Dagblaðið - 22.09.1979, Side 11

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 22. SEPTEMBER 1979.
1
reglu hefur þó yfirleitt verið fylgt að
hver kynþáttur myndi sérstakar liðs-
sveitir, búi i sérstökum búðum og öll
matar- og hreinlætisaðstaða sé að-
greind.
Herforingi í Suður-Afrikuher rétt-
lætir þessa aðgreiningu og segir að
ekki sé rétt að setja hermenn af mis-
munandi kynþáttum saman í búðir
því það geti valdið óróa. Hann segir
að hvað sem segja megi um aðskiln-
aðarstefnuna þá sé það ljóst að menn
séu ekki valdir i herinn með það í
huga að þeir geti umgengizt svarta
menn. Ekki þurfi nema einn hvitan
hermann í hverja liðssveit sem láti út
úr sér eitthvað lítilsvirðandi um svert-
ingja til að allt fari í bál og brand.
Vaxandi fjöldi svartra hermanna í
her Suður-Afríku hefur mætt nokk-
urri andstöðu í landinu einkum
meðal Búa, sem hingað til hafa verið
í meirihluta þeirra sem skipað hafa
her landsins. Herforinginn, sem rætl
var við i The Ncw York Times, segisl
sjálfur hafa verið i þessum hópi and-
stæðinga svartra hermanna. Hann
hafi ekki talið rétt að afkomendur
þeirra manna sem börðust gegn for-
feðrum hvítra áður fyrr berðust við
hlið þeirra nú. En svartir menn börð-
ust gegn evrópsku landnemunum fyrr
á öldum.
,,Satl að segja var ég þessu algjör-
lega andvígur,” sagði herforinginn.
,,Aftur á móti hefur mér nú snúizt
hugur eftir að ég hef unnið með
Swanepoel herforingi i hópi svartra
liðsmanna sinna.
þessum svörtu hermönnum. Ég er
orðinn algjörlega sannfærður um
vilja þeirra til að verja Suður-Afriku
og trúmennsku þeirra við þann mál-
stað. Við getum ekki farið fram á
meira,” sagði herforinginn, sem
heitir Hendrik Swanepoel.
,,Nefnd undir forustu P.W. Botha
forsætis- og varnarmálaráðherra
Suður-Afríku hefur hvatt til þess að
tala svartra hermanna og af öðrum
kynþáttum en hvítum verði aukin í
her landsins. Er talið líklegt að lið
slíkra manna muni hafa sívaxandi
þýðingu við varnir landsins í fram-
tíðinni.
Swanepoel herforingi hefur undan-
farið verið við stjórn sveita svartra
manna. Þykir greinilega mikið til
vinnandi að alll fari nú eins vel
fram og unnt er. Swanepoel var áður
hægri hönd og ráðgjafi Botha núver-
andi forsætisráðherra á meðan hann
gegndi aðeins stöðu varnarmálaráð-
herra í stjórn Vorsters. Botha leggur
sérstaka áherzlu á að fyrstu skrefin i
þá átt að dreifa varnarbyrðinni á
svarta og hvíta verði án allra áfalla.
Áhuginn fyrir þvi að auka hlut
annarra kynstofna en hvitra í vörnum
Suður-Afríku stafar af mörgum or-
sökum. Í fyrsta lagi er talið að þörf sé
á að fjölga í fastaher Suður-Afriku. í
honum eru aðeins um tuttugu þúsund
manns. Hins vegar er til eilt hundrað
og fimmtiu þúsund manna varaher,
sem ávallt á að vera tiltækur með
skömmum fyrirvara.
Hvítir menn eru herskyldir fram að
fjörutíu og fimm ára aldri. Hefur það
sífellt orðið óvinsælla að mega eiga
von á því öðru hvoru að vera kall-
aður til þriggja mánaða herþjónustu.
Því væri liðsauki frá svörtum vel-
kominn.
Talið er að nú sé svo komið að þörf
verði á mun meiri föstum liðsafla við
norðurlandamærin, í Suðvestur-
Afríku og víðar þar sem skæruliðar
£ru farnir að gera sig heimakomna.
Slík fjölgun er tæpast talin geta
orðið ncma þá með þvi að leita til
svartra og annarra hópa sem ekki eru
af hvítum kynstofni.
Stjórnmálalega og áróðurslega er
einnig mjög heppilegt að svartir
menn og litaðir berjist undir fánum
stjórnar hvitra manna í Suður-
Afríku. Gott getur verið að benda á
að ríkisstjórn, sem getur fengið
svarta til að berjast fyrir sig og hætta
með þvi lifi sínu, geti tæplega verið
mjög andsnúin þeim eða óvinveitt.
þess verður lengi minnzt með sam-
blandi af undrun og hreinni skclf-
ingu. Umræðurnar um dómsmálin og
þáttur V. Gylfasonar eru órækt vitni
um það.” Ennfremur: ,,Sá sem þessi
orð skrifar dregur í efa að islenzka
þjóðin hafi nokkru sinni kveðið jafn-
þungan áfellisdóm yfir sjálfri sér eins
og hún gcrði með undirtcklum sínuni
og ákal'a nú á siðustu árum i sam-
bandi \ ið alll gla-pamála’ðið (leturbr.
min) sent hcr gekk yl'ir og æsi var upp
af skillitlum öngþveitismönnum."
(leturbr. min).
Morðmálin 1977
Svo mörg eru þau orð. Sæll er
hver í sínum einfaldleik og trú.
Á vordögum I977 var mesl rætt og
ritað um morðmálin svokölluðu.
Nokkrir unglingar höfðu verið teknir
höndum og yfirheyrðir. Árangurinn
varð sá að framburður þeirra unr hin
ýmsu atriði stóðst ekki daglangt, þau
ýmisl játuðu eða neituðu sakar-
giftum. I ljós kom að a.m.k. sum
þeirra voru langlima neytendur eitur-
lyfja. Rannsóknarmönnum var þvælt
fram og til baka i leit að likum sem
þó hvcrgi fundust, þótt grafið væri í
Kapelluhraun, Rauðhóla og viðar,
allt eftir þvi hvað eiturlyfjasjúkling-
unum þóknaðist að benda á þcnnan
daginn eða hinn.
Á þessu gekk t mánuði. Engin við-
hlítandi svör fengust við þvi er nrálin
snerti. Það var þá sem alnrcnningur i
landinu heimtaði spilin á borðið.
Eitthvað yrði að gera sem hægt væri
að byggja á og svaraði ótöld-
um spurningum. Það hrikti í stoðum
rikisstjórnarinnar. Dónrsnrálaráð-
herra var orðið órótt. Það var sanrt
hann sem fann lykilinn að lausninni,
þeirri gullvægu lausn að fá þýzkan
sakamálasérfræðing til að kefla þjóð-
ina í eitt skipli fyrir öll, og það tóksl.
Hver hefur heyrt þessi mál nefnd á
nafn síðan? ncnra einstaka þvotta-
kerlingar á siðunr Tínrans svona cinu
sinni áári.
Það mcrkilegasta af öllu er þó sú
staðreynd að þelta heilaþvoði
þjóðina.
Hcfur nokkur í alvöru leitt hugann
að þvi hvað mörgunr spurningunr i
sanrbandi við þcssi mál er ósvarað
jnn þann dag í dag og verður trúlega
aldrei svarað, a.nr.k. ekki á nreðan
dónrsnrálin fá ekki nenra cinhliða
yfirsýn? Hvað unr Klúbbnrálið?
Hvað unr spiramálið? Hvað unr Guð-
bjartsmálið? Og siðast en ekki sízt,
hvar eru likin?
Það lók þýzka sérfræðinginn all-
verillcgan tima að koma sanran þcirri
skýrslu cr hann lét eftir sig unr nrálið.
Hvað konr franr i þcirri skýrslu senr
ekki hafði komið franr hjá íslenzkunr
rannsóknarnrönnunr? Ekki ein cin-
asta óyggjandi sönnun, ekki citt ein-
asta atriði sem ekki var vitað unr
áður. Unglingarnir játuðu fyrir
honum sömu lexíuna sem þau svo
þverneituðu fyrir að nokkrum tinra
liðnunr. Hvað gerðist svo? Sér-
fræðingurinn vakti athygli á sér við
það að dunda við málsókn á Morgun-
blaðið fyrir að birta grinmynd af
honum eflir Sigmund. Hvað gerði
fólkið? Það lét stinga sig svefnþorni
senr kostaði þjóðina nokkra tugi eða
hundruð þúsunda nrarka. Rúsinan i
pylsuendanum kom þó ekki fyrr en
nokkrum vikum cftir að hann konr
heim til síns föðurlands og lét hið
þekkta blað i Þýzkalandi, Slern, hafa
það eftir sér að hann hefði verið kall-
aður til Íslands til að bjarga ríkis-
stjórninni.
Hlutverk þvotta-
kerlinganna
Nú eiga þessi mál öll að vera
gleymd og grafin. Unglingarnir sem
hafa fyrirgert lifi sínu nreð neyzlu
citurlyfja, og þar nrcð ekki dónr-
hæfir, eru hafðir undir slá og lás til
að Ijúka nráli senr ekki er dónrlækt
fyrir alvörudómslóli vcgna sannana-
leysis og fornrgalla.
Það er þá senr þvottakerlingar á
borð við Jón Sigurðsson stökkva
fram á ritvöllinn, slá sér á brjóst og
segja: Guð, ég þakka þér að ég er
ekki eins oe þessir farisear. Niður
nreð þá sennogasét .ið gagnrýna hið
dásamlega domkerli á íslandi.
Kannski ég hafi lesið skakkt að það
trafi verið þessi nreðferð dónrsnrál-
anna senr Jón segir að hafi valdið sér
samblandi af undrun og h'reinni
skelfingu. Sé svo biðst ég afsökunar.
Hafi nokkuð það verið aðhafzt á
hinu íslenzka stjórnarheimili fyrr eða
siðar senr hægt er að nefna ..sýndar-
mennsku” þá er það meðferð þessara
nrála frá byrjun til enda. Ég held þvi
að grein Jóns Sigurðssonar á þjóðhá-
liðardaginn hafi verið ónrældur
bjarnargreiði við fyrrv. dónrsmála-
ráðherra.
Hver viðbrögð æðri dómstóla
verða endanlcga i þessum nrálum er
ennþá falið i glerkúlu spákonunnar.
Vcra má að þau verði eins og fleiri
meiriháttar nrál fyrningunni og
gleynrskunni að bráð. Vildi ég
gjarnan fá að lifa þá stund að sjá
lyrir endann á þeinr nrálunr senr
tengjas! þessunr cn cru cnnþá söltuð í
kerfinu.
Veikleiki dómkerfisins fclst ckki
hvað sizt i þvi að gcðþóttadónrar
virðast afgreiddir eftir pöntun á öll-
unr dónrstigum þegar þess gerist þörf.
Og ný grös spretta
Mér er enn í fersku minni frétt senr
8. okt. 1978 birtist i Morgunblaðinu
undir 3ja dálka fyrirsögn: „Hæsti-
réttur sýknar mann sem var sviptur
ökuleyfi. Gengur þessi dómur þvert á
lyrri dóma i svipuðum lilfellum, m.a.
Hæstaréttardóm frá I968, og nrá þvi
ætla að hér sé unr stefnumarkandi
(leturbr. min) dónr að ræða.
Þetla þótti stórfrélt. Ekki vegpa
þess að nrálið væri svo stórt i sniðum,
aðeins vegna þess að horfið var frá
fyrri venju. Þvi vaknar þessi spurn-
ing: Eftir hvaða lögum var dænrt?
Var dæmt eftir lögunr eða geðþótta?
Þcssar spurningar undirstrikar hin
stóra fyrirsögn í Morgunblaðinu.
Sé um stcfnubreytingu í dónri að
ræða á hún ekki, frá leikmanns
sjónarmiði séð, að geta orðið til
nenra því aðeins að viðkontandi
... ráðherrann fann þá gullvægu
lausn að fá þýzkan sakamálasérfræð-
ing til að kefla þjóðina f eitt skipti fyrír
öll, og það tókst. Það merkilegasta er
að þetta heilaþvoði þjóðina. Hann fann
þó ekki eitt einasta atriði sem ekki var
áður vitað: Hvað kostaði ævintýrið?
Og þegar heim kom hafði Stern eftir
Schiitz „að hann hefði veríð kallaður
til tslands til að bjarga ríkisstjórn-
inni”.
lögunr hali verið brcytt, senr dæmt er
eftir, svo frenri að dómar eigi að
styðjast við lög.
Nú hefur það æði olt koniið fyrir
að misferli hefur átt sér stað i bönk-
unr og peningastofnunum þar senr
það reyndist fangaráð aðila dónrstig-
anna að fórna framtíðarheil! og
mannorði einstaklings frekar en \ið-
konrandi peningastofnun yrði fvrir
fjárhagslegunr skakkaföllum og álits-
hnekki. Um það skal cg nefna flciri
en eitt dæmi hvar og hvenær s.-nr er.
Virðing alnrennings fyrir lögunr
landsins fer þverrandi trreð hvcrju
ári, ckki vegna þess að lolkið sjáift sé
að sama skapi verra en það áður var,
hcldur vegna þess að framkvæmd
laganna nrisbýður þegnununr á hinn
herfilegasta hátt eftir stétt og stöðu.
Það eru fá lög á íslandi þannig
gerð að ekki séu í þeim smugur handa
þeini senr þurfa á þeim að halda.
Hinir, sem nrinna mega sin, finna
síðurgötin.
Jón Sigurðsson endar hugvekju
sina á þ\ i að segja: ,,Og það er hvor'
eð er undarlcgt tiltæki sjálfstæðis-
manna, og sýnir hvert stcfna þeirra
gctur leitt, að snúast gegn því alhliða
velferðar- og nrenningarriki setit Irér
Itcfur tekizt að byggja upp á þessari
öld." Ég hcf'ckki séð sjálfstæðis-
menn svara þessu, það er þeirra trrál.
Má \era að það hali l'arið Iranr hjá
mér.
Ég \erð að játa að við lestur
greinar Jóns Sigurðssotrar var nrér
ekki sérstaklega hlálur i Irug en niður-
lagið kom nrér til að Irlæja dátt. Að
svona trúður skuli ekki hafa verið
uppgötvaður verður að teljast eitl al'
óláni íslands.
Hápunktur
velferðarinnar
Hvar er vclferðar- og nrcnningar-
rikið stalt i dag, herra lón Sigurðs-
son? Er það hápunktur á velfcrðinni
og nrenningunni að að nrestu heinra-
tilbúin holskefla verðbólgu er að sliga
þjóðina til gjaldþrots? Lr það
Irápunkturinn á velferðinni að er-
lenda skuldafenið sér hvergi út ylir?
Er það hápunkturinn á vclferðinni og
nrcnningunni að ekki er Irægt að
nrynda slarfhæfa ríkisstjórn án þess
að hún eigi lif sitt undir komnrúnist-
unr, ýnrist með stjórnaraðild þeirra
cða gegnunr kverkalak þeirra á
verkalýðshrcyfingunni?
Svona nrá cndalaust telja. Alls
staðar blasa við vandræði á vand-
ræði ofan vcgna algjörs stjórnleysis.
I Krukkspá i Þjóðsögum Jóns
Árnasonar scgir svo: „Af langviðrunr
og lagalcysunr nrun land vort cyð-
ast.”
Ég held þvi ckki franr að Krukkspá
bcri að skoða senr trúbók, enda þótt
Irún sé unr nrargt ekki verri en Irvcr
önnur, en nraður nreð jafnheinrspeki-
legar hugnryndir scnr .lón Sigurðsson
(ekki lorseti) ætti sanrl að hugleiða
gildi þcssara orða fyrir sanrtiðina.
Annað cr það senr gjarnan mætti
vera unthugsunarefni hvcrjunr is-
lenzkum þegn, ekki sizt nu á síðuslu
nrisserunr, hvorl nokkrar likur séu lil
að íslendingar verði nokkru sinni
færir um aðstjórna sér sjálfir.
l.uxenrburg l .7. 1979
Þóróur Halldórsson.
P.S. Grein þessi birtisl svo seint scm
raun er á þar senr fyrri scnding Irenn-
ar virðist hafa glatazt i pósti.
^ „Veikleiki dómkerfisins felst ekki hvaö
sízt í því aö geðþóttadómar viröasí af-
greiddir eftir pöntun á öllum dómstigum þegar
þess gerist þörf.”
^ „Alls staðar blasa við vandræði á vand-
ræði ofan vegna algjörs stjórnleysis.”