Dagblaðið - 05.03.1976, Page 10

10
Dagblaðið. Föstudagur 5. marz 1976.
HMEBIAÐW
frfálst, úháð dagblað
Úigefandi: Dagblaðið hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
íþróttir: Hallur Símonarson
Hönnun: Jóhannes Reykdal
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tomasson, Atli Steinarsson,. Bragi. Sigurðsson,
Erna V. Ingólfsdóttir, Gissur Sig.m'Nsson. Hallur Hallsson, Helgi Pétursson, Katrín
Pálsdóttir, ólafur Jónsson, ómar V’aldimarsson.
Ljósmyndir: Bjarnleifur Bjarnleifsson, Björgvin Pálsson, Ragnar Th. Sigurðsson.
Gjaldkcri: Þráinn Þorlcifsson
Dreifingarstjóri: MárE. M. Halldórsson.
Áskriftargjald ÖUU kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 40 kr. eintakið.
Ritstjórn Síðumúla 12, sími 83322, auglýsingar, áskriftir og afgreiðsla Þverholti 2,
sími 27022.
Setning og umbrot: Dagblaðið hf.og Steindórsprent hf., Ármúla 5. Mynda- og
plötugerð: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 19.
Þurfum ekki jafntefíi
í hverri viku breytist taflstaðan í
þorskastríöinu. Sífellt eru aðstæðurnar
að breytast. Oftast eru að myndast nýir
möguleikar, en stundum er einnig hætta
á ferðum. Það sem sagt var eða gert í
gær, er orðið úrelt í dag.
Ekki eru nema nokkrir dagar síðan Morgunblaðið
sagði, að slit á stjórnmálasambandi við brezku stjórnina
væru ekki ráðleg. En nú heldur því enginn fram, að
nokkur grundvöllur sé sjáanlegur til endurnýjunar á
því stjórnmálasambandi.
Ríkisstjórnin var lengi að koma sér að því að slíta
sambandinu. En hún gerði það um síðir. Og allir mega
nú sjá, að þessi slit hafa orðið málstað okkar til gagns.
Ráðamenn og fjölmiðlar á Vesturlöndum hafa fyrir
bragðið áttað sig á, að meiri alvara er á ferðum en áður
var talið.
Slitin stuðluðu að því að gera þorskastríðið að
höfuðmáli þings Norðurlandaráðs. Þar hefur komið í
ljós, að við njótum nú meiri norræns stuðnings en í fyrri
þorskastríðum. Áður stóðum við svo einir, að
jafnvei norskir ráðamenn ypptu öxlum. Nú er aðstaðan
allt önnur og betri.
Erlendir fjölmiðlar flytja okkur einnig þær fréttir, að
brezka ríkisstjórnin sé að einangrast í Atlantshafs-
bandalaginu. Þeir segja, að eftir stjórnmálaslitin sæti
fulltrúar Breta sífelldri gagnrýni á fundum banda-
lagsins.
Ekki bætir það úr skák Breta, að gamlingjarnir í
flotamálaráðuneyti þeirra hafa hvað eftir annað verið
staðnir að barnalegum lygum um ástandið á Islands-
miðum. Eullyrðingar þeirra um ásiglingar íslenzkra
varðskipa á brezk verndarskip eru orðnar að slitinni
plötu,sern hlegið er að úti um heim. I þessu máli hefur
bjargað okkur dvöl erlendra blaðamanna um borð í
íslenzkum varðskipum.
Aðgerðir nokkurra sjávarútvegsmanna við stöðvar
varnarliðsins hér á landi hafa líka vakið mikla og
jákvæða athygli úti í heimi.Frammámenn Atlantshafs-
bandalagsins sjá, að hér á landi eru að breiðast út
raunsærri viðhorf til bandalagsins en áður var. Samt
sem áður eru tilraunir forsætisráðherra til að fá aflétt
aðgerðunum við stöðvar varnarliðsins ekki nema
eðlilegar. Það er í verkahring forsætisráðherra að sjá
um, að gerðir einstaklinga í þorskastríðinu fari ekki úr
böndum.
Eftir stendur eigi að síður, að hinar hófsamlegu
aðgerðir við stöðvar varnarliðsins hafa gert málstað
okkar töluvert gagn- Ráðamenn Atlantshafs-
bandalagsins sjá, að þeir geta ekki aðgerðalaust leyft
brezkum nýlendumajórum að keyra ísland út úr
bandalaginu.
Enn hefur það gerzt á síðustu vikum, að rutt hefur
verið úr vegi þeirri rökvillu Morgunblaðsins og
nokkurra fleiri aðila, að betra sé aO semja við Breta en
þeir geti með hervaldi veitt í óleyfi meira magn en
samið mundi verða um.
Menn sjá nú almennt, að skák þorskastríðsins verður
að tefla til vinnings. 20.000 tonna óleyfisafli Breta er
aðeins lítil fórn okkar í góðri stöðu. Rekstrartap og
taugaveiklun brezkra útgerðarmanna og skipstjóra fer
vaxandi mcð degi hverjum. Þeir sjá sína sæng út
breidda. Við skulum mcta rétt og hart örvæntingu
þeirra.
VÍn OG BREITT
Sumum mun þykja það fífldirfska
af ungum listamanni að skeiða fram
á listvöllinn með stór afstraktmál-
verk, þar sem formfræði og litrím
ráða ríkjum. Á slíkum mönnum og
afstraktlistinni almennt standa mörg
spjótin. Pólitískt sinnaðir listamenn
átelja afstraktmennina fyrir að leika
sér með form meðan Róm brennur
og aðrir framúrstefnumenn lýsa frati
á pentskúfmn og strigann. Enn aðrir
sjá unga afstraktmenn í listum sem
eins konar arftaka septembermanna
og annarra hópa af því tagi og telja
að einhverjar aðrar leiðir hljóti að
vera hægt að finna í íslenzku mál-
verki.
En eins og áður hlýtur gamla
reglan að vera góð og gild, þ.e. að
afstraktið beri ekki ábyrgð á þeim
mönnum sem vinna í anda þess,
heldur öfugt. Og hver er í raun
munurinn á þeim mönnum sem
hugsa með afstrakt-lit og -línu og
þeim „conceptual” mönnum sem
skrásetja hugdettur sínar með ljós-
myndum eða skýrslum? í báðum
tilfellum eru listamennirnir að vinna
út frá gefnum forsendum, sjálfrátt
eða ósjálfrátt.
Að sjálfsögðu eru til listamenn sem
koma óorði á þá list sem þeir stunda,
með hugsunarlausum endurtekning-
um og yfirborðslegri skreytingu, —
og þetta hlýtur að eiga við „con-
ceptuaP’listina eins og afstrakt-
hefðina. í sumum tilfellum er
munurinn á þessum tveim greinum
innan listarinnar ekki ýkja mikill.
Minnumst t.d. línurita Kristjáns
Guðmundssonar í Gallerí SÚM —
og berum þau saman við elstu mynd-
ina á sýningu Sigurðar örlygssonar
„Rendur,” frá 1968. í fyrra tilfellinu
vinnur listamaðurinn út frá fyrirfrarr
gefinni hugmynd um línur í tíma, en
í síðara tilfellinu er listamaðurinn að
hugsa um línur og litgildi þeirra á
fieti. Listamaðurinn sjálfur hlýtur að
verða að gera upp við sig hvora
lciðina hann ætlar að fara, — og
báðareru þær jafnréttháar.
Sigurður örlygsson er einn af
nokkrum ungum málurum hér á
landi, sem ekki er smeykur við af-
strakthefðina, og þessa dagana sýnir
hann 55 verk, olíumálverk og klippi-
myndir, í Norræna húsinu.
Sigurður hefur fulla ástæðu til að
vera óhræddur, því hann er einmitt
einn af þeim afstraktmönnum sem
náð hafa að snúa þeirri hefð upp í
persónulegt myndmál og þar með
gefið henni markvert inntak. Að vísu
má enn sjá á þessari sýningu hans af
hvaða brunnum hann hefur bergt,
— Kelly, Denny, Held og Frank
Stella (í „Röndum” nr. 1), en mun
augljósara er hið persónulega í mál-
verki hans.
Þegar maður skyggnist til baka
yfir eldri málverk Sigurðar virðist
manni sem þau stífgeómetrísku og
harðjaðra myndverk, sem hann
framdi uppúr 1970, virtust einhvern
veginn ekki hæfa þeim Sigurði sem
flestir þekktu, þótt þau væru bæði
vönduð og vandlega skipulögð. Til
þess voru þau e.t.v. of stíf og rökræn
að byggingu, þótt litir þeirra væru
glaðlegir og formin oft víðfeðm. Eftir
á finnst manni að þau hafi ekki verið
nægilega hentugur miðill lífsgleði og
ærsla málarans, — og hann hafi þar
unnið meir eftir bókinni heldur en
eigin hvötum. Því virðist New York
— dvöl Sigurðar 1974-5 hafa verið
honum einkar hollur lærdómur og
eru flest þau verk, sem á þessari
sýningu eru, afrakstur og eftirmáli
um þá dvöl. í New York lærði
Sigurður að breiðir litfletir þyrftu
ekki endilega að vera innan skarpt
teiknaðra útlína, heldur mætti breiða
þá frjálslegar yfir myndflötinn. Þetta
leysti línuna einnig frá afmarkandi
hlutverki sínu og með henni mátti
nú teikna að vild, utan um liti, yfir
litfleti eða bá beint á strigann. Hin
nýju vinnubrögð Siguröar Koma
einna best fram í mynd eins og
„Uppstilling” (nr. 2), sem er ein
besta myndin á sýningunni, þar sem
skiptast á föllitaðir fletir, hreinn
strigi og trjálsleg teikning. Með þessu
virðist einnig viss stífni hafa horfið úr
málverki Sigurðar, og meiri hreyfing
er á formunum í kringum einhvers
konar miðjuöxul, — þótt hinnarstífu
skiptingar gæti að vísu enn í mynd-
um eins og nr. 20,8 og 50. Meiri
Um sýningu Sigurðar
Örlygssonar í Norrœno húsimi
tenging er milli formanna en áður og
því eru myndheildir Sigurðar meir
sannfærandi. Hin frjálslega teikning
kemur einna best fram í „collage”-
myndunum en sömuleiðis má finna
hana í málverkum eins og t.d. nr. 2
og 29.
„Collage”-myndirnar eru frískleg-
asta framlag Sigurðar að sinni. Þær
byggjast að mestu á sams konar
formum og í málverkinu eru, en
þeim er raðað upp mun líflegar, með
mikilli hugkvæmni og húmor. Lík-
lega hafa þær ýtt enn meir undir
tilraunir Sigurðar með sterkar lita-
andstæður og áferð, — og sömuleiðis
hafa þær eflaust hvattt til ofhlæðis á
myndfleti hans. í flestum málverkun-
um og „collage”-myndunum er sam-
ræmi milli litstyrks og formskipunar,
en á nokkrum stöðum dreifist athygli
áhorfanda um allan fiötinn, án
sterkrar viðstöðu. Þetta kemur fram í
myndum eins og nr. 18, 37, 4 og 10.
Hins vegar eru þær sneisafullar af
hugmyndum sem Sigurður á efiaust
eftir að vinna betur úr. Ekki þykir
mér ólíklegt að næsta skref hjá
honum verði einhvers konar
„assemblage”-samsetningar. Er ég
ekki í vafa um að ef Sigurður getur
haldið þeim litstyrk, sem hann hefur
tamið sér, nýtt'fyllilega þær tilraunir
sem hann hefur gert með áferð og
aðskotapappir, — og emtaldað
myndhugsun sína, þá á málverk hans
eftir að blómstra.