Dagblaðið Vísir - DV - 27.10.2003, Blaðsíða 17

h
MÁNUDAGUR 27. OKTÓBER 2003 SKOÐUN 33 >■>
Á BAKVIÐ LÁS OG SLÁ: Fangi nr. 114 gagnrýnir yfirstjórn fangelsismála harðlega; stefnan sé að umgangast fanga sem óforbetranlega óvini sem heimilt sé og rétt að niðurlægja og
misvirða að geðþótta. Þannig skapi fangelsin varanlega óvini samfélagsins.
Lkjallari
Fangi núner114
skrifar
Fyrir löngu starfaði ég eitt sum-
ar við hafnargerð á Eskifirði. í
vinnuhópnum var gamall mað-
ur, fyrrverandi fangavörður á
Litla-Hrauni. Hann aðhafðist lít-
ið annað en að hafa eftirlit með
okkur hinum, enda bróðir verk-
stjórans.
Sá var lítið við, var alltaf á keyrslu
til að hala inn aukatekjur af kíló-
metramælinum í jeppanum sínum.
Bróðirinn hafði mismikið álit á
okkur strákunum og hann sagði
mér að hann hefði þroskað með sér
mjög skarpan skilning á mannlegu
eðli. Hann hefði þannig séð um leið
hvort nýir fangar á Litla-Hrauni
væru ólánsmenn eða óforbetran-
legir glæpamenn.
Undirgrun
Þessi afstaða gamla mannsins
hefur æ síðan verið mér víti tii
varnaðar og ég minntist hans áðan.
Tryggvi gangfélagi minn var að
koma úr heimsókn. Hann hafði
enn einu sinni verið strippaður. Yf-
irmenn hér eru sannfærðir um að
hann sé stórdreifandi fíkniefna í
fangelsinu og hafa gert á honum
líkamsleit eftir hverja einustu
heimsókn sem hann fær. Gestir
hans eiga líka von á sömu meðferð.
Þá er konan hans hætt að heim-
sækja hann vegna þess að hún varð
að strippa áður en hún fékk að hitta
hann. Þeir hafa aldrei fundið neitt
en eru líklega sannfærðir um að hið
sanna muni koma í ljós á endan-
um. Tryggvi er umhyggjusamur
maður og hann hefur mikið að-
stoðað gamlan sjúkan mann sem er
með okkur á deild. Eiginkona
gamla mannsins til fimmtíu ára
heimsækir hann reglulega og sá
gamli var látinn strippa eftir heim-
sókn þrjár helgar í röð. Eftir það
neitaði hann að strippa meir nema
þeir settu upp fyrir hann súlu svo
hann gæti þá dansað fyrir fanga-
verðina í leiðinni. Þó svo sá gamli
hafi aldrei á ævinni séð ólögleg
fíkniefni þá hafa fangaverðirnir lík-
lega talið að hann hafi gerst burð-
ardýr fyrir Tryggva sem endurgjald
fyrir umhyggjuna.
Hinir útskúfuðu
Ég ber mikla virðingu fyrir
Tryggva. Hann er einstaklega rétt-
sýnn og ósérhlífmn maður, við-
kvæmt hörkutól sem missir aldrei
af „Nágrönnum" í sjónvarpinu.
Hann er óumdeildur leiðtogi deild-
arinnar en alls ekki yfirmaður.
Fangelsisstjórnin notar hann til að
gæta „hinna útskúfuðu". Dæmdir
kynferðisafbrotamenn hafa löng-
um verið ofsóttir á Litla-Hrauni og
flestir eru hafðir á deild með
Tryggva. Tryggvi líður nefnilega
ekki einelti á félögum sínum.
Tryggvi sagði mér um daginn að
hann hefði sjálfur orðið fyrir einelti
í æsku. Hann flutti sem barn til afa
og ömmu á Árskógsströndinni og
var ofsóttur af skólafélögunum fýr-
ir að vera frá Reykjavík. Þegar hóp-
urinn var síðan sendur í unglinga-
skóla til Dalvíkur og var lagður í
einelti þar fyrir að vera frá „Strönd-
inni" þá leitaði hópurinn undir
verndarvæng Tryggva. Hann kunni
að bregðast við slfku og hinn for-
herti kraftajötunn leið engum að
ofsækja félaga sína.
Einelti
Stjóm fangelsisins hefur engin
ráð til að vernda einn né neinn og
tekur jafnvel virkan þátt í eineltinu.
Einn „útskúfaður" á deildinni okk-
ar lagðist í alvarlegt þunglyndi um
daginn. Gangfélagi hans fór á fund
fangeísisstjórnar og bar upp angist
félagans. Honum var bent á að sá
gæti látið flytja sig í einangmn ef
honum liði illa. Einangmn er eina
vörnin sem fangelsið getur boðið
upp á - líklega erfiðara að hengja
sig þar.
Þá er lítilsvirðingin og eineltið
ekki minnst frá stjórn fangelsis-
mála. Með okkur á deild er gamall
sjúklingur, dæmdur fyrir kynferðis-
afbrot. Hann á ekkert erindi inn á
almenna fangadeild og við félagar
hans höfum ítrekað kvartað og sent
yfirvöldum áskomn um að fundin
verði einhver önnur lausn fyrir
hann. Læknir í fangelsinu sagði
honum forspurður að hann ætlaði
að senda ráðuneytinu bréf og sækja
um náðun fyrir hann. Sá gamli fór
að gráta af gleði þegar hann kom úr
viðtalinu og sagði okkur tíðindin.
Daginn eftir var hann svo kallaður
á fund hjúkmnarkonu sem sagði
honum að hún skyldi sko sjá til
þess að hann fengi aldrei náðun.
Þarnæsta dag dró læknirinn allt til
baka. Við félagarnir aðstoðuðum
þá gamla manninn við að sækja um
náðun af heilsufarsástæðum. Hann
óskaði þess einnig bréflega til
lækna fangelsisins að þeir sendu
Náðunarnefnd skýrslu um heilsu-
far sitt og lyfjaþörf. Við félagarnir
vottuðum bréfið til læknisins til ör-
yggis. Hann fékk svo synjun þar
sem engin skýrsla hafði borist Náð-
unarnefnd frá læknum fangelsis-
ins. Nefndin taldi það ekki í sínum
verkahring að ýta á eftir gögnum
sem umsækjendur segðu að
myndu berast með umsóknum.
Svar nefndarinnar barst í óstíluðu
umslagi þannig að fangaverðirnir
þurftu að opna bréfíð og lesa inni-
haldið til að vita hverjum það væri
ædað.
Það má í raun fullyrða
að embættismenn geti í
mörgum tilvikum tvö-
faldað refsingar yfir
dæmdum mönnum að
eigin geðþótta. Mér
virðist þeir nýta sér það
miskunnarlaust.
Annað einelti á „útskúfuðum" er
í gangi þessa dagana. Einn á deild-
inni sótti um að fá að ljúka afplán-
un á Verndinni og fékk vilyrði fyrir
því. Hann þurfti fyrst að verða sér
úti um vinnu. Það var aðdáunarvert
að heyra í honum í símanum dag
eftir dag í atvinnuleitinni. Það var
ekki hlaupið að því þar sem hann
getur bara unnið dagvinnu og þarf
að vera kominn á Verndina á til-
settum tíma dag hvern. Honum
tókst það þó að lokum og hann réð
sér ekki íyrir kæti. Þá kom allt í einu
í ljós að hann átti „óklárað mál í
kerfinu". Vilyrðið var þar með dreg-
ið til baka. f höfnuninni var vísað til
samnings sem Fangelsisstofnun
hafði gert við Vernd um skilyrði
þess að fangar fengju að ljúka af-
plánun þar. Þessi gangfélagi minn
hafði fyrir tæpu ári verið ásakaður
um að hafa falsað nafn undir náð-
unarbeiðni og var yfirheyrður um
málið í febrúar. Það var reyndar
ekki enn búið að kæra í málinu
þegar hann fékk höfnunina. Það
var svo gert fyrir tveimur vikum,
nánast daginn sem hann átti að
sleppa út. Það er ekki enn búið að
birta honum kæruna og fyrr en það
verður gert getur hann ekki óskað
eftir hraðferð í dómskerfinu.
Dómsvald embættismanna
Ég gæti nefnt dæmi um mismun-
un og valdníðslu í fangelsiskerfinu
nánast út í það óendanlega. Sumt
er örugglega uppspuni en ég nefni
bara það sem er að gerast fyrir
framan nefið á mér núna. Tilfellið
er að dómsvald embættismanna er
ógnvænlegt. Menn eru dæmdir af
dómskerfinu til ákveðinnar refsing-
ar. Síðan eru það hefðir og vinnu-
reglur embættismanna sem
ákvarða afplánunina. Aðalreglan er
sú að menn fá reynslulausn eftir
helming afplánunar við fyrsta brot
og eftir 2/3 afplánunar eftir annað
brot. Frá þessu eru alls konar frávik
og bersýnilegt að yfirvöld fangelsis-
mála og lögreglu leika sér með regl-
urnar til að koma fram því réttlæti
sem einstaklingum innan kerfisins
finnst dómsyfirvöldum hafa mis-
tekist. Það má í raun fúllyrða að
embættismenn geti í mörgum til-
vikum tvöfaldað refsingar yfir
dæmdum mönnum að eigin geð-
þótta. Mér virðist þeir nýta sér það
miskunnarlaust.
Að búa til óvini
Reyndar ætti ég ekki að vera að
skrifa um svona mál opinberlega.
Um daginn skrifaði ég kvörtunar-
bréf fyrir tvo fanga sem fengu ekki
vinnu. Þeim fannst þeir vera beittir
misrétti og að geðþótti réði úthlut-
un vinnu í fangelsinu. Ég samdi fyr-
ir þá bréf með fyrirspurn tii fangels-
isstjórnar um hvaða reglur giltu við
úthlutun starfa og hvernig valið
væri í hin eftirsóttari störf. Sá sem
lagði fram fyrirspurnina fékk vinnu
tveimur dögum síðar gegn því að
hann drægi fýrirspurnina til baka.
Það gerði hann auðvitað. Nokkrum
dögum síðar var þeim sem hafa
vinnu og þrífa auk þess ganga á
sinni deild - og fá fyrir það 3500 kr.
á viku - sagt upp þrifunum. Því var
lekið út að ástæðan væri fyrir-
spurnin sem sá atvinnulausi hafði
lagt inn. Þetta vakti hörð viðbrögð A-
meðal fanga og það átti sko að
berja þann atvinnulausa í spað fyr-
ir vikið!
Þess má líka geta að lokum að ég
skrifaði dagbókarbrot í DV fyrir
rúmum mánuði. Ég afhenti bréfið í
póst frammi í búri. Daginn eftir var
ég kallaður á fund fulltrúa sýslu-
manns til að ganga frá skilnaði við
konuna mína fyrrverandi. Það
hafði ég reyndar gert rúmu ári
áður. Þegar fréttin birtist svo í DV
þá kom fangavörður með staðfest-
ingu á skilnaðinum og DV í sömu
hendi og rétti mér. Mér hafði aldrei
áður verið rétt DV af fangaverði.
fslensk fangelsisstefna er að um-
gangast fangana sem óforbetran- *
lega óvini sem heimilt er og rétt að
niðurlægja og misvirða að geð-
þótta. Þannig skapa fangelsin var-
anlega óvini samfélagsins. Því það
er viðmót þitt sem ákvarðar þau
viðbrögð sem þú færð, það vita
flestir.
Markmiðinu náð
1
E
„Engu er líkara en að tauga-
veiklun hafi gripið um sig meðal
Sjálfstæðismanna í kjölfar þess
að Ingibjörgu Sólrúnu tókst að
fella Davíð Oddsson úr embætti
forsætisráðherra, svo að hann
má nú víkja fyrir Halldóri Ás-
grímssyni innan skamms."
GuðmundurAndri Thorsson i
pistli í Fréttablaðinu.
Það tókst!
„Mikið rosalega var þetta þá
snjallt piott með allt rifrildið milli
Ingibjargar Sólrúnar og Fram-
sóknarflokksins í Reykjavik þegar
forsætisráðherraefnið var kynnt
til sögunnar. Hvern hefði getað
grunað að i raun ætlaði Samfylk-
ingin að gera Halldór Ásgríms-
son að forsætisráðherra, hvort
sem hún næði með honum (rík-
isstjórn eða ekki? Skyldu bresku
bræðurnir hafa lýst yfir sigri þeg-
ar John Major tók við embætti af
Margaret Thatcher um árið,
klappað hver öðrum á öxlina og
hrópað: Okkur tókst það!"
Steinþór Heiðarsson á Múrn-
um.is, um grein Guðmundar
Andra.
Skattleggið mig
„Þess utan er ég þeirrar
hyggju að hugtakið um sníkjulíf
á skattgreiðendum sé harla inn-
taksrýrt. Ástæðan er m.a. sú að
strangt tekið getum við ekki úti-
lokað að allar tekjur og eigur séu
illa fengnar."
Stefán Snævarr prófessor I
heimspeki, I grein á Kreml.is.
Allt er nú til
„Varastækkarinn er borinn á
varirnar 3 sinnum á dag í 30 daga,
og þá á að sjást greinilegur mun-
ur. Notist siðan eftir þörfum."
Auglýsing á Femin.is um vara-
stækkara sem „eykur þykkt og
form vara um allt að 40%“, að því
er þarna kemur fram.
Hvaða Bubbi?
„Það er
ósennilegt að
til sé sá ís-
lendingur
sem kominn
er til vits og
ára og veit ekki hver Bubbi
Morthens er."
Inngangur að viðtali við ein-
hvern Bubba I vikuritinu Birtu.
Ekki Idol-efni
„Ég hefði getað afgreitt hann
mildar en ég gerði það ekki
heldur sagði við hann að þetta
væri það versta sem ég hefði
heyrt. En að öllu jöfnu held ég
að ég hafi verið sanngjarn."
Þessi Bubbi i sama viötali.
9
f