Dagblaðið - 07.11.1975, Blaðsíða 8

8
Magblaöið. Föstudagur 7. nóvcmbcr 1975.
BIAÐIB
frjálst, úháð dagblað
Otgefandi: Dagblaöið hf.
Fi'amkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Kitstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Hitstjórnarfulltrúi: llaukur llelgason
iþróttir: Iiailur Simonarson
Ilönnun: Jóbannes Hevkdal
Blaöamenn: Anna Bjarnason, Asgeir Tómasson, Atli Steinarsson,
Bragi Sigurösson, Erna V. Ingólfsdóttir, Hallur llallsson, Ilelgi
Pétursson, Olafur Jónsson, ómar Valdimarsson.
llandrit: Ásgrimur Pálsson, Hildur Gunnlaugsdóttir, Inga
Guömannsdóttir, Maria Olafsdóttir.
Ljósinyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Björgvin Pálsson
Gjaldkeri: Práinn Porleifsson
Auglýsingastjóri: Ásgeir Hannes Eiriksson
Dreifingarstjóri: Már E.M. Halldórsson
Áskriftargjald S00 kr.»á mánuði innanlands.
i lausasölu 40 kr. eintakiö. Blaðaprent hf.
Kitstjórn Siöumúia 12, simi 83322, auglýsingar, áskriftir og af-
greiösla Þverholti 2, simi 27022.
Ævintýri Inúka
Ævintýrið um kolbitinn, sem eign-
aðist konungsrikið, er til i óteljandi
myndum i þjóðsögum margra landa.
Það hefur löngum verið og er enn vin-
sælt söguefni að lýsa þyrnum stráðri
vegferð smælingjans upp i hinn æðsta
sess. Hitt er svo enn meira fagnaðar-
efni, þegar slik ævintýri gerast i raun
og veru.
Leikritið Inúk fæddist ekki til mikilla áhrifa. Það
var ekki samið og æft til sýninga i Þjóðleikhúsinu
sjálfu, heldur fyrst og fremst til sýninga i skólum og
úti á landi. Fámennum flokki leikara var falið að
búa til heimildaleikrit, aðallega til notkunar i
fræðsluskyni. Þetta framtak Þjóðleikhússins var
athyglisverð nýjung, þótt sennilega hafi enginn
spáð þeirri sigurgöngu, sem leikritið átti eftir að
fara.
Vinnubrögð leikaranna sex voru mjög óvenjuleg.
Þeir vildu gefa innsýn i menningarþróun með
Grænlendingum og fengu til liðs við sig þjóðfræðing,
sem sérstaklega hafði kynnt sér þá þjóð. Allur hóp-
urinn fór á vettvang til Grænlands til að sjá aðstæð-
ur af eigin raun. Og upp úr þessu þjóðfræðilega efni
sömdu leikararnir sjálfir leikritið Inúk, settu það á
svið og hófu að sýna i skólum.
Eftir góðar viðtökur hér heima fór Inúk út i heim,
fyrst til Norðurlanda og siðan viðar um Evrópu.
Alls hefur leikflokkurinn sýnt leikritið i ellefu lönd-
um og við sivaxandi vinsældir. Nú siðast var hópur-
inn i tveggja mánaða ferð til Hollands, Spánar og
Póllands og sýndi Inúk 40 sinnum fyrir fullu húsi og
furðu lostnum gagnrýnendum, sem hældu verkinu
á hvert reipi.
Og þetta er bara byrjunin. Leikflokknum berst nú
hvert tilboðið á fætur öðru til sýninga i Skotlandi,
Sviss, Vestur-Þýzkalandi, Ungverjalandi, Júgó-
slaviu og meira að segja i Venezuela. Er ekki annað
hægt að sjá en flokkurinn geti haft næg verkefni
næstu misseri við að gera garðinn frægan erlendis.
Aldrei hefur islenzk leiklist unnið slikan sigur.
Það virðist ekki skipta máli, þótt leikið sé á islenzku
fyrir erlenda leikhúsgesti. Efnið og leikurinn kemst
til skila. Þrátt fyrir einangrað tungumál hefur is-
lenzk leiklist rutt sér til rúms úti i hinum stóra
heimi. Þetta er sannkallað ævintýri.
Þjóðleikhúsið og leikflokkur þess komast nú ekki
hjá þvi að fylgja þessum sigri eftir. Beinast liggur
við að halda áfram að gera leikflokkinn út á erlend
mið meðan vinsældirnar endast. Einnig er nauðsyn-
legt að halda áfram tilraunum af þessu tagi, þótt
enginn megi búast við, að ævintýrið endurtaki sig.
Sumir sjá i þessu möguleika á að afla gjaldeyris á
annan hátt en með fisk úr sjó. Aðrir hugsa fremur
um áhrifin á þróun leiklistar hér á landi. Hið nýja
höfuðleikverk Islands er ekki samið af einangr-
uðum höfundi á herbergi sinu, heldur af leikurunum
sjálfum og sérfræðingum þeirra og úti á vettvangi
mannlifsins.
Til hamingju, Inúkar.
Haha! Mér þœtti
gaman að sjó!
Aron Guöbrandsson fjármála-
maður hefur upp á siðkastið farið
að skrifa vikulegar greinar i Visi
um efnahagsmál. Aron er af
gamla skólanum. Þegar hann ólst
upp bjuggu menn i torfkofum og
húsgögnin voru vist aðallega
sykurkassar fyrir borð og danskir
bjórkassar fyrir stóla. Þá voru
menn ekki að svinga um sig með
milljón krónum, heldur „sundl-
aði” menn ef þeir heyrðu nefnt
orðið milljón. Þá veltu menn milli
fingurgómanna hverjum fumm-
eyringi, áður en þeir mjötluðu
honum út til að kaupa brýnustu
lifsnauðsynjar. Stundum var ekki
einu sinni til fummeyringur i lóf
anum og þá var ekki um annað að
gera en svelta. — En menn undu
glaðir við sitt.
Aron segir okkur að sulturinn
hafi nú ekki gert mikið til þvi að
þá vorum við svo hamingjusamir
að eiga svokallaða „athafna-
menn”, eins ogThor Jensen, sem
hlupu til þrungnir af mannúð og
mannkærleik af auðlegð sinni til
að bjarga bláfátækri alþýðu frá
dauöanum af sulti og sjúkdóm-
um, þegar neyðin kreppti að. Þá
var heldur ekki búið að eyðileggja
þjóðfélagið með hvimleiöum
sköttum, sjúkrasamlögum, al-
mannatryggingum, elli- og ör-
orkubótum og öllum þessum
hvimleiða sósialisma, sem stefnir
heiminum á vonarvöl.
Aron lifir enn i þeirri óumræði-
lega glöðu minningu, þegar krón-
an var stór, og skilur ekki þessa
hræðilegu tima, eftir að krónan
varð svo litið, að hún sést bara
ekki lengur i stækkunargleri.
Þá er gaman að Aron, þegar
hann sest upp á striðsfák sinn og
leggur til atlögu við hina miklu
ófreskju okkar tima, verðbólg-
una. Og hún er svo sannarlega
hræðileg vindmylla, sem heldur
stöðugt áfram að mala krónuna
okkar smærra og smærra niður i
mjölogdustog siðan ekkineitt. Þá
er Aron bráðskemmtilegur og
stundum rökfastur i sinni barns-
legu einlægni, þegar hann sýnir
með sláandi likingum, hve
hörmulega hafi verið farið með
sparifjáreigendur. Hann segir
hnyttilega, að lögmál nútima
eyðsluþjóðfélags sé orðið: „Glöt-
uð er geymd króna”, og bætir svo
við þessari skemmtilegu setn-
ingu: „Engan bónda þekki ég,
sem mundi vilja lána mér bestu
kúna, sem hann á i fjósinu, til að
nytja fyrir mig, og svo þegar ég
slátraði henni, þá fengi hann ekki
af henni nema halann.”
Þetta er vissulega bráð-
skemmtileg lýsing, eins og Arons
er von og visa, enda hefur hann
velt þessu mikið fyrir sér i mörg
ár og athyglisverð er niðurstaða
hans á einum stað, þar sem hann
segirað meðferðin á sparifjáreig-
endum sé brot á ákvæði stjórnar-
skrárinnar um friðhelgi eignar-
réttarins:
„Erfitt er að átta sig á þvi,
hvernig hægt er með lögum að
skylda sparifjáreigendur til þess
að láta af hendi eigur sinar bóta-
laust, án þess að það sé brot á
eignarréttargrein stjórnarskrár-
innar. Lög um gengisfellingar og
annað það sem beinlfnis verkar
sem eignaupptaka er tvimæla-
laust brot á stjórnarskránni.”
Föstudags
grein
Þannig hugleiðir Aron margt,
hvernig tryggja mætti hag spari-
fjáreigandans, sem alltaf er verið
að stela frá og svikja. Ekki er nóg
með að stjórnarskráin sé brotin,
heldur er Aron mjög þungorður i
garð bankanna, sem hann segir
að hafi svikið sparifjáreigendur:
„Þegar maður leggur peninga i
banka, þá er það gert með þvi
trausti til bankans, að peningarn-
ir ávaxtist á eðlilegan hátt og að
viðkomandi fái sin verðmæti aft-
ur, þegar hann óskar þess. Bank-
arnir geta ekki krafist þess og
heldur ekki búist við þvi, að menn
komi með fé sitt til þeirra til þess
að verða fátækari eftir en áður.
Mér finnst að bankarnir i landinu
með Seðlabankann i fararbroddi
hafi ekki staðið nógu trúan vörð
SVARTLIST
r-———
Fram á næsta mánudag sýnir
Björgvin Sigurgeir Haraldsson
67 myndverk af mörgum gerð-
um i Norræna húsinu. Björgvin
er ekki tiður sýnandi, — þetta er
önnur einkasýning hans, en
hann er ekki að heldur neinn ný-
græðingur i myndlist. Hann hef-
ur að baki gott nám bæði i Nor-
egi og Þýskalandi og hefur
kennt teikningu, litafræði og
skrifti 12 ár, bæði i Kópavogi og
við Myndlista- og handiðaskól-
ann. Er auðsætt á öllum frá-
gangi þessarar sýningar að hér
er á ferðinni mikið snyrtimenni,
sýningarspjald og sýningarskrá
eru til fyrirmyndar og yfir sýn-
ingunni sjálfri er blær mikillar
smekkvisi. Kjarni sýningarinn-
ar eru oliumálverk, 25 talsins,
en auk þeirra eru hér 14 túss-
myndir, 14 myndir gerðar bæði
með tússi og vatnslitum, 5 kol-
myndir og svo 9 skúlptúrar úr
tré. Er þetta vottur mikillar
fjölhæfni, einkanlega þar sem
Björgvin nær athyglisverðum
árangri i öllum þessum greinum
myndlistar.
Dramatiskar
andstæður
Helstu einkenni á stil Björg-
vins, hvort sem um myndir eða
þrivið verk er að ræða, er rik til-
finning fyrir dramatiskum and-
stæðum, spennu og hraða. Kol-
svört fleyglaga form kljúfa
mjallahvitan flöt, landslag er
klofið i breiðar litræmur sem
togast á og skúlptúr Björgvins
gengur gjarnan út á ávala
svarta massa sem springa út
frá gefnum kjarna, eða þá
strendingsform sem teygja sig
kraftalega i margar áttir.
Vinnubrögð Björgvins i
svart/hvitu eru að sjálfsögðu
tengd starfi hans og kennslu i
letrun og þeirri frumhvöt
mannsins að tjá sig með táknum
á hvitan flöt. Elstu verk hans á
þessari sýningu eru kolmyndir
frá 1968 sem eru nánast ljóðræn-
ar stemmningar i svart/hvitu,
mjög þokkalegar að sjá eins og
allt sem á sýningunni er, en
skortir einhvern persónulegan
neista. 1 túss- og vatnslitamynd-
um Björgvins, frá 1971 og fram
til þessa dags, koma svo nokkrir
- || ÉÉð
Nr. 56 „Morgunblik”