Dagblaðið - 17.08.1977, Qupperneq 10

10
DAGBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. AGÚST 1977.
trjálst, nhái dagblað
Utgofandi DagbiaAifl hf.
Framkvaamdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjórí: Jónas Krístjánsson.
Fréttastjórí: Jón Birgir Fétursson. Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjórí ritstjórnar.'
Jóhannes Reykdal. íþróttir: Hallur Símonarson. Aflstoflarfróttastjórí: Atli Steinarsson. Safn: Jón
Saw Baldvinsson. Handrít: Ásgrímur Pálsson.
BtaAamenn: Anna Bjarnasen, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurflsson, Dóra Stefánsdóttir, Gissur
Sigurflsson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jakob F. Magnússon, Jónas Haraldsson, Katrín
Páisdóttfr, Ólafur Jónsson, ómar Vsldimarsson, Ragnar Lár.
Liósmyndir: Bjamleifur Bjvnleifsson, Hflrflur Vilhjálmsson, Sveinn Þormóflsson.
Sfcrifstofustjóri: Ólafur íyjólfsson. Gjaldkerí: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjórí: Már E.M.
HaBdórssolf.
RHstýóm Siflumúla 12. Afgreiflsla Þverholti 2. Áskríftir, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aðeisími blaflsins 27022 (10 linur). Áskríft 1300 kr. á mánufli innanlands. f lausasölu 70 kr.
'eántakifl.
Setnmg og umbrot: Dagblaflifl og Steindórsprent hf. Ármúla 5.
Mýndaog plötugerfl: Hilmirhf. Síflumúla 12. Prentun: Arvakur hf. Skeifunni 19.
Þegar kerfið stelur
Kerfið hefur á undanförnum ár-
um haft mikið fé af sparimerkja-
eigendum, með rangindum. Dag-
blaðið gerði, fljótt eftir að það hóf
göngu sína fyrir tæpum tveim ár-
um, gangskör að því að vekja
athygli á þessu ranglæti. Fyrir
tilstilli opinnar umræðu um málið varð hreyf-
ing í kerfinu. En langan tíma hefur tekið að
koma málinu í höfn. Nú er sagt, að dómur falli í
október í prófmáli, sem á að skera úr um, hvað
verður um bætur.
Ljóst er, meðal annars af athugunum sér-
fræðinga, að mikið fé hefur verið haft af eig-
endum skyldusparnaðar, það er sparimerkja.
Sérfræðingar töldu í hittiðfyrra, að þúsundir
manna hefðu samtals misst af um þúsund millj-
ónum, sem yrði talsvert meira í dag, þegar
verðbætur kæmu fyrir síðustu tvö ár.
Þrír sérfróðir menn litu á málið. Fyrir hönd
Seðlabankans voru tilnefndir til þess Sigurgeir
Jónsson aðstoðarbankastjóri og dr. Guðmundur
Guðmundsson, og af hálfu Félagsmálaráðu-
neytisins vann Gaukur Jörundsson prófessor
að könnun málsins. Félagsmálaráðuneytið fékk
niðurstöður þremenninganna í desember 1975.
Af niðurstöðunum er ekki að efa, hver réttur
sparimerkjaeigenda er, að minnsta kosti ef
miðað er við tilgang og anda laganna um
skyldusparnað.
Sérfræðingarnir sögðu, að rétt hefði verið að
reikna út vísitölubætur fjórum sinnum á ári í
stað einu sinni á ári eins og gert hefði verið.
Jafnframt töldu þeir, að sú aðferð, sem viðhöfð
var, að leggja vísitölubætur og vexti inn á
sérstakan frystan reikning, samrýmdist ekki
venjum um útreikning vísitölubóta.
Þeir töldu, að vexti af innstæðum á spari-
merkjareikningi ætti að reikna út á hverju
vísitölutímabili miðað við þann dagaf jölda, sem
innstæðan hefði verið inni.
Ennfremu.r ætti að greiða vísitöluálag á vexti
af skyldusparnaðarfé þessu.
Sérfræðingar kerfisins úrskurðuðu því í einu
og öllu, að eigendur skyldusparnaðarins hefðu
verið féflettir vegna ranginda í þeim aðferðum,
sem viðhafðar voru við útreikninga á inneign
þeirra. Svo langt var þá komið frá tilgangi
laganna, sem áttu að efla sparnað ungs fólks og
gera því auðveldara að safna fyrir íbúð og
heimilishaldi. Þess í stað hafði ríkið lagt
þungan skatt á þetta fólk, látið innstæður þess,
sem teknar voru með valdi, rýrna í verðbólg-
unni, þánnig að vextir og vísitölubætur voru
miklu minni en þurft hefði að vera.
Þrátt fyrir þrýsting Dagblaðsins og fleiri sat
málið alltof lengi fast í kerfinu. Loks var
ákveðið að fara þá leið, sem Gaukur Jörunds-
son prófessor hafði bent á, og hafa prófmál
þeim, sem lögsóttu ríkið, að kostnaðarlausu. í
sjálfu sér eru útreikningarnir við sparimerkja-
málið flóknir og í mörgu rökrétt, að prófmál
skeri úr. En löng hefur biðin verið eftir því, að
fólk nái rétti sínum, þegar kerfið hefur stolið,
og vonandi munu menn fá eðlilegar bætur í
anda laganna.
/
Danmörk:
Stofnuðu fyrirtæki
fyrir atvinnulausa
—og nú hafa unglingar atvinnu af þvíað
flokka hluti sem búið var að fleygja en
er hægt að endurvinna eða nota á
ýmsan hátt
Eins og fram hefur komið í
fréttum undanfarið hefur verið
mikið atvinnuleysi á Norður-
löndum. Sérstaklega hefur
ungu fólki gengið erfiðlega að
finna sér eitthvað að gera. En
það þýðir ekki að drepast
ráðalaus og sitthvað hefur verið
upphugsað til þess að hafast
að.
Þannig hefur Gladsaxe
bæjarfélagið í Danmörku reynt
að leysa vandamál atvinnu-
lausra unglinga með því að lána
hópi ungs fólks pláss, þar sem
hann flokkar alls konar
nýtilegt dót sem búið er að
fleygja.
Mikið rœtt og einnig
framkvœmt, aldrei
þessu vant
Fyrir nokkrum mánuðum
fóru fram útvarpsumræður f
Danmörku þar sem ýmsir for-
svarsmenn ræddu um atvinnu-
leysi unglinga. Þar voru saman-
komnir ýmsir frammámenn og
vorii allir af vilja gerðir til að
gera það sem þeir gátu til að
leysa vandamálið. En eins og
svo oft vill verða, þá er mikið
rætt en ekkert framkvæmt þeg-
ar til kastanna kemur. Þetta
hafði líka einn þeirra sem tók
þátt í umræðunum að orði og
komu þátttakendur sér saman
um að nú skyldi ekki fara
þannig. Það væri alltof oftsem
fólk ræddi um vandamál sem
þetta mörgum fögrum orðum,
en svo verður minna af fram-
kvæmdum. Menn féllu ekki I
þessa gryfju eftir útvarps-
umræðurnar.
Stuttu eftir að umræðan fór
fram var 25 manna hópur ungs
fólks farinn að vinna við að
flokka ýmsa nýtilega hluti úr
alls konar rusli sem fólk kastaði
á haugana. Sem dæmi má taka
að þau hirtu öll dagblöðin, sem
komið var með á haugana,
flokkuðu þau og bundu í bunka
en dagblöðin er hægt að nota
aftur og framleiða alls konar
hluti úr þeim, t.d. eggjabikara.
Sá staður sem þessi starfsemi
ferframávarónotaðuráður. Því
var upplagt að nota hann til
þessara hluta. Einnig má segja
að bæjarfélagið græði stórfé á
þessu, vegna þess að þarna
hefðu annars mikil verðmæti
farið í súginn.
Draslið sótt heim
til fólksins
Þetta fyrirtæki blómstrar nú
vel og líklegt er að starfsfólki
fjölgi þar úr 25 manns í allt að
40. í stað þess að hanga heima
og eiga enga aura, vinnur nú
unga fólkið fyrir um 800
krónum íslenzkum á tímann.
Fólkið í bæjarfélaginu
losnar nú við alls konar rusl án
fyrirhafnar. Það er sótt heim til
fólksins og kostar ekki neitt.
Síðan er þetta flokkað, timbur.
glervörur, járnhlutir og alls
konar málmur og svo dag-
blöðin. Hlutirnir eru svo seldir
til ýmissa fyrirtækja sem
endurvinna þá á ýmsan hátt.
Það mætti halda að þetta
væri óhreinleg og leiðinleg
vinna, en krakkarnir eru alls
ekki á því að viðurkenna það.
Það segir sig sjálft, að við
hirðum ekki neitt ónýtilegt til
flokkunar. Þess vegna er ekki
hægt að kalla þetta rusl.
Krakkarnir vilja t.d. ekki kalla
tómar flöskur neitt rusl. Þær
eru flokkaðar eftir kúnstar-
innar reglum og seldar aftur
fyrir margar krónur, sem
nægja vel fyrir kaupi handa
öllum þeim sem vinna við
flokkunina.
Bara að hafa hugmyndir,
þó er allt hœgt
Leif Petersen, sem er að
nálgast fimmtugt og var at-
vinnulaus, veitir þessu for-
stöðu. Hann var einn þeirra
sem tóku þátt I útvarps-
umræðunum, þar sem rætt var
um atvinnuleysi unglinga. Það
var hann sem varaði við því að
ekki væri aðeins rætt um at-
vinnuleysi, heldur gert eitthvað
í málinu. Hann vill halda því
fram að ef góðar hugmyndir
eru fyrir hendi, þá sé auðvelt
að koma þeim I framkvæmd ef
viljinn er fyrir hendi. Hann
Dagblöðin er hægt að vinna á ýmsan hátt, t.d er hægt að búa til úr
þeim eggjabikara.

hefði hins vegar alltof oft skort
og yfirvöld hafa rætt alls konar
lausnir, en aldrei komið þeim í
framkvæmd, fyrr en nú.
Flöskum af ýmsum tegundum
er hent, en þa?r er hægt að nota
á nýjan leik, það þarf bara að
flokka þær vel og vandlega.