Dagblaðið - 31.01.1976, Blaðsíða 11

Pagblaöið. Laugardagur 31. janúar 1976.
hefur verið stjórnað af
hermannanefnd rauðliða þótt
stjórnarskráin geri ráð fyrir
þingbundinni stjórn.
Fólk rekiö
úr borgunum
Eftir valdatöku rauðliða var
flóttafólk, sem leitað hafði hælis
i borgunum, höfuðborginni og
öðrum, rekið brott þaðan. Ef
menn þrjózkuðust við að fara
voru þeir skotnir. Fólkinu var
siðan safnað saman i stöðvum
þarsem litið var um matvæli og
húsnæði af skornum skammti.
Fjöldi fólks veiktist og margir
létust. Stjórnendur stefndu með
þessum aðgerðum, að sögn, að
þvi að brjóta niður hið gamla
þjóðskipulag landsins sem 'þeir
sögðu úrelt.
1 einu auðugasta héraðinu,
Battambang, búa menn nú i
hópum sem eru undir harðri
stjórn og hafast við fjarri
þjóðvegum. Valdhafar hafa oft
aðskilið fjölskyldur við skipt-
ingu i slika flokka. Þetta eru
vinnuflokkar.
I nýju stjórnarskránni er gert
ráð fyrir að trúfrelsi skuli rikja.
1 reyndinni er reynt að hindra
trúariðkun fólks, svipað og i
öðrum kommúnistarikjum
Æðstu menn búddismans höfðu i
borgarastyrjöldinni stutt stjórn
hægri manna.
Veikir af hungri.
Stjórnvöld eru sifellt að flytja
menn til og frá. Þúsundir fólks,
sem flutt var frá höfuðborginni,
var siðan enn flutt til
Battambanghéraðs i lestum, á
bátum eða rekið áfram fót-
gangandi. Þar á það að rækta
hrisgrjón.
Menn byrja vinnu i dögun
undir stjórn „formanns” sem
rauðliðar gera út. Oft gengur
örðuglega að vinna það verk
sem vinna skal, þar sem margir
eru veikir af hungri. Um miðjan
Prinsinn, fangi i eigin landi.
daginn er tveggja eða þriggja
stunda hlé, siðan er únnið áfram
til myrkurs. Pólitiskir fundir
éru haldnir annan eða þriðja
hvern dag. Aðalinntak fundanna
er: Vinna og meiri vinna. Fólk
er hvatt til að gleyma fjölskyld-
um sinum og fortið sinni. Hjóna-
.vigslur eru leyfðar, en með
tregðu.
Þetta er ömurlegra lií en
Kambódiumenn áttu að venjast
áður en þeir flæktust i átökin i
Vietnam og Bandarikjamenn
gerðu loftárásir árið 1969. Enda
varð Sihanouk prins fyrir
vonbrigðum þegar hann kom til
landsins i september siðastliðn-
um. Fylgdarmenn prinsins hafa
yfirleitt yfirgefið hann siðan og
setzt að i Paris. Einum þeirra
segist svo frá:
Þ jóðhöföinginn
sem fangi
Viðtökur prinsins i höfuðborg-
inni voru svo sem nógu góðar.
Hersýning var haldin og siðan
farið með hann i gömlu höllina
og honum fengið rúmið sem de
Oaulie hafðí sofíð i forðum. En
prinsinn og fylgdarlið hans
komust brátt að þvi að þeir
voru sem fangar. Stöðugt
fylgdust fulltrúar Rauðu
Khmeranna með þeim sem
„leiðsöguménn”.
„Allir urðu fyrir vonbrigð-
um.,” segir þessi fyrrverandi
fylgdarmaður prinsins. „Gras
greriá götunum, rænt og ruplað
hafði verið. i verzlunum og
bifreiðum. sem mar.gar stóðu
yfirgefnar á götunum. Ég á
konu og tólf börn einhvers stað-
ar i Kambódiu. Ég hef sætt mig
við að sjá þau aldrei aftur.”
Menn, hollir prinsinum, höfðu
verið neyddir til að fara út á
land. Eignir þeirra höfðu verið
gerðar upptækar, ög jafnvel
nöfnum hafði verið breytt svo að
fólk fyndi ekki fjölskyldur sinar.
„Okkur varð brátt ljóst,” segir
HAUKUR
HELGASON
maðurinn, „að á okkur var lika
litið sem óvini. Stuðningsmenn
prinsins i byltingarhreyfingunni
voru horfnir. Prinsinn grét i ein-
rúmi. Rauðu Khmerarnir héldu
fund og prinsinum var leyft að
vera við völd að nafninu til en
hann mátti ekki „spyrja spurn-
inga.”
Hallast aö
Kinverjum
Siðan fór prinsinn i sina löngu
Afriku- og AusturEvrópuför. Nú
er hann köminn heim og eftir að
sjá hváð um hann verður.
Lifið i Kambódiu má nú heita
„ósýnilegt” umheiminum,
nema hvaö framangreindar
fréttir eru hafðar eftir flótta-
mönnum sem flestir eru alþýðu-
menn. Hins vegar er nokkuð
ijósara hvað rikisstjórnin er að
. fara i utanrikismálum.
Vietnamar fylgja nú Sovét-
rikjunum dyggilega en Rauðu
Khmerarnir hafa aldrei fyrir-
gefið Sovétmönnum að þeir
héldu stjórnmálasambandi við
stjórnhægri manna meðan bylt-
ingin stóð.
Þeir hafa hinsvegar leitazt við
að virðast hlutlausir, til dæmis
hafa þeir reynt, til þess að
minnsta kosti, að hafa gott sam-
ba'nd við stjórnina i grannrikinu
Thailandi.
Annars eru það Kinverjar
sem mestu ráða um utanrikis-
stefnu Kambódiustjórnar. Aöal-
áhugamál Kinverja er að hindra
að Sovétmenn taki völdin i öll-
um þeim rikjum sem komm-
unistar lögðu undir sig i fyrra.
Þetta virðist Kinverjum hafa
tekizt allvel i Kambódiu.
Sihanouk dvaldist i Kina á út-
legðarárum sinum en valdhafar
i Peking virðast ekki leggja
mikið upp úr þvi að hann ráði
einhverju i Kambódiu, nema að
nafninu til. Prinsinn hefur notið
talsverðs fylgis alþýðu manna i
landi sinu.
Það fylgi vilja Rauðu
Khmerarnir ekki missa.
11
\
Kjallarinn
Haraldur Guðnason
illilega á áróðursfréttir þýskra
nasista f siðasta striði. — Ég held,
að hefði Einar Ágústsson fengið i
tima réttar fregnir af tilraunum
breta til að sigla Þór niður Uti fyr-
ir mynni Seyðisfjarðar, þá hefði
hann ekki setið veislu með bret-
um i Brussel, heldur gengið af
fundi f mótmælaskyni. — Sem
betur fór var breytt um stefnu
fyrir atbeina islenskra frétta-
manna og fjölmiðla. —
Eftir glæfralega árás á Þór og
endurteknar atlögur spurði þjóð-
in: Et mælirinn ekki fullur? Nú
hlýtur að verða staöið við gefnar
yfirlýsingar um stjórnmálaslit
viö breta.
Þá er farið að slá undan. Fyrst
er beðið sjódóms, sem varla
mundi þó breyta neinu frá þvi
sem áður var staðfest en ekki að
lasta að búa vel um hnútana. Þá
gerist það furðulega, að sérfræð-
ingar skuli staðfesta niðurstöðu
sjódómsins. Þá gafstsemsé færi á
að búa til nýjan frest. — Þá er
Thorsteinsson sendur i langa
reisu, til hvorki fleiri né færri en
11 landa til að skýra málin og
væntanlega spyrja: Hvað ætliö
þið nU að gera vinir i Nató?
Þá er Morgunblaðið látið flytja
þann boðskap, að umfram allt
veröi að halda áfram vinskap við
þetta bandalag: umfram allt ekki
styggja guðinn. Teikning lista-
mannsins Halldórs Péturssonar i
sama blaði sýnir i skoplegu ljósi
viðbrögðöryggisráðsSÞog Nato,
þar sem tveirJiópar stinga saman
nefjum Ut unair vegg, táknrænt
um aðgerðarleysið. Nú fer vart
lengur milli mála, að Natóherinn
erekkihér tilþess að verja landið
gegn innrás erlendis frá heldur
fyrst og fremst Bandarikin og
V-Evrópu. Fyrir nokkru kom for-
sætisráðherrann i viðtalsþátt i
sjónvarpinu og hafði fátt nýtt að
segja. En honum þótti hæfa að
flytja landsföðurlega hirtingará-
drepu til Suðurnesjamanna vegna
mótmælaaðgerða þeirra, sem
vöktu athygli viða um lönd. Þeir
hafa hlotið verðugar þakkir fyrir
framtakið. Það er vafalaúst rétt.
hjá Alþýðublaðinu, að þeir gerðu
það, „sem allir vildu gert hafa.”
Og þó Ólafur Jóh. segi með venju-
legum ráðherrahroka, að ekki
verði tekið mark á slikum mót-
mælum, þá vitum við að það er
bara kokhreysti. —
í siðustu styrjöldSærðu Islend-
ingar bretum fisk við mikla á-
dæmaskipulags sem hér er við
lýði.
Þessi óvættur byggðastefoan,
hefur i raun snúið hamingjuhjóli
þessarar þjóðar öfugt frá upp-
hafi og hefur megin-inntak
hennar ávallt verið að stuðla að
eins konar þjóðflutningum inn-
anlands, — en i öfuga átt við það
sem þjóðhagslega væri þó hag-
kvæmast fyrir allan landslýð,
neínilega til Suður- og Suðvest-
urland þar sem þegar hafa
myndazt arðbærir og blómlegir
byggðakjarnar með hvers kon-
ar atvipnugreinum. Og það eru
slikir byggðakjarnar einir sem
einhvers má vænta af varðandi
sæmilega afkomu i svo viðfemu
og harðbýlu landi sem tsland er.
'1 málefnasamningi núverandi
rikisstjómar er ákvæði sem
segir að verja skúii 2% af út-
gjöldum á fjárlagafrumvarpi til
Byggðasjóðs sem auðvitað er
fyrstogfremsthugsaðurtil þess
aðspornagegn flutningi fólks til
þéttbýlissvæðanna arðvænlegu
Og stuðlar þvi að óeðlilegri þró-
unátvinnúlifs i landinu eri stofn-
ar til viðamikilla útgjalda rikis-
ins, — og ef til vill, að lokum, til
stórkostlegri útgjalda en' nokk-
urn hefði órað fyrir. Á þessu ári
einu er framlag til Byggðasjóðs
ákveðið i fjárlögum 1.123 milj.
kr.
Og nú hefur höfuðið verið bitið
af skömminni með þvi leggja til
að stofna enn nýtt ,,ráð",' Flutn-
ingsráð rikisstofnana, sem ann-
ist heildarskipulagningu og yf-
irumsjón með flutningi stofnana
og deilda á vegum rikisins frá
höfuðborginni út á landsbyggð-
ina. Ráð þetta á að ve j skipað
sjö mönnum, kosnum af Al-
þingi og kostað af almenningi.
Sá kostnaður sem tilfærsla
rikisstofriana myndi leiða af sér
og auka rikisútgjöld stórlega er
meiri en svo, að þjóðin megi
við þvi eins'og nú árar, og
raunar ótrúlegt, að rikisstjórnin
ljái þessu máls yfirleitt.
Margjr eru þeir bæir og kaup-
tún úti á landsbyggðinni þar
sem ibúum fækkar ár frá ári.
Þannig er ástatt viða á Vest-
fjarða-kjálkanum og á Norð-
austurlandi en einnig á Norður-
landi og Austfjörðum. Siglu-
fjörðureFglöggt dæmi um þessa
þróun. Árið 1930 er ibúatala
Siglufjarðar 2022, árið 1950 eru
ibúar 3015, árið 1971 eru þeir
2088 og árið 1974 eru ibúar þar
2092, hefur fjölgað um fjóra.
Sömu söguer að segja um kaup-
túnin Hellissand Bildudal, Þing-
eyri, Flateyri, Súðavik og enn
fleiri sem hafa verið með svip-
aða ibúatölu siðan 1930. Jafnvel
á Stokkseyri, i sjálfu „gósen-
landinu” Suðurlandi, eru ibúar
nú færri en þar voru 1930.
Þessar tölur eru ekki settar
fram i þeim tilgangi að leggja til
fólksflutninga frá þessum stöð-
um frekar en orðið er, enda
sumir þessara staða vel byggi-
legir og leggja til þjóðarbúsins
eins og efni standa til, heldur til
að sýna fram á að jafnvel á slik-
um stöðum sem hér eru nefndir
er ekki um neina fólksfjölgun að
ræða lengur, og þar sem fólks-
fjölgun er ekki veruleg hlýtur
stöðnunin smám saman að ná
yfirhöndinni.
Til Stór-Reykjavikursvæðis-
ins og þéttbýliskjarnanna á Suð-
ur- og Suðvesturlandi hefur leið-
in legið siðustu áratugi vegna
landgæða og meiri aíkomu-
möguleika þar en annars stað-
ar. Tilflutningur nokkurra skóla
eða stofnana, jafnvel fullkomið
vegakerfi, myndi þar engu um
breyta. Jafnvel fólk sem allan
sinn búskap hefur búið úti á
landsbyggðinni og greitt þar
sina skatta og skyldur hefur lagt
allt i sölurnar til þess að flytjast
„suður”, til þess eins að geta
verið þar siðustu æviárin, og
þiggur þá þjónustu, sem skatt-
greiðendur þéttbýliskjarnans
hafa lagt grundvöllinn að.
Það er þvi ekkert óeðlilegt,
he'ldur mjög sjálfsagt að
„byggðastefnu” sé snúið við frá
þvi sem nú er, og gera tillögur
um flutning landsmanna frá af-
hættu. Nú stunda bretar ránskap
á fiski i islenskri fiskveiðilögsögu.
Við eigum þó ekki i striði við
bresku þjóðina, heldur bresk
stjórnvöld undir forystu „jafnað-
ar”-mannsins Wilsons.
Nú berstfrétt um það, að bretar
kalli herskip sin út fyrir 200 milur
en til þess ætlast á móti, að bresk-
ir togarar fái að stunda veiði-
þjófnað innan landhelgi óáreittir.
Þá er væntanlega grundvöllur til
nýrra samningaviðræðna við
bréta að áliti forsætisráðherra,
sbr. Timann 17. jan. Og nú munu
margir spyrja: Ætla islensk
stjórnvöld aðsemja við breta eft-
ir það sem á undan er gengið?
Haraldur Guðnason,
bókavörður.
Vestmannaeyjuin
"N
Kjallarinn
Geir R. Andersen
skekktum og óarðbærum stöðum
a landinu- til þéttbýlissvæðisins
á Suður- og Suðvesturlandi. til
þess að mynda þar enn sterkari
og heilsteyptari þéttbýliskjarna
en nú er raunin.
Allt tal og ráðagerðir um áð
dreifa fólkiriu frá þéttbýlissvæð-
um er óraunh'æft og beinlinis
þjóðhagslega óhagkvæmt og
það sem verra er, — það er lika
Óábýrgt að við þær kringum-
stæður sem við búum við.