Dagblaðið - 16.01.1980, Blaðsíða 9

9
\
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 16. JANÚAR 1980.
NORDURSTJARNAN AD LAMA
SÖLUSTOFNUN LAGMET1S!
— eftir að Sölustofnun bjargaði Norðurstjömunni með sölu á 4 milljónum dósa af kippers
Stjórn Norðurstjörnunnar í
Hafnarfirði hefur samþykkt að frá
og með næstu áramótum skuli fyrir-
tækið sjálft sjá um sölu á fram-
leiðsluvörum sínum og hætta að fela
Sölustofnun lagmetis að annast hana
eins og verið hefur um langt árabil.
DB er kunnugt um að þarna þykir
ýmsum öfugt að farið og sízt sitja á
forráðamönnum Norðurstjörnunnar
,,að kippa þannig fótum undan
Sölustofnun þegar erfiðleikar steðja
að henni”.
Norðurstjarnan hefur framleitt
um það bil fjórðung af sölu
Sölustofnunarinnar. Telja þessir
aðilar samþykkt stjórnar Norður-
stjörnunnar gera vera í þeim anda að
segja: Nú er allt i lagi og nú get ég.
Fyrir um það bil fjórum árum,
þegar ákveðið var að stofna til
lceland Waters Industries Ltd. í
Bandaríkjunum til að sjá um
sölustarfsemi þar vestra voru óseldar
kippers birgðir hjá Norðurstjörnunni
sem námu upp undir fjórar milljónir
dósa.
Var hagur fyrirtækisins mjög
bágur vegna þessa og fleiri atriða.
Var fyrirtækinu meðal annars neitað
um alla fyrirgreiðslu hjá lána-
stofnunum til hráefniskaupa (sildar)
til frekari framleiðslu á meðan svo
miklar birgðir af kippers voru óseld-
ar.
Vegna þessara erfiðleika Norður-
stjörnunnar var meðal annars
verulegur þrýstingur á að Iceland
Waters Industries Ltd. gæti þegar
hafið sölustarfsemi. Er skemmst frá
því að segja að Norman Salkin fram-
kvæmdastjóra tókst fljótlega að selja
kippersbirgðir fyrirtækisins.
Á þessum tímamótum, rétt áður
en hið bandariska sölufyrirtæki
Sölustofnunar lagmetis var stofnað,
var hagur Norðurstjörnunnar svo
slæmur að höfuðeigandi þess, Fram-
kvæmdastofnun ríkisins, fól
nýráðnum framkvæmdastjóra þess
að kanna möguleika á sölu eigna
þess. Var á timabili mjög rætt um að
Bæjarútgerð Hafnarfjarðar keypti
fasteignir fyrirtækisins en Bæjarút-
gerðin er næsti nágranni Norður-
stjörnunnar.
Ávallt mun hafa verið nokkur
andstaða gegn Sölustofnun lagmetis
meðal ýmissa áhrifaaðila hjá
Norðurstjörnunni. Eru þeir meðal
annarra sagðir vera nokkrir af fyrri
eigendum sem þátt áttu i stofnun
Norðurstjörnunnar á sínum tíma i
samstarfi við norska fyrirtækið
Bjelland As. Var framleiðslan i
Hafnarfirði seld undir King Oscar
merki Bjelland í Bandaríkjunum i
byrjun. Ekki reyndist þó grundvöllur
fyrir þeim rekstri bæði vegna skorts á
síld og einnig vegna þess að afköst í
verksmiðjunni reyndust ekki eins
mikil og áætlað hafði verið i byrjun.
-ÓG/GS.
Unnið i niðurlagningarverksmiðju
Norðurstjörnunnar.
< I)B-mynd: Hörður.
*.....
Ungverskur sjarmi
Tónleikar Sinfóníuhljómsveitar íslands i Há-
skólabíói 10. janúar.
Stjórnandi: Janos Ftirst.
Einleikari: György Pauk.
Verkefni: Bóla Bartok: Danasvíta; Antonín
Dvorak: Fiðlukonsert í a-moll, óp. 53, Zoltán
Kodály: Háry Janos-svfta.
Eru engir Ung-
verjar hér?
Á fyrstu árum sjöunda ára-
tugarsins spurðu erlendir hljómsveit-
arstjórar sem hingað komu, einatt —
„Hvað, eru engir Ungverjar hér?”
Vakti það furðu manna að við
skyldum ekki hafa reynt að laða að
okkur eitthvað af þeim úrvals tónlist-
armönnum, sem yfirgáfu heimaland
sitt nokkrum árum áður. Styrktu til
dæmis ýmsar skandinaviskar hljóm
sveitir lið sitt varanlega á þennan
hátt. Ekki sá þó högg á vatni, því að
áfram áttu Ungverjar afbragðshljóm
sveitir, heimafyrir, sem endranær.
Það mátti með sanni kalla þessa
tónleika ungverska þótt granninn
Dvorák ætti sinn ljúfa fiðlukonsert
inn á milli. Dansasvita Bartóks var
fyrst á skránni. Þessi vinsæla dansa-
svíta er erfið i flutningi, sérstaklega
þjóðum eins og fslendingum. Okkur
skortir tilfinningu fyrir hrynjandinni
og því vill flutningur hennar og fleiri
ungverskra verka verða kauðskur og
lítt sannfærandi. Svo fór nú — að
þrátt fyrir nákvæma stjóm Janosar
Fúrsts og þó að allar nóturnar væru á
réttum stöðum, þá vantaði sálina í
flutninginn. Hljómsveitin fann sig
ekki fyrr en upp úr miðjum adagio
kaflanum á fiðlukonsertinum þegar
hún hreifst með einleikaranum og
hún hélt striki sínu ágæta vel eftir
það. Háry János, sá gamli kunningi
rak svo lestina. Hann er eitt af
þessum tilfellum, þar sem músíkin
lifir af fremur ómerkilegt leikrit.
Hljómsveitin hefur alltaf haft
dálæti á þessari skemmtilegu svítu og
lék hana nú vel, sem sýnir að okkur
Islendingum er ekki alls varnað þegar
magyörsk hrynjandi er annars vegar.
Enda heimtuðu áheyrendur meira að
heyra svo að Janos Fúrst afréð að
endurtaka noble-cardasinn, við mikla
hrifningu.
Á heimavelli
Þáttur Janosar Fúrst í þessum vel
heppnuðu tónleikum er að sjálfsögðu
stór. Hann er feikna nákvæmur í
GYÖRQY PAUK
sinni stjórn, slagið greinilegt og gott
og túlkun hans viðfelldin. Með þessu
verkefnavali var hann á heimavelli.
Það er svolitið skrýtið að sjá hann
stjórna án tónsporta, en honum
lætur ugglaust betur að koma
meiningu sinni til skila þannig.
György Pauk sótti okkur nú í þriðja
sinn heim. Það er óhætt að segja að
hann sé einn af uppáhaldsfiðlu-
leikurum íslenskra tónleikagesta.
Tónn hans er afar hlýr og þótt hann
sé ekki beinlinis mikill, er hann
einstaklega tær og hreinn og nýtur sín
til fulls i geislandi leikgleði Pauks.
Hann er ekki enn upp úr því vaxinn
að gefa þakklátum áheyrendum
aukalög og heillaði alla viðstadda
hreinlega upp úr skónum með
Sarabande Bachs.
Einn lítinn
Þessir tveir sjarmerandi Ungverjar
fluttu okkur um kvöldstund geislandi
tónlistarhefð þjóðar sinnar, en
hljómsveitin hefði mátt fylgja þeim
betur.
Ekki ætla ég að gerast talsmaður
almennrar áfengisneyslu á sinfóniu-
tónleikum, en svei mér ekki ef það
hefði nægt til að koma hljóm-
sveitinni á sporið með ungverska
hrynjandi, hefði hverjum hljómsveit-
arlim verið veitt einsogeitt staupaf
góðum ungverskum Barack áður en
gengið var inn á sviðið?
-EM.
Tónlist
V
Úr bókinni Filsni og Hampafólk, „Kynlegir Kvislir”.
Um hampafólk
Heinesens
Að undanförnu hefur talsvert
verið rætt um svokallað
fjölþjóðaprent og hvernig það sé að
sliga islenska bókaframleiðslu. En nú
er kominn fram nýr angi á þvi
„vandamáli”. Það kemur nefnilega í
Ijós að íslendingar eru sjálfir farnir
að prenta bækur fyrir aðrar þjóðir og
þær ekki af verri endanum. Mér var
að berast ný bók um myndlist hins
þekkta skálds William Heinesen sem
Emil Thomsen forlagið í Þórshöfn
gefur út í tilefni af 80 ára afmæli
hans nú í janúar, bæði á færeysku og
dönsku. Það vekur athygli að bókin
er prentuð og bundin i Prent-
smiðjunni Odda og verður ekki séð
annað en allur frágangur sé með
hinum mestu ágætum.
í bókaflokki
Fleiri íslendingar komu þarna við
sögu, því Sigurþór Jakobsson list-
málari sá um útlit, en litgreiningar
skiptast milli Myndamóta og dansks
aðila, Dystan a/s sem svarar þrír á
móti einum, en i heild eru litgæðin
betri en ég man eftir í annarri lista-
verkabók sem framleidd hefur verið
á islandi. Mér skilst ennfremur að út-
flutningur á bókum hafi farið
vaxandi hjá Odda undanfarin ár, að
mestu til Færeyja. Bókin um Heine-
sen nefnist Filsni og Hampafólk,
Teikningar, málningar og litklipp og
inniheldur yfir 90 myndir frá síðustu
50 árum eða svo. Undirritaður hjó
einnig eftir því að hún er sú fyrsta i
bókaflokki um færeyska myndlistar-
menn, en á næstunni er ætlun útgef-
anda að gefa út bók um færeyska
myndlist frá upphafi og síðan um list-
málarann Mykines. Ber þetta vott
um stórhug og ræktarsemi í garð
myndlistar sem hérlendis útgefendur
mættu taka nótís af.
Djúp samkennd
með náttúru
í bókinni um Heinesen er ekki
reynt að gera úttekt á myndlist hans,
heldur er hún fremur hátíðarútgáfa
og virðingarvottur. Allur texti, að
formála undanskildum, er eftir
Heinesen sjálfan, — hugleiðingar um
lífið og listina gegnum árin. Þótt
undirritaður sé vart stautfær á
færeysku, þá þykist hann greina í
máli skáldsins djúpa samkennd með
náttúru og sagnahefð heimabyggðar
sinnar, en jafnframt ríkan skilning á
mannlegri náttúru um víða veröld,
svo og bráðsmitandi kimni. Þessi
einkenni koma enn greinilegar fram í
myndlist Heinesens. Hann er að
mestu sjálflærður i greininni, en hún
hefur fylgt honum frá upphafi, í
formi skrautritunar, málverka, riss-
aðra hugmynda og klippimynda.
Hún ber að vísu ýmis merki sjálf-
menntunar, t.d. i teikningu smáat-
riða og litasamsetningum. Stundum
ber hið frjóa imyndunarafl hann
ofurliði og það hriktir í myndum. En
honum fyrirgefst margt fyrir það hve
glöggt auga hann hefur fyrir sér-
kennum alls þess sem hann fjallar
um. Og þegar hugarflugið og litaspil
haldast í hendur gerir Heinesen
skreytikennd verk sem sjálfur
Mathisse hefði ekki fúlsað við.
„Sjónvaipið á
að vera á
Hellisheiðinni”
— sagði maður er
hringdi til DB
„Sjónvarpið átti að vera þarna á
Hellisheiði,” sagði rödd manns i sima
hringdi á ritstjórn DB og átti við
sjónvarpsviðtækið er fannst á
þjóðveginum á Hellisheiði á laugar-
dagskvöldið og sagt var frá í DB á
mánudaginn.
„Röddin” kvaðst heita Helgi
Bjarnason og sagði maðurinn að nýlega
stofnaður trúarflokkur sem teldi 26
félaga hefði látið sjónvarpstækið á
þjóðveginn. Tilgangurinn væri að
vekja fólk til umhugsunar með
óvæntum atburðum sem það getur
talizt að finna slíkt tæki á þjóðvegi á
heiði uppi. „Dýpri tilgangur,” sagði
maðurinn, „er að koma trúnni á víðari
grundvöll”.
Ekki vildi maðurinn ræða safnaðar-
mal sín, en kvað Jón Helgason vera
forsvarsmann safnaðarins. Væri hann
trésmiður eins og Jósef en aðhefðist
litið í atvinnumálum sem stæði. Gaf
hann upp símanúmer formannsins, en
er reynt var að ná sambandi við hann,
var maðurinn floginn úr því hreiðri.
DB skýrði manninum frá hvar
sjónvarpstækið væri niður komið en að
sögn lögreglunnar á Selfossi hefur
enginn hringt þangað til að gera tilkall
til tækisins sem er talið ónýtt sem slíkt.
-A.Sl.
Eskifjörður:
Hráefnið kem-
ur og
hráefnið fer
Urriðafoss tók 1600 tunnur af salt-
sild á Eskifirði á mánudag og væntan-
legt er annað skip til að taka það sem
eftir er af þeirri sild sem fer á Rúss-
landsmarkað.
Hólmatindur kom á sunnudag með
70 tonn af fiski til Eskifjarðar og þótti
hráefnið mjög gott.
í gær, þriðjudag, var fegursta veður
á Eskifirði, fjörðurinn isaður um
morguninn þar til sólin gægðist yfir
fjallatoppa annan daginn í röð á árinu,
þá hvarf ísinn. -Regína.
er búið að
stilla Ijðsin?
Myndlist
AÐALSTEINN
INGÓLFSSON
EYJÓLFUR
MELSTED
UMFEROARRAO