Dagblaðið - 29.03.1980, Qupperneq 10

j.Buaa
Utgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóMsaon. Ritstjórí: Jónas Kristjánsson.
Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Fróttastjórí: Ómar Valdimarsson.
Skrífstofustjórí ritstjómar Jóhannes Reykdal.
íþróttir Hollur Simonarson. Menning: Aöolsteinn IngóHsson. Aöstoðarf réttastjóri: Jónas Horoldsson.
Handrit: Ásgrímur Pélsson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Blaðamenn: Anno Bjamason, AtJi Rúnor Halldórsson, Afji Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Brogi
Sigurðsson, Dóra Stefánsdóttir, Elin Albertsdóttir, Ema V. IngóHsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson,
Ólafur Geirsson, Siguröur Sverrisson.
Ljósmyndir. Ámi Páll Jóhannsson, BjarnloHur BjamleHsson, Höröur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs
son, Sveinn Pom)þösson. Safn: Jón Sœvar Baldvinsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þráinn ÞorieHsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing
arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Síðumúla 12. Afgreiösla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Prófum vagnana
Umræður um hugsanleg kaup á ung-
verskum Ikarus-strætisvögnum fyrir
Reykjavík og Kópavog hafa gjarnan
verið á stigi kalda stríðsins. í fljótu
bragði mætti halda, að málið snerist
um, hvort menn legðu blessun sína yfir
þjóðskipulag kommúnismans eða ----------------------—
höfnuðu því.
í „Staksteinum” Morgunblaðsins var lýst í fyrra-
dag, hvernig afstaða „kommúnista” til Ikarus- strætis-
vagna Iítur út frá sjónarhóli blaðsins. Þar segir: ,,For-
múlan er einfaldlega þessi: Við komumst til valda í
sveitarstjórn. Þar vantar strætisvagna. Við fáum
okkur umboð fyrir slíka vagna hjá vinum okkar fyrir
austan. . . ”
Einn fulltrúi Sjálfstæðisflokksins í stjórn Strætis-
vagna Reykjavíkur sagði í Morgunblaðinu fyrir
skömmu, að alþýðubandalagsmenn virtust ,,ætla að
pressa þessi austantjaldsviðskipti í gegn, hvað sem það
kostar”.
Á hinn bóginn hefur fyrirtækið Samafl, sem hefur
umboðið fyrir Ikarus, sent frá sér greinar um, að þessi
vagnategund sé einkar góð á alla lund, eins og við má
búast af umboðsaðila. Fulltrúi Samafls segir í einni
greininni um fulltrúa Sjálfstæðisflokksins, að það sé
eins og „einhver undirheimaöfl stýri penna hennar”.
Kaupa á 20 strætisvagna fyrir Reykjavík að þessu
sinni og líklega aðra 20 á næstu árum. Málið er brýnt
hagsmunamál borgaranna, ekki sízt á tímum síhækk-
andi bensínverðs. Því skiptir miklu, að sem hentugastir
vagnar verði keyptir frá sjónarmiði farþega og vagn-
stjóra. Einnig ber brýna nauðsyn til að spara í rekstri
borgarinnar og fyrirtækja hennar á tímum fjármagns-
skorts og skattpíningar. Mál þetta ætti því sannarlega
að vera hafið yfir kalda stríðs umræðu.
í tíð borgarstjórnarmeirihluta sjálfstæðismanna
fundust þess dæmi, að fyrirtæki í tengslum við fram-
ámenn í flokknum högnuðust allvel á viðskiptum við
borgina. Nú er svonefndur vinstri meirihluti við völd
og augljóst, að framámenn í Alþýðubandalaginu
mundu hagnast við kaup Ikarus-strætisvagna. Því ber
þeim, sem geta ráðið ferðinni, að taka kröfum alþýðu-
bandalagsmanna með gát.
Hitt er ljóst, að tilboðið frá Ikarus er að mörgu leyti
harla gott. Það er yfir 20 milljón krónum lægra á hvern
vagn en það tilboð frá Volvo, sem stjórn Strætisvagn-
anna telur helzt koma til greina. Fyrir 20 vagna munar
því um 400 milljón krónum fyrir borgina á þessum til-
boðum. Gæta ber þess þó, að í tilboði Volvo er reiknað
með, að íslenzkt fyrirtæki taki að sér yfírbyggingu
vagnanna, sem gerir það tilboð vissulega álitlegra en
ella.
Gera má ráð fyrir, að einhverjar ýkjur séu í full-
yrðingum málsaðila og kalda stríðs manna um kosti
og ókosti Ikarusvagna, svo sem um líftíma vélar.
Ikarusvagnar eru víða í notkun og ekki eingöngu í
leppríkjum Rússa. Ikarus-verksmiðjurnar eru
stærstu strætisvagnaverksmiðjur í heimi.
Af staðhæfingum sérfræðinga, sem fóru í sendi-
nefnd til Ungverjalands, ber að ráða, að talsverður
vafi sé á, að þessir vagnar séu hinir heppilegustu fyrir
íslenzkar aðstæður, þó svo kunni að vera. Þegar þetta
er vegið á móti þeim mikla sparnaði, sem virðist felast í
viðskiptum við Ikarus í framtíðinni, þegar keyptir
verða fleiri vagnar, væri rétt að álykta, að kaupa ætti
nú af Ikarus til dæmis tvo vagna til reynslu. Með því að
kaupa slíka „tilraunarvagna” gæfíst öllum almenningi
færi á að fella úrskurð um, hvort slíkir strætisvagnar
séu nægilega hentugir fyrir okkur. Gæti umræðan þá
komizt upp úr kalda striðs feninu og heiðarlegir menn
ráðið ferðinni.
Slíkur sparnaður felst i tilboði Ikarus, að ekki ætti
að hafna því fyrirvaralaust.
r
Af sem áður var í Portúgal:
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 29. MARZ 1980.
Kommar hæla
stjómarskrá
á hvert reipi
Kommúnistaflokkurinn í
Portúgal, sem hallur er undir
Moskvuvaldið, hélt fyrir nokkrum
árum uppi áróðri fyrir tafarlausri
valdatöku verkalýðsins í landinu. Nú
keppast flokksforingjarnir við að
lýsa stuðningi og sáttfýsi við stjórnar-
skrá og borgaralegt lýðræði í
Portúgal.
Flokkurinn var ófeiminn við að
lýsa megnustu fyrirlitningu á þing-
ræðinu fyrir og eftir byltinguna 1974.
Nú er öldin önnur. Tengslin við
Moskvu eru eftir sem áður náin en
flokksleiðtogar segja nú að þeir hafi
viljað feta veginn of hratt á bylting-
arskeiðinu.
íhaldssemi flokksforystunnar er
m.a. mörkuð af viðbrögðum hennar
við nýlegu uppátæki Otelo Saraiva de
Carvalho majórs, sem er eins konar
táknmynd byltingarsinna í Portúgal.
Carvalho var á ferð í Suður-
Portúgal, þar sem róttækar skoðanir
eru fastar i sessi. Þar hvatti hann
landbúnaðarverkamenn til að grípa
til vopna gegn rikisstjórninni og fara
hópum saman til Lissabon.
Ekki varð vart skjótra viðbragða
hjá stjórnartalsmönnum við yfir-
lýsingum Carvalhos. Kommúnista-
flokkurinn fordæmdi hins vegar
boðskap hans tafarlaust.
Um heilbrígðismál:
Fjármagnssóun
og miðstýríng
Vegna þeirrar umræðu, sem nú
sér stað um rekstur og stjórnun heil-
brigðisslofnana er margföld ástæða
til þess að þeir, sem starfa að
lækningum og heilsuvernd láti til sín
heyra. Sú ályktun verður helzt dregin
af skrifum Sigurðar Þórðarsonar i
Mbl. I3. marz sl. um miðstýringu i
heilbrigðisþjónustu, að þeir tali mest
um Ólaf konung, sem hvorki hafa
heyrt hann eða séð. í mörgum orðum
leggur Sigurður til að aukin verði
miðstýring heilbrigðiskerfisins. Ég vil
í þessari grein leitast við að benda á
n'okkur atriði þessu viðvíkjandi um
leið og ég tek undir með Ólafi Erni
Arnarsyni yfirlækni um hættur
miðstýringar.
Um stjórnun
heilbrigðisstofnana
almennt
Um stjórnun heilbrigðisstofnana
gegnir stjórnunarfræðilega allt öðru
máli en við rekstur venjulegra fyrir-
tækja. Stjórnun opinberrar heil-
brigðisstofnunar, þ.e. þeirrai, sem
rekin er fyrir ríki eða sveitarfélag, er
tviþætt:
t. Rekslrarstjórnun, en hana annast
stjórn stofnunarinnar með fram-
kvæmdastjóra. Stjórninni ber að sjá
til þess að stofnunin vinni að þeim
verkefnum, sem hún hefir sem hlut-
verk. Henni ber að sjá um fjármagn
og eigur stofnunarinnar i umboði
eignaraðilja.
2. Fagleg stjórnun, þ.e. stjórnun
lækninga og heilsuverndar eða
annarrar þeirrar þjónustu, sem veitt
er i þeim tilgangi.
Læknir er oftast ábyrgur gagnvart
þeim, sem þjónustu nýtur og er þvi
sá, sem með faglega stjórn fer i
hverju tilviki. Læknar eru ábyrgir
gagnvart landlækni varðandi faglcga
vinnu sina en ekki gagnvart rekstrar-
stjórn. Faglegt fólk, sem starfar að
lækningum eða heilsuvernd, er undir
stjórn þess læknis, sem ábyrgð ber á
verkinu. Yfirlæknum er viðast ætlað
það hlutverk að annast skipulagningu
á störfum lækna stofnunarinnar og
eru þeir varðandi þá skipulagningtt
ábyrgir fyrir rekstrarstjórn
stofnunarinnar. Stjórn stofnunar-
innar er ábyrg gagnvart heilbrigðis-
ráðherra, ef um rikisstofnun er að
ræða, annars eignaraðilja.
Gildandi lög
Með lögum um heilbrigðisþjón-
ustu sem sett voru 1973 var reynt að
færa i einn lagabálk lög varðandi
heilbrigðisstofnanir og heilbrigðis-
þjónustu. Með endurskoðun þessara
laga 1978 eða fimm árum seinna voru
gerðar nokkrar breytingar, sem allar
voru til aukinnar miðstýringar. Þær
breytingar sem þá voru gerðar á lög-
unum fengu enga umfjöllum i fjöl-