Dagblaðið - 15.04.1978, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 15. APRÍL 1978.
mmiABW
Útgefandi Dagblaðiö Kf.
Framkvœmdasfjóri: Svainn R. Eyjótfsson. Ritstjórí: Jónas Krístjónsson.
Fréttastjórí: Jón Birgir Pétursson. RitstjómarfuBtrúfc Haukur Helgason. Skrifstofustjóri rttstjómar
Jóhannas Reykdal. íþróttir. Hallur Simonarson. Aöstoóarfróttastjórí: AtJi Stainarsson. Handrit
Ásgrimur Pálsson.
Blaöamenn: Anna Bjamason, Asgair Tómasson, Bragi Sigurösson, Dóra Stafánsdóttir, Gissur Sigurðs-
son, Hallur Halisson, Halgi Pátursson, Jónas Haraldsson, Ólafur Geirsson, Ólafur Jónsson, Ómar
Valdimarsson, Ragnar Lár.
Ljósmyndir Ami P&ll Jóhannsson, Bjamlaifur BjamleHsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurös-
son, Svainn Þormóösson.
SkrífstofustjóH: Úlafur EyjAHsson. GJaldkoH: Þráinn ÞorieHsson. Sökistjóri: Ingvar svemsson
DreHlngarstjóri: Már E. M. Halldórsson.
Ritstjóm Slðumúla 12. Afgralóala ÞvarttoM 2. Askriftir, auglýslngar og skrifstofur Þvarhofti 11. AOal
sbni blaðains 27022 (10 inuri. Askrift 1700 kr. á mánuðl innanlands. i lausasðlu 90 kr. eintakið.
Satnlng og umbrot Dagblaðið hf. Siðumúla 12.
Mynda- og pUStugarð: Hllmir hf. Stðumóla 12. Prantun: Arvakur hf. SkaHunnl 19.
Ennáhvolfi
Enn stefnir ríkissjóður í mínus, þótt
jöfnuði hafi verið lofað. Slátturinn í
Seðlabankanum varð rúmum 600
milljónum meiri á fyrsta fjórðungi ársins
en áætlanir sögðu. Þetta þýðir, að stefna
ríkisstjórnarinnar eys jafnóðum olíu á eld
verðbólgunnar. Kjaraskerðingin átti að vera til að drága
úr verðbólgu, en áhrifum hennar í þá átt er jafnóðum
eytt með öðrum athöfnum stjórnvalda.
Sérfræðingar kerfisins dýrka allajafnan þögnina yfir
mistökum stjórnvalda. Þess vegna eru einkar athyglis-
verðir dómar í yfirlitsgrein síðasta heftis Hagtalna
mánaðarins, sem sérfræðingar Seðlabankans gefa út. Þar
er minnt á, að ríkissjóð ætti að reka með halla á tímum
samdráttar en með afgangi á tímum þenslu og verð-
bólgu. „Það er því alvarleg staðreynd, að í batnandi ár-
ferði 1976 og 1977 skuli ekki hafa tekizt að grynnka á
skuldum ríkissjóðs við Seðlabankann,” segir þar orðrétt.
Fjármálaráðherra hefur á hverju hausti heitið jöfnuði
í fjármálum ríkisins, þannig að verðbólgubálið yrði ekki
magnað. Hann hefur hverju sinni látið fylgja með yfir-
lýsingar um, að nú muni hlutur ríkisbáknsins minnka.
Margir munu hafa lagt trúnað á slík orð, þegar þau voru
mælt.
Hver er niðurstaðan? Skuld ríkisins við Seðlabankann
hefur jafnóðum vaxið þrátt fyrir loforð um afborganir,
ár eftir ár. Hún var nú í marzlok komin í 24,4 milljarða
króna, meira en hundrað þúsund krónur á hvert manns-
barn í landinu.
Stórfelldur greiðsluhalli varð hjá ríkissjóði á árunum
1975 og 1976, svo að notað sé orðalag sérfræðinga Seðla-
bankans. Hallinn svaraði til 2,5 af hundraði af allri
framleiðslu þjóðarinnar 1974 og 2,9 af hundraði árið
1975. Árið 1976 varð greiðsluhallinn 0,2 prósent af
framleiðslunni, en á síðasta ári varð hallinn 2,1 milljarð-
ur eða 0,6 prósent framleiðslunnar.
Enn í ár stefnir svo í mínus.
Hvað um hlut ríkisbáknsins, sem fjármálaráðherra
hefur alltaf verið að minnka að eigin sögn? Hlutur ríkis-
teknanna af framleiðslunni var rúm tuttugu og tvö
prósent fyrir átta árum og tæp tuttugu og fjögur prósent
fyrir sjö árum. Síðan fór hann yfir tuttugu og sex prósent
og hefur jafnan verið á því marki undir núverandi ríkis-
stjórn.
Hallabúskapur og viðhald hins útblásna rikisbákns
hefur því einkennt stefnuna, þegar litið er á þróunina,
eftir að hún varð, en ekki aðeins skoðaðar yfirlýsingar
fjármálaráðherra.
Sérfræðingar Seðlabankans segja: „Ljóst er, að vegna
samfelldrar hallamyndunar um fimm ára skeið er mjög
mikilvægt, að ríkissjóður skili í ár greiðsluafgangi, sem
svarar afborgunum af áður uppsöfnuðum skuldum, svo
sem gert er ráð fyrir í fjárlögum.” Þetta hafa sérfræðing-
arnir getað sagt ár eftir ár. Fyrstu fréttir af ríkisfjármál-
unum í ár benda til, að þau séu enn á hvolfi.
Samanburður á hlut ríkisbáknsins undir vinstri stjórn
og núverandi stjórn sýnir, að Matthías Á. Mathiesen
hefur verið mun meiri „sósíalisti” en Halldór E. Sigurðs-
son. Hlutfall ríkisteknanna af framleiðslunni var 23,9 til
•25,5 af hundraði á árunum 1971 til 1973 en hefur verið
26,1 til 26,5 af hundraði síðan.
íran:
............
Olíuforðinn gengur
til þurrðar á næstu
þrenmr áratugum
— Stefntað þvíað nota olíuauðinn til stórkostlegrar
iðnvæðingar landsins
Áætlanir og athuganir i Teheran
eru hafnar vegna þess óumflýjanlega
dags í framtíðinni þegar olíuforði oliu-
útflutningsrikjanna er endanlega
genginn til þurrðar. Sá aðili, sem aðal-
lega stendur fyrir þessum athugunum,
er hið ríkisrekna oliufyrirtæki i íran,
NIOC, sem ætlar sér að halda áfram
stórrekstri enda þótt það hafi enga oli-
una til þess að selja.
Hinn nýi forstjóri fyrirtækisins,
Houshang Ansary, fimmtugur hag-
fræðingur og fv. efnahagsráðherra
iands síns hefur tilkynnt aö NIOC
muni kanna sérstaklega ýmsa mögu-
leika nýrrar orkuöflunar, t.d. með því
að koma upp kjamorkuverum og þá
ekki siður að athuga möguleika á þvi
að koma upp sólorkuveri og að nýta
afl það sem býr í sjávarföllum.
25—30 ár til stefnu
Sem stendur framleiðir íran 10,3%
af allri oliu sem framleidd er í heimin-
um. Talið er að olíumagn i jörðu i íran
nemi um 67 milljörðum tunna og er
áætlað að það magn endist í 25—30
ár. Stefna transtjórnar er nú að gera
þjóðina smám saman minna háða olíu-
útflutningi, en útflutningsverðmæti
oliu frá Iran á siðasta ári nam hvorki
meira né minna en 23 milljörðum
Bandaríkjadollara.
Ansary tók við starfi sínu hjá NIOC
á síðasta ári og undirbýr nú smátt og
smátt starfsfólk NIOC að starfa á nýj-
um sviðum. Hjá þessu risafyrirtæki
vinna nú 66 þúsund manns. Hann
sagði nýlega í viðtali að NIOC stefndi
að því að starfa að stóriðju og hótel-
byggingum.
Þegar íranskeisari heimsótti
iðnaðarsvæði í Suður-tran i sl. mánuði
lagði hann áherslu á að íran iðnvædd-
r
MANAK00RA III
Skrifstofan okkar er niðri við sjó
vestanmegin á grandanum langa, sen
á stendur Miami Beach og allir hinit
sólarbæirnir, sem ferðafólkið sækir
svo dyggilega. Milii grandans og
meginlands er skipgengur skurður,
sem liggur óslitið upp alla austur-
strönd landsins, alla leið til New York.
Þegar hausta tekur norður frá, leggja
fjölmargir báta- og snekkjueigendur af
stað suður á bóginn og tekur ferðin
marga daga, en er sögð vera bæði
skemmtileg og fróðleg. Margir sigla
svo framhjá skrifstofunni okkar og
niður til Miami.
En það eru ekki allt aðkomuskip,
sem liða hér um sund og haf. Fleytur
af öllum stærðum og gerðum, frá ára-
bátum upp i milljón dollara snekkjur,
eru hér eins og mýgrútur og tekur
'tima að átta sig á þeim auði og iburði,
sem i þeim er bundinn. Margir
bátanna eru notaöir við sjóstanga-
veiði, þvi hér er allt krökkt af fiski.
Aðrir eru bara notaðir við
lystisiglingar, upp og niður skurðinn
og út í sjó. Hálf berrassað fólk
sprangar um dekkin eða liggur i
sólstólum með kaldan bjór í hendi og
lætur sólina baka sig. Ekki má gleyma
spittbátunum og sjóskiðafólkinu, sem
þýtur með skvettum og löðri. Svo er
það nýjasta, sjóskellinaðran, sem
byggð er líkt og mótorhjól, en ferðast á
vatni. Slik apparöt eru leigð ferðafólki
og gera mikla lukku.
Hér rétt norðan við skrifstofuna
liggur skúta ein allmikil. Hún er um
25 metrar á lengd og byggð úr stáli,
rennileg og hámöstruð með opna brú.
Ber hún nafnið Manakoora III.
Skömmu eftir að ég kom hingað, gaf
KYNÞÁTTAHYGGJA
OG VÍSINDI
Kynþáttahyggja er óhugnanlegt
fyrirbæri. 1 henni felst, að einstakling-
ar af einum kynþætti eru taldir frá-
brugðnir einstaklingum af öðrum
kynþáttum, i veigamiklum atriðum.
Þessi munur er talinn svo mikill, að
halda verði kynþáttunum vandlega
aðgreindum. Jafnframt þessu er trú á
að einn kynþáttur sé öðrum æðri, betri
og hæfarí, og að öll blöndun sé honum
til ills. Með þvi aö blandast óæðri
kynþætti verður hinn „góði”
kynþáttur sjúkur.
Á vorum dögum hefur kynþátta-
hyggjan áhrif á líf rriilljóna manna,
geigvænleg og hættuleg áhrif. Hún
hefur mótað samfélagsgerð rikja,
skapað togstreitu milli þjóða og
hindrað eðlileg og friðsælleg sam-
skipti manna. t hennar nafni var
gyðingum, sígaunum og öðrum
óæskilegum hópum útrýmt i gas-
klefum i miðri hinni fornmenntuðu og
háþróuðu Evrópu. t hennar nafni hafa
Afríkubúar verið hnepptir í þrældóm
af Aröbum og Evrópubúum, og ibúum
Van Diemens-lands útrýmt af svo
Ijótri grimmd, að breyta varð nafni
eyjarinnar i Tasmaniu til að reyna að
gleyma þessum glæp gagnvart
mannkyninu. t hennar nafni eru
Indjánar i Ameríku murkaðir niður og
milljónum manna i Suður-Afríku
neitað um eðlileg mannréttindi.
Kynþáttahyggjan eða rasisminn, á
sér auðveldari leik en ýmsar aðrar
hugmyndafræðilegar grillur. Menn
geta skipt um trúarbrögð, gengið i ný
pólitisk samtök, brotist til mennta og
valda, auðs og áhrifa. En litarhætti
sínum fær enginn breytt. Kynþátt
sinn fær enginn yfirgefið. En kyn-
þáttahyggjan lætur sér þetta ekki
nægja. Hún hefur fellt i kerfi margs
konar furðuleg visindi, sem eiga að
auðvelda að þekkja kynþættí. Sem
dæmi um það má nefna lögin um
Gyðinga, sem sett voru i Þýska-
landi 1933. Þar var Gyðingur
skilgreindur eftir ætt og uppruna. En
ættartölur er unnt að falsa og faðernið
gat verið óvist. Tilraunir iækna, líf-
fræðinga og mannfræðinga í þriQja
rikinu til þess að finna örugg og
ákveðin likamleg einkenni kynþátta i
fjölþjóðadeiglu Evrópu er svartur
blettur á visindamönnum þess tima og
verður jafnað til þeirra nýju vísinda í
Sovétrikjunum, að þjóðfélagsgagnrýni
heyrir undir geðsjúkdómafræðina.
Varla getur öllu umfangsmeiri
gervivísindi en þau, sem kynþátta-
hyggjan byggist á. Margt af þvi er
kostulegt og væri ekki til annars en að
hafa af fáfengilega skemmtun ef þessi
fræði hefðu ekki leitt jafn miklar