Dagblaðið - 31.01.1979, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 31. JANÚAR 1979.
BIAÐIB
frjálst, úháð datfblað
Útgofandi: DagblaðiÖ hf.
Framkvœmdastjöii: Svoinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Fróttastjóri: Jón Birgir Pótursson. Ritstjómarfuitrúi: Haukur Helgason. Skrifstofustjóri ritstjómar
Jóhannes Raykdal. iþróttir. Hallur Simonarson. Aöstoöarfréttastjórar Atii Stekiarsson og Ómar Valdk
marsson. Menningarmál: Aöaisteinn Ingólfeson. Handrit: Ásgrimur Pólsson.
Blaöamenn: Anna Bjamason, Ásgair Tómasson, Bragl Sigurösson, Dóra Stefánsdóttir, Gissur Sigurös-
son, Gunnlaugur A. Jónsson, Hallur HaHsson, Helgi Pétursson, Jónas Haraldsson, Ólafur Geirsson,
Ólafur Jónsson. Hönnun: Guöjón H. Pálsson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jótuinnsson, Bjamleifur BjamleHsson, Höröur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóösson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn ÞorieKsson. Sökistjóri: Ingvar Svelnsson. DreKing-
arstjóri: Már E.M. HaHdórsson.
Ritstjóm Siöumúla 12. Afgreiösla, áskrtftadeild, auglýsingar og skrifstofur ÞverhoKi 11.
Aöalsimi blaðsins er 27022 (10 linur). Áskrift 2600 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 125 kr. ekitakið.
Setning og umbrot Dagblaöið hf. Slðumúla 12. Mynda- og plötugerö: Hilmir hf. Siöumúla 12. Prentun:
Árvakur hf. SkeKunni 10.
Ofmat og vanmat
Ef ástandið er verra á íslandi á ein-
hverju sviði en það er í nágrannalöndun-
um, er einfaldast að reyna að læra af ná-
grönnunum. Mismunurinn hlýtur að ein-
hverju eða verulegu leyti að stafa af
skynsamlegra fyrirkomulagi hjá ná-
grönnunum.
Ef verðlagsstjóri hugsaði svona eftir endurteknar at-
huganir skrifstofu hans á innflutningsverði og saman-
burði við Norðurlönd, mundi hann leggja til, að ísland
tæki upp verðlagsreglur Norðurlanda.
Þá mundi hann leggja til, að álagning verði frjálsari og
að aukin áherzla verði lögð á neytendavernd og neyt-
endafræðslu, svo að neytendur geti tekið að sér aðhald
að vöruverði. Hann mundi leggja til, að lögunum um
samkeppni og viðskiptahætti verði ekki lengur frestað.
En þetta gerir hann ekki. Hann efast um gagnsemi
frjálsari verzlunar, þar sem aðstæður séu á ýmsan hátt
ekki hinar sömu hér og annars staðar á Norðurlöndum.
Einkum hafi verðbólgan brenglað verðskyn neytenda
hér á landi.
Þetta er að vísu rétt, en lýsir ekki þróun síðustu miss-
era. Lesendur Dagblaðsins hafa tekið eftir því, að kaup-
menn auglýsa vöruverð í vaxandi mæli. Mikill fjöldi les-
enda tekur þátt í könnun blaðsins á heimilisútgjöldum.
Og mataruppskriftirnar með verðútreikningi hafa vakið
athygli.
Ýmis slík dæmi sýna, að verðskyn er hægt að efla og
að það er einmitt að eflast um þessar mundir, þrátt fyrir
verðbólguna. Og þetta gerist, án þess að ríkið hafi frum-
kvæði eða leggi hönd á plóginn, til dæmis með umtals-
verðum fjárstuðningi við Neytendasamtökin.
Verðlagsstjóri vanmetur neytendur. Hann er að detta
í gömlu embættismannagryfjuna. í augum þeirra er al-
menningur einskis nýtur múgur, sem embættismenn
verði að leiða götuna fram eftir vegi. í verðlagsmálum
sjá slíkir embættismenn aðeins þá lausn að magna lög-
regluaðgerðir gegn heildsölum og kaupmönnum.
Verðlagsstjóri hefur rökstutt, að 31—36% umboðs-
launa íslenzkra fyrirtækja eða 2,3 milljörðum króna á ári
sé stungið undan gjaldeyris- og skattskilum. Jafnframt sé
hagur heildverzlunarinnar mjög slæmur um þessar
mundir.
Auðvitað þarf að koma lögum yfir þessa 2,3 milljarða
og breyta þeim í löglega álagningu. En verðlagsstjóri má
ekki halda, að þar með sé hann að gæta hagsmuna neyt-
enda eða halda niðri verði í landinu.
Breyting umboðslauna í álagningu lækkar að vísu
flutningskostnað og aðflutningsgjöld á yfirborðinu. En
þar er ekki um fundið fé að ræða, nema ríkið og aðrir
málsaðilar sætti sig við rýrari tekjur.
Kjarni málsins er sá, að finna verður leið, sem freistar
heildsala til að leita ódýrustu og hagkvæmustu inn-
kaupa. Hingað til hefur verið talið, að nágrannar okkar á
Norðurlöndum hafi fundið slíka leið í auknu verzlunar-
frelsi.
Verðlagsstjóri virðist kominn á þá skoðun, að sú leið
gildi ekki fyrir ísland. En hann hefur enn sem komið er
ekki bent á neina betri leið, enda er ótrúlegt, að slik sé til.
Verðlagsstjóri mundi ná betri árangri, ef hann hætti
að ofmeta verðbólguna og að vanmeta neytendur.
Kínverjar taka
upp bónuskerfi
eftir 10 ára hlé
Endurreist bónuskerfi á veigamik-
inn þátt i því að framleiðsla margra
kínverskra verksmiðja hefur stórauk-
izt. Bónus var fordæmdur af „fjór-
menningaklíkunni”, en hefur nú
komið aftur fram sem efnisleg verð-
laun til verkamanna sem skila góðu
starfi á verksmiöjugólfinu.
„Pólitísk hvatning og efnisleg verð-
laun verða að fylgjast að, með áherzlu
á því fyrrgreinda,” sagði Hua Guofeng
formaður í skýrslu sinni til fimmta
þjóðþings alþýðunnar í febrúar 1978.
Síðan þá hefur þessi regla verið fram-
kvæmd í þrjátiu af hverjum hundrað
iðnfyrirtækjum.
Kínverskar álverksmiðjur eru að
gera tilraunir með mismunandi bónus-
kerfi. Er sett til hliðar upphæð sem
svarar til tíu hundraðshluta allra
launagreiðslna. Þessi tíu prósent eru
notuð til að verðlauna verkamennina.
Hundrað stiga mælikvarði er notaður.
Þrjátíu stig eru gefin fyrir gæði vinn-
m IíVíf YM
jí JJL- -*

NIÐURLAG
Kæri Árni Björnsson.
Ég bið þig að afsaka, hve mjög það
hefur dregist að svara bréfkorni þínu,
er birtist i Dagblaðinu 3. janúar. Við
sveitamenn verðum oft höndum seinni
að góma tíðindi úr höfuðstaðnum og
,bregðast við þeim. Ég var líka á
báðum áttum um það, hvort ástæða
væri til að auka nokkru við orðaskipti
okkar; sé mig þó tilneyddan að leið-
rétta þig í litlu einu og árétta annað.
Annars vil ég byrja á að þakka þér
svarið og fagna því, hve mjög þar
kveður við annan tón en í hinni fyrri
grein þinni. Spurningu minni um það,
hvort þér finnist ekkert athugavert við
tiitæki Vernströms svarar þú t.d. á
þessa leið: „Ég myndi ekki gera þetta
sjálfur.” Þar með getum við sæst á
þýðingarmikið efni. Hinu sem á eftir
fer í sama hluta bréfs þíns tek ég vin-
samlega. Þó geri ég þá athugasemd, að
mér finnst það tæpast jafnræði, er þú
talar um yrkisefnin Jesú frá Nazaret
og Natan Ketilsson svo að segja i einni
og sömu andrá. Lái mér það hver sem
vill.
Missagnir
Þá er að vikja fáum orðum að þvi,
sem rangt er hermt í máli þínu: Þú
læst framan af hafa verið svo til einn
um að halda uppi vörnum fyrir „Fé-
lagann”. Þetta er ekki rétt, og það vita
almennir blaðalesendur jafn vel og þú
sjálfur.
1 annan stað dregur þú mjög úr
þeim þáttum bókarinnar, sem ýmsum
þóttu ámælisverðir. Þetta hlýt ég að
nefna tæpitungu, að ekki sé beinlínis
talað um undanbrögð.
Ég mun ekki fremja neina úttekt á
því kveri, sem varð upphaf þessara
orðaskipta. Hitt fullyrði ég, að þar er
miklum mun fastar og oftar kveðið að
upplognum ávirðingum Jesú en þú
gefur í skyn. Skýt ég þessum hluta
máls óhræddur til lesenda bókarinnar
Kirkja og
valdastéttir
Þú ert sem fyrr viðkvæmur vegna
kirkjunnar sem „bandamanns valda-
stétta”. Sjálfur gerir þú játningar í
svari þinu, og nú skal ég glaður endur-
gjalda þá hreinskilni: Ég er þér sam-
mála um það, að hér er um að ræða
þau afglöp kristinna manna, sem
einna alvarlegust hljóta að teljast fyrr
og síðar. Skal að visu ekki nánar út I
þá sálma farið, enda er hér um að
ræða stærra mál en svo, að höndum
verði til þess kastað.
Á hitt skal bent, að hér eiga kirkjur
allra alda og landa engan veginn
óskilið mál. Til þeirrar staðreyndar
átti hún rætur að rekja sú væga mein-
fýsni, sem ég af þessu tilefni leyfði mér
í bréfi til þín.
Mér er t.d. alls ekki Ijóst það sam-
band, er sumir virðast sjá milli
íslensku þjóðkirkjunnar og þeirra
valdhafa hér á landi, sem hamingju-
hjólið nú á dögum lyftir að morgni en
lægir að kvöldi. Vilji menn halda þvi
fram, að kirkjan sé handgengnari einni
stétt en annarri úti hér í svip, vísa ég
slíkum fullyrðingum einfaldlega en af-
dráttarlaust á bug sem tómri mark-
leysu.
Ég hef með ýmsum hætti verið í
þjónustu kirkjunnar hátt á annan ára-
tug, sé öllu til skila haldið. Ég hef ekki
ætíð verið ánægður með allt það, sem
skrifast hefur á hennar reikning, beint
eða óbeint, enda aldrei legið á þvi, sem
mér þótti miður fara. En mér er alls
ekki kunnugt um, að kirkjan sem
stofnun hafi þennan tíma allan í
nokkrum skilningi verið hallari undir
einn hagsmunahóp en annan. Þar af
leiðandi get ég ekki að mér gert að
brosa, þegar ég heyri einhvem gefa
slíkt i skyn. Þess konar dylgjur eru
thnaskekkja. Það er ámóta fráleitt að
núa íslenskum kristsmönnum vorra
daga því um nasir, að kirkjan fyrr meir
þjónaði undir veraldarvaldið, og að
ákæra núverandi dómendur á tslandi
fyrir það, að forverar þeirra hlíttu
ákvæðum Stóradóms á sinni tið.
Á ofanverðri tuttugustu öld leitar ís-
lenska kirkjan sér staðar hjá hverjum
þeim, er heyra vill boðskap hennar og
ekki er svo steigurlátur, að hann vísi
leiðsögn hennar á bug. Einstakir þjón-
ar kirkjunnar hafa að sjálfsögðu sínar
skoðanir á stjórnmálum og leyfist það
væntanlega eða hvað? Menn úr þeirra
hópi mun vera að finna í námunda við
„Það er ámóta fráleitt að núa íslenskum krists-
mönnum vorra daga því um nasir, að kirkjan fyrr
meir þjónaði undir veraldarvaldið, og að ákæra nú-
verandi dómendur á íslandi fyrir það, að forverar
þeirra hlíttu ákvæðum Stóradóms á sinni tíð.”