum og
stappi. Býsna Qott. Rammann mynd-
DV-MYND SIGURÐUR JÓKULL
Viljum við heyra sannleikann - eða bara eitthvað sætt?
Beyglurnar Þrúöur Vilhjálmsdóttir og Jóhanna Jónas.
aði svo umræðuþáttur í sjón-
varpi undir stjóm Maríu Línu
Mogens (Jóhanna Jónas) sem
gaf tóninn fyrir framhaldið. Þar
kom fram í máli strekktra og
stifra kvensérfræðinga að
vandamál kvenna væru mörg og
meðal annars þau að þær eru
vanskapaðar og vanmetnar,
hræddar og vanhæfar, ólæsar á
tilfinningar sínar og jafnvel al-
gerlega ólæsar yfirleitt!
Atriðin voru misjöfn og mis-
góð en allar fengu leikkonurnar
tækifæri til að njóta sín.
Sminkurnar á bak við (Elma
Lísa og Arndis Hrönn Egilsdótt-
ir), sem bíða eftir að púðra þátt-
takendur, fóru alveg inn í
leggöng í sínum samræðum og
hálfdrápu áheyrendur úr hlátri.
Enn betra atriði var samtal eig-
inkonunnar og viðhaldsins á
klóinu í höndum þeirra Elmu
Lisu og Þrúðar Vilhjálmsdóttur,
og Jóhanna Jónas var afar sann-
færandi sem óframfæmi sjálf-
styrkingarþerapistinn. Enn einn
hápunkturinn var áðurnefndur
dans Elmu Lísu. Hún er hörku-
dansari eins og hún sýndi líka í
frábærum stælingum á barbí-
brúðunni Britney Spears.
í heild má fullyrða að áheyr-
endur vora að bonda alveg rosa-
lega við persónurnar á sviðinu
og verkið var alveg fullkomlega
að gera sig - svo gripið sé til
málfars Beyglnanna. Og við get-
um tekið undir með sminkunni
þegar hún segir: Lífið er Qókið,
hvort sem maður er karl eða
kona, maður verður bara að
vera sáttur inni í sér! Ekki má
gleyma leikstjóranum Maríu
Reyndal sem heldur öllu spQ-
verkinu saman og gangandi -
ábyggilega fram á næsta vor.
Silja Aðalsteinsdóttir
Skjallbandalagið sýnir í lönó: Beyglur
með öllu. Texti: Leikhópurinn. Leik-
mynd: Snorri Freyr Hilmarsson. Leik-
gervi og búningar: Ásta Hafþórsdótt-
ir. Ljósahönnuður: Halldór Örn Ósk-
arsson. Tónlistarstjóri: Úlfur Eldjárn.
Dramatúrg: Kristín Eysteinsdóttir.
Leikstjóri: Maria Reyndal.
Myndlist
Steinar við Lón
Örn Þorsteinsson: Skúlptúr, 2002.
Steinarnir öðlast nýtt líf, verða að skepnum úr undirdjúpunum, marbendlum, ást-
þrungnum amöbum eða útafliggjandi tótemum.
Rétt fyrir norðan Hofsós, þar
sem er að myndast fallegur
byggðarkjami í kringum vestur-
fara og menningarsamskipti ís-
lands og Kanada, er einn af
þeim dýrmætu áningarstöðum
sem íslenskir ferðalangar láta
sér stundum sjást yfir á hrað-
ferðum milli hamborgarastaða.
Hér á ég við Lónkot, þar sem er
að finna ferðaþjónustu með
heimsborgaralegri matseld og
ýmislegri afþreyingu. Regluleg-
ur þáttur í starfsemi ferðaþjón-
ustunnar era sumarsýningar á
verkum íslenskra myndhöggv-
ara; þar hafa sýnt Gestur Þor-
grímsson, Páll Guðmundsson og
nú síðast Öm Þorsteinsson. Það
er óvenjulegt einkenni á þessu
sýningarhaldi að listamönnun-
um býðst að vinna verk sin á
staðnum, úr fjörugrjóti og öðru
grjóti sem þar er að ftnna, en
siðan er verkunum komið fyrir
sumarlangt á Qötunum allt um kring, þar sem
þau dvelja í nánum tengslum við uppruna sinn
og óviðjafnanlega náttúru.
Innan hrings og utan
Sjálf ferðaþjónustan í Lónkoti hefur nú dreg-
ið saman seglin eftir sumarvertíð, en enn um
sinn gefst lysthafendum tækifæri til að skoða
sýningu á höggmyndum Amar Þorsteinssonar
þar í túnfætinum. Þessi sýning er sennilega sú
best heppnaða sem haldin hefur verið á staðn-
um tfí þessa. Kemur þar tvennt tQ: sérstaklega
gjöfult samband myndhöggvarans við fjörugrjót-
ið í Lóni og umgjörðin sem höggmyndum hans
hefur verið sköpuð. Gerð hefur verið voldug
hringlaga mön úr mold og torfi. Inni í henni er
hringlaga vettvangur úr möl, þar sem kúra sjö
höggmyndir Amar. Þarna myndast ákafiega fal-
legt samræmi mQli grárra höggmyndanna með
sínum hvelfdu formum, hringlaga malarvett-
vangsins og íðfigrænnar manarinnar sem skýl-
ir myndunum fyrir veðri og vindum. Jafnvel
mætti halda því fram að hér hafi orðið tfi eins
konar staðbundið (site specific) umhverfisverk,
sömu ættar og súlur Richards Serra í Viðey.
Meldingar frá efninu
Um sjálfar höggmyndir Amar
er það að segja að þær eru rök-
rétt framhald af öðrum verkum
sem hann hefur verið að
höggva, tálga og steypa hin síð-
ari ár. Höfuðatriði í högg-
mynda- og tálgunarlist hans er
virðing fyrir útliti og samsetn-
ingu þess efnis sem hann er með
undir höndum hverju sinni.
Örn leggur mikið upp úr því að
ganga ekki gegn efninu, heldur
fer hann um það nærfæmum
höndum og meitli uns það
„meldar sig“, ef svo má segja,
gefur tfi kynna hvað í því „býr“.
í framhaldi af þeirri „meldingu"
reynir listamaðurinn að koma
tfi móts við steininn.
Frá náttúrunnar hendi hefur
veðurbarið og ávalt fjörugrjótið
í Lónkoti í sér sterka skírskot-
un tfi hins lífræna, lífríkisins og
lífshvatanna. Þetta áréttar Örn
með hæfilegri mótun og ristun yfirborðsins;
hann mýkir eggjar, hnykkir á bungum og dreg-
ur fram athyglisverð smáatriði, en lætur vera
aö brjóta upp heilræn form steinanna. Við þessa
meðferð öðlast þeir nýtt líf, verða að skepnum
úr undirdjúpunum, marbendlum, ástþmngnum
amöbum eða útaQiggjandi tótemum.
Hér að Lónkoti hefur sem sagt orðiö til mjög
virðingarvert samstarf milli staðarhaldara,
listamanna og náttúrunnar sem vonandi verður
framhald á.
Aðalsteinn Ingólfsson
Menning
Það verður
að flytja
Tónlistarfólk hefur fagnað ummælum
Rumons Gamba, nýs aðalstjómanda Sin-
fóníuhljómsveitar íslands, um íslenska
tónlist í viðtali hér á menningarsíðu sl.
miðvikudag og segir að þetta sé fyrsti að-
alstjórnandi árum saman sem hafi lýst
yfir áhuga á að Qytja íslensk verk, bæði
eldri verk og ný. Verður spennandi að
fylgjast með framvindu mála þar á bæ.
Einnig fannst mörgum ansi skemmti-
legt að sjá að Gamba hallmælir ekki Há-
skólabíói eins og venja er. Hann er raun-
sær ungur maður sem veit að hann þarf
að vinna í þessu húsi næstu árin og er
ákveðinn í að gera eins gott úr hlutunum
og hægt er. Ráðið er, segir hann, að
kynnast húsinu vel, nýta sér (hugsan-
lega) kosti þess og reyna markvisst að
vinna gegn skavönkunum þannig að ár-
angurinn verði eins viðunandi og verða
má fyrir tónleikagesti hljómsveitarinnar.
Hús eru hvert með sínu lagi og sjálfsagt
hafa þau öll bæði kosti og galla, það er
verkefni stjórnenda að kynnast hvoru
tveggja og vinna út frá því.
Það verður að sýna
Tónskáld þroskast ekki nema þau fái
að heyra verk sín fiutt, segir Gamba i
viðtalinu, og það sama á vissulega við
um leikskáld. Við getum ekki búist við
að eignast góð leikverk nema leikskáldin
séu leikin. Þess vegna eru það góð tíðindi
fyrir íslenska leikritun að Þjóðleikhúsið
skuli ætla að einbeita kröftum sínum að
henni á næstu mánuðum og árum. Þetta
ákvað yfirstjóm hússins eftir að hafa
kallað nokkur leikskáld í Leiksmiðju
Þjóðleikhússins síðastliðinn vetur og
beðið þau meðal annars að velta fyrir sér
hvað leikhúsið gæti gert fyrir íslenska
leikritun. Svarið var einfalt: Það verður
að sýna ný verk.
Þetta efidi umræður innan hússins um
íslenska leikritun, og í vor sem leið var
haldið tíu vikna námskeið með 20 þátt-
takendum á vegum Þjóðleikhússins og
Endurmenntunarstofnunar. Umsjón með
námskeiðinu höfðu Karl Ágúst Úlfsson
og Hlín Agnarsdóttir en einnig komu að
því Stefán Baldursson, Melkorka Tekla
Ólafsdóttir og Þórhallur Sigurðsson.
Hluti þessa hóps heldur áfram i vetur en
nú verður námskeiðið alfarið á vegum
hússins.
Nœring er nauðsyn
Öll þessi vinna
og umræður
voru svo frjóar
að þær höfðu
mótandi áhrif á
dagskrá komandi
vetrar í Þjóðleik-
húsinu eins og
komið hefur
fram. Þá verða
sýnd sex ný ís-
lensk leikrit eftir
bæði þjálfuð og
lítt þjálfuð leik-
skáld sem samanlagt skoða furðumarga
kima íslensks samfélags og þjóðarsálar.
Þar að auki eru tveir höfundar á starfs-
launum hjá húsinu með bindandi samn-
ing um uppsetningu, þau Hrafnhildur
Hagalín Guðmundsdóttir og Kristján
Þórður Hrafnsson. Og enn hefur Þjóð-
leikhúsið krækjur sínar í nokkrum leik-
skáldum í viðbót, reyndum höfundum á
borð við Birgi Sigurðsson og Karl Ágúst
Úlfsson og lítt reyndum á borð við Lindu
Vilhjálmsdóttur, Ásdísi Thoroddsen og
Pál Baldvin Baldvinsson.
Fjölbreytnin I menningargróðrinum er
aödáunarverð, það finnur maður ekki
síst þessar siðsumarvikur þegar allir
keppast við að kynna starfsemina fram
undan, en ef ekki kemur til næring í
formi uppsetninga, lifandi flutnings og
útgáfu þá er til lítils að planta.