Dagblaðið - 15.03.1976, Blaðsíða 11

I
Dagblaðið. Mánudagur 15. marz 1976.
11
í dag hefjast samningaviðrœðumar
um nýtíngu 70% af yfirborði jorðor
— og olls þess sem undir hafsbotninum er
samið um tvö hundruð mílna efna-
hagslögsögu sem stjórnin í Washing-
ton vill fá.
En þetta er ekki eina vandamál
Bandaríkjamanna í þessu mikla
máli. Þeir veiða mikið af túnfiski og
hann flytur sig til í sjónum eftir
árstíðum. Því eru Bandaríkjamenn
fylgjandi því að alþjóðlegar friðunar-
aðgerðir verði hafnar til að vernda
slíkar fisktegundir.
Bandaríkjamenn munu einnig
leggja mikla áherzlu á frjálsar sigl-
ingar um alþjóðleg sund og munu
stvðja stofnun alþjóðadómstóls sem
mvndi fjalla um sjávardeilur.
Montreal: Einhliða aðgerðii
eins og til dæmis að lýsa yfir 200
mílna landhelgi með ströndum
Kanada, eru ,,vel mögulegar,” segir
Pierre Trudeau, forsætisráðherra.
En Kanadamenn vija heldur
semja um 200 mílna efnahags-
lögsögu. Þeir viðurkenna ,,hefðbund-
in” fiskveiðiréttindi til dæmis Portú-
gala og Spánverja og gera sér jafn-
framt grein fyrir því að það er mikið
verk og ekki léttunnið að halda uppi
löggæzlu á svo stóru svæði þar sem
átta hundruð togarar stunda veiðar,
þar af 250 sovézkir.
Briissel: F ramkvæmdanefnd
hinna níu ríkja, sem mynda Efna-
hagsbandalag Evrópu, hefur góða
nasasjón af því sem búast má við að
verði samþykkt á ráðstefnunni og
hefur því gert tillögur um sameigin-
leg 200 mílna fiskveiðitakmörk
bandalagsþjóðanna. í þeirri land-
helgi gætu svo allir togarar banda-
lagsþjóðanna stundað sínar veiðar.
TiUögur nefndarinnar gera ráð
fyrir því að aðildarríkin haldi sjálf 12
mílna fiskveiðilandhelgi til eigin nýt-
ingar.
Ríkisstjórnir aðildarríkjanna
skiptu síðan sameiginlega aflanum á
milli fiskveiðiflota bandalagsþjóð-
anna en þær tímasetningar á eftir að
ákveða.
En tillögurnar hafa valdið miklum
deilum innan bandalagsins, þar sem
til dæmis Bretar telja 12 mílur of
lítið og aðrir, t.d. Danir, telja það of
mikið.
Embættismenn EBE í Briissel hafa
oftlega lýst því yfir að meirihluti
bandalagsþjóðanna muni sætta sig
við 200 mílur en ákveðin stefna hefur
enn ekki verið kynnt.
Talið er að bandalagið muni síðan
vera fúst til að ræða um veiðar
annarra ríkja innan bandalagsland-
helginnar — OG réttindi bandalags-
ríkja til að halda áfram veiðum inn-
an 200 mílna lögsögu annarra ríkja.
London: Bretar munu leggja
mikla áherzlu á stækkun fiskveiði-
landhelginnar en munu jafnframt
reyna að gæta þess að snúast ekki
gegn bandamönnum sínum í EBE.
Rov Hattersley aðstoðarutanríkis-
ráðherra hefur margsinnis lýst því
yfir að Bretar telji 12 mílur ekki nóg
en hann hefur skýrt stefnu stjórnar
sinnar nægilega vel til þess að ljóst sé
hversu stórri landhelgi verkamanna-
stjórnin óskar eftir. Brezki fiskiðn-
aðurinn er eindregið fylgjandi 100
mílna fiskveiðilögsögu fyrir brezka
sjómenn.
Osló: Þingkosningar verða í
Noregi í september á næsta ári og
stjórn Verkamannaflokksins hefur
mikinn áhuga á að vinna upp fylgis-
tap í fiskveiðibæjunum í norðurhluta
landsins. Stjórn Odvars Nordlis
verður nú fyrir miklum þrýstingi til
að færa út í 200 mílna efnahagslög-
sögu fyrir lok þessa árs.
Það gæti orðið til þess að
Norðmenn lentu upp á kant við
Breta og önrtur aðildarríki Efnahags-
bandalagsins. Stefna þeirra er því sú
að semja um vandamálin sem hljót-
ast af útfærslu í tvö hundruð mílur.
Norðmenn telja vera alþjóðlega
tilhneigingu til stuðnings við 200
mílna efnahagslögsögu — sem jafn-
framt fæli í sér fiskveiðilandhelgi
enda hafa þeir óspart notað þessa
röksemdafærslu við samningaborðið.
Rio de Janeiro: Talsmaður
Brazilísku stjórnarinnar sagði nýlega
að stjórn sín myndi styðja nær hvaða
tillögu sem væri er fæli í sér stuðning
við 200 mílna landhelgi.
Hann bætti því við að stjórn
Brazilíu væri fyrst og fremst að hugsa
um að verja sína eigin 200 mílna
landhelgi en myndi styðja tillögur
sem væru í samræmi við stefnu
Brazilíumanna.
Stjórn Brazilíu lýsti yfir útfærslu
landhelgi sinnar í 200 mílur í marz
1970. Komizt hefur verið hjá átökum
enda var í landhelgislögunum gert
ráð fyrir frjálsum siglingum skipa af
öllum þjóðernum um þá landhelgi.
Canberra: Búizt er við að hin
nýja stjórn Frjálslynda flokksins
undir forsæti Maícolms Frasers muni
fylgja sömu stefnu í landhelgismál-
um og fyrri stjórn sem var fylgjandi
200 mílna efnahagslögsögu.
Hæstiréttur ÁStralíu kvað nýlega
upp þann úrskurð að sambands-
stjórnin — ekki einstök sambands-
fylki — ætti réttinn til nýtingar hafs-
botnsauðlinda á borð við málma og
olíu.
Smgapore; Asíuríkin eru ekki
á eitt sátt um ágæti tillögunnar um
200 mílna efnahagslögsögu. Japanir
koma til með að styðja hugmyndir
um tólf mílna landhelgi og einnig
200 mílna efnahagslögsögu.
Japanir eru þó þeirrar skoðunar að
efnahagslögsagan ætti eingöngu að
ná til nýtingar auðæfa fyrir ofan
botn og að öllum eigi að vera frjálst
að nota hafsbotninn til sæstrengja og
vísindalegra rannsókna.
Stefna japönsku stjórnarinnar í
landgrunnsmálum er að takmarka
landgrunnsyfirráð við 200 mílur.
Aftur á móti eru þeir eindregið fylgj-
andi frjálsum siglingum um alþjóð-
leg sund enda eru þeir háðir
aðflutningum á olíu og öðrum nauð-
synjavörum.
Yfirvöld í Suður-Kóreu óttast að
almenn 200 mílna efnahagslögsaga
muni hafa slæm áhrif á vaxandi
djúpsjávarveiðar þjóðarinnar. S-
Kóreumenn íhuga nú að lögfesta 12
mílna landhelgi enda kæmi það
hyergi nærri hagsmunum Japana.
Indónesar munu berjast fyrir
viðurkenningu á gamalgrónu bar-
áttumáli sínu: tilkalli sínu til alls
hafsvæðis eyjaklasans sem telur þús-
undir eyja á þúsundir ofan.
Fallist hafréttarráðstefnan á eyja-
klasaákvæðið þá fengju Indónesar
þar með lagalegan rétt yfir öllum sjó
allt frá norðurodda Súmötru í Ind-
landshafi til landamæra Indónesíu
og Papúa — Nýju Gíneu í Kyrrahaf-
inu — í fimm þúsund kílómetra
fjarlægð.
Talið er að á þessu svæði sé gnótt
náttúrulegra auðæfa sem ekki héfur
verið leitað, svo sem olíu.
Adam Malik, utanríkisráðherra
Indónesíu, hefur sagt að eyjaklasa-
ákvæðið sé til þess ætlað að verja
sjálfstæði Indónesíu og til að vernda
auðlindirnar í hafinu og undir því.
,,Þetta skaðar ekkert ríki, því til-
gangurinn er að skapa heild lands og
sjávar í indónesíska eyjaklasanum,”
sagði hann nýlega.
Indónesía er 13.667 eyjar en aðeins
992 eru byggilegar og aðeins 6.044
hafa nöfn.
Sameinuðu þjóðirnar,
New York: Fyrsta nefnd ráð-
stefnunnar hefur haft með höndum
það verkefni að semja starfsreglur og
tillögur um eins konar stjórnunar-
nefnd og stjórn til að hafa yfirumsjón
með þeim haf- og botnssvæðum sem
ekki heyra undir lögsögu ákveðinna
ríkja.
önnur nefndin, sem hefur haft
hvað mest að gera, hefur rætt um
landhelgi, efnahagslögsögu, alþjóðleg
siglingasund, rétt landlokaðra ríkja á
bórð við Austurríki, Sviss og Nepal,
sérvandamál eyjaklasanna og önnur
flókin og þvæld málefni.
Þriðja nefndin hefur fjallað um
„varnir og vernd lífríkis hafsins” og
önnur umhverfisvandamál.
Þessi ráðstefna er svo viðamikil, að
þegar hafa verið gerðar ráðstafanir til
að halda henni áfram í New York
síðar á þessu ári ef nauðsyn ber til.
En lokafundurinn, hvenær sem
hann verður haldinn, verður í Cara-
cas þar sem safnazt verður saman
fyrir undirritunarathöfnina. Þá
munu þjóðir heims hafa sameinazt
um ný — og vonandi góð — hafrétt-
arlög.
Kjallarinn
Leó M. Jónsson
mætasköpunar. Enda mun það
flcstum Ijóst að þcir, scm hamast við
verðma'tasköpun rciknaða í hag-
tölum, hafa ckki haft tíma til að
bcrja bumbur á þingpöllum og í
ráðuncvtum. Á þcssu hafa sjómcnn
brcnnt sig illilcga. Þcir cru sú starfs-
stclt scm vinnur mcð allt að
nítjánfaldri framlciðni ba-nda og
sjöfaldri framleiðni iðnaðarstétta.
Engu að síður eru laun þeirra hreint
skítakaup. og útgcrðin <>1I fjármagns-
laus vcgna þess að þcir halda uppi
afætuliði í landi dundandi við listir,
faslcignasölu, trúargrillur.
bankahjakk og brask, langt umfram
eölilcgt hlutfall, hvað þá þ<*>rf.
Nú þegar þorskurinn cr á förum fá
sjómcnn væntanlcga bctri tíma til
að snúa scr að kjaramálum af mciri
krafti cn áður og ckki ættu þcir,
frckar cn forgcnglarnir, að sctja fvrir
sig þótt ríkiskassinn, þcssi botnlausi
rassvasi Alþingis, sc tóinur þvi
ckki tclst það nýlunda.
Betri kjör
með bættu lagi
Nú a*ttu sjómcnn að lcggja
döllunum og marscra í land allir scm
cinn og innrita sig og rcgistcra scm
námsmcnn. í öldungadcild, í
þroskaþjálfun, í fósturskóla, á
lciklistarskóla og í háskóla, svo
citlhvað sc ncl'nt, af nógu cr að taka.
I Icr cr ncfnilcga sjóöakerfi að skapast
scm gcrandi cr út á. ()g va*ri nú
goðgá þótt aðrir hópar þjóðfclagsins
fengju að reyna sig við fiskirí? Er það
ckki þjóðin öll sem hcfur sctt sig og
kofana sína í botnlaust skuldafen til
þcss r að kaupa þessar
afturcndaryksugur scm stjórnað er
með tökkum úr hægindastól? Er
nokkuð yndislegra? spurði Tómas
um árið/
Um lcið skapaðist ódýr cn efiaust
skcmmt ilcg afþrcyingarprógram
fvrir sjónvarpið, sem væri daglcgur
frcttaflutningur af því hvcrjir stæðu
sig nú bctur í mokstrinum,
lögfræðingar, listamcnn, vcrk-
fræðingar, læknar cða prcstar, svo
maður minnist ckki á sigggróna rit-
höfundá.
Það vcrður spcnnandi að fvlgjast
mcð t.d. skuttogaranum Páli,
mönnuðum lögfræðingum mcð nýjan
taxta, í kcppni við skuttogarann
Torfa, sctnum cða kropnum
guðfræðingmr á bæn, mcðan sá guli
stckkur um borð fyrir fjarstvringu
að ofan.
Fólk á förum
Á sturlungaöld hinni síðari, scm
nú stcndur á íslandi, fá
forsprakkarnir án efa svipaðan
vitnisburð og Hvamm-Sturla
forðum: Enginn fr\'*r þcr vits þótt
cfast sé uin gæðin. Nú cru þessir
herrar að tæpa á því við fréttamenn
crléndis að fjárhagslegt öryggi og
sjálfstæði þjóðarinnar sé í hættu
vegna fiskveiðideilunnar við breta.
Hér heima hafa dagblöð nefnt
þjóðargjaldþrot sem eina af
hugsanlegum afleiðingum hins
nýlokna verkfalls.
En á saina tíma stcndur fast-
eignasala í mestum blóma og telja
kunnugir mcð ólíkindum hve miklu
fé fólk virðist hafa úr að spila á þcim
vettvangi. Þctta cr citt atriðið af
mörgum scm sýnir að hagstjórn og
fjármálastcfna stjórnvalda cr hvorki
fugl nc fiskur og sainband orsakar og
aficiðingar cr þcim hulin ráðgáta.
íslcndingar cru þunglvnd þjóð og
hcr cru sjálfsimK) talin algcngari cn í
flcstum öðrum löndum, að
undanskildum Japan og Svíþjoð.
Efiaust cr orsök þess að hluta vcgna
stöðugt óörvggís um alkomu.
Það hefur verið og er enn öllum
ljóst að hornsteinn þeirrar velferðar
sem ríkt hefur hérlendis allar götur
frá stríðslokum, er fiskiðnaður. Um
leið er mönnum ljóst að forsenda
búsetu á íslandi eru fiskimiðin
umhverfis landið. Það væri mikil
hræsni að halda því fram að
þjóðinni hafi ekki verið kunnugt um
það fvrr en nú, að þær auðlindir eru
á þrotum. Það væri enn meiri hræsni
að halda því fram að þar eigi
íslendingar einir enga sök á.
Mistök stjórnvalda eru fyrst og
fremst þau að þrátt fyrir knýjandi
þörf og meira að segja yfirlýsta stefnu
hefur ekkert raunhæft handtak verið
unnið að því að efia þær
atvinnugreinar sem gátu tekið við
forustuhlutverki sjávarútvegsins í
tckjuöflun þjóðarbúsins. Allt
bcndir nú til að cnn einu sinni sé í
sjónmáli sérstakur útfiutningur —
ckki iðnaðarvara eins og stefnt skyldi
að, hddur útfiutningur á fólki I
stórum stíl.
Ecó M. Jónsson,
rckstrar- og vcltæknifræðingur