Dagblaðið - 29.03.1980, Síða 11

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 29. MARZ 1980.
11
Carvalho majór og aðrir róttækír
vinstri menn saka Kommúnista-
flokkinn um að vilja ekki ýta undir
baráttu verkamanna til að ógna ekki
eigin pólitiskri stöðu. Þeir segja að
flokkurinn haldi baráttufúsu fólki í
skefjum með lítilvægum og áhrifa-
litlum mótmælum en forðist að ýta
undir hreyfingu sem gæti farið úr
böndunum. Vinstri sinnaðir forystu-
menn í verkalýðshreyfingunni senda
Kommúnistaflokknum líka tóninn
fyrir að vilja ekki hrófla við núver-
andi ríkiskerfi i Portúgal. Það segja
þeir stafa af þvi að forystumenn
flokksins viti að byltingarsinnum sem
starfa til vinstri við hann mundi vaxa
svo mjög fiskur um hrygg ef þjóð-
félagsumbrot færu vaxandi á ný.
„Við gerðum mistök i bylting-
unni,” sagði talsmaður Kommúnista-
flokksins.
,,Þau ætlum við ekki að endur-
taka. Við hræddum fólk og vorum of
ofsafengnir. Það sem við gerðum
virkaði á sumt fólk eins og geðofsi. ”
Þrátt fyrir að erfitt kunni að
verða fyrir forystumenn
Kommúnistaflokksins að réttlæta
breytta stefnu og starfshætti
gagnvart sumum af fyrri áhang-
endum sinum er staðreyndin sú að
flokkurinn eykur stöðugl fylgi sitl i
kosningum. Nú er hann talinn eiga
víst fylgi einnar milljónar kjósenda,
tuttugu af hundraði kjósenda i
Portúgal. •
Aðalritarinn, Alvaro Curihal,
sagði í viðtali 1975 að kommúnislar
hefðu ekki áhuga á þingræðis-
skipulagi. Síðar sama ár voru
kommúnistar einir um að brosa út í
annað þegar vinstri sinnaðir
byggingarverkamenn sátu um stjórn-
iagaþingið.
Þáttur kommúnista í mis-
heppnuðu valdaráni 1975, sem

eiginlega fleytti Eanes hershöfðingja í
forsetastól, er óljós. Flokkurinn lítur
þó á Eanes sem einn af meiriháttar
þröskuldunum i vegi þess að hann
geti notið fullra og óskertra réttinda
til starfa. Og flokkurinn ákallar
stöðugt stjórnarskrána og sakar ríkis-
sljórnina um að starfa ekki i anda
laga.
Með þá staðreynd í huga að
trúmál skipta landsmenn miklu
reynir Kommúnistaflokkurinn nú að
mynda einhvers konar bandalag við
það sem hann kallar róttæka
kaþólikka hvar sem slíkt er talið
mögu legt.
Hægri sinnuð ríkisstjórn
Portúgals undir forsæti Fransisco sa
Carneiro hefur gefið Kommúnista-
flokknum mörg tækifæri til að slá sér
upp og afsaka fyrri stefnu og starfs-
hætti. Hægri öflin saka flokkinn um
að vilja eyðileggja lýðræðið i
landinu. Flokkurinn svarar þvi til að
hann sé aðalvörðurinn um
lýðréttindin.
Auk þess minnir flokkurinn
stöðugt á hættuna sem stafi af
hreyfingunni vinstra megin við hann
og höfðar til sósialdemókrata unt
samstarf. Sósialdemókratar og
Kommúnistaflokkurinn hafa löngum
eldaðgrátt silfur saman. Nú er reynt
að „kæla hilann” og færa
hreyfingarnar saman til að standa
gegn hreyfingum til hægri og vinstri.
Kommúnistar vita vel að þeir
eygja ekki möguleika á sigri i þing-
kosningum í Portúgal á næstunni,
andstætt sósíaldemókrötum. Þeir
lita svo á að tíminn vinni með þeim
og byggja starf sitt á langtímasjónar-
miðunt.
miðlum enda farið með endurskoðun
laganna eins og rikisleyndarmál og
þau siðan keyrð í gegnum alþingi á'
örskömmum tima, nokkrum
dægrum. í dag eru að mínum dómi i
gildi lög um mjög mikla miðstýringu
heilbrigðisþjónustunnar. Þessu til
slaðfestingar er rétt að benda á eftir-
farandi:
1. Sækja þarf um leyfi til að reisa
eða stofna heilbrigðisstofnun
hvaða nafni sem hún nefnist.
Engar lækningar má stunda nenia
að fengnu leyfi.
2. Ríkið leggur fram 85% af stofn-
kostnaði sjúkrahúsa og heilsu-
gæzlustöðva og annarra heil-
brigðisstofnana.
3. Rikið leggur fram 90% af
rekstrarkostnaði sjúkrahúsa sem
rekin eru samkvæmt daggjalda-
kerfi en það eru sjúkrahús í einka-
eign eða eigu sveilarfélaga og
sýslna.
4. Rikið greiðir allan rekstrar-
kostnað við Rikisspitalana, eða
100%, og eru það föst framlög á
fjárlögum eða viðbótargreiðslur
cins og greiðslur halladaggjalda
sjúkrahúsa. Framkvæmdin í
reynd alveg sú sama og hjá öðrum
sjúkrahúsum.
5. Formaður rekstrarstjórnar Ríkis-
spitalanna er ráðuneytisstjóri heil-
brigðismálaráðuneytisins. Hann
ræður þvi mestu um ráðstöfun
þess fjár, sem rikið veitir.
6. Formaður daggjaldar.efndar
sjúkrahúsanna er ráðuneylisstjóri
heilbrigðismálaráðuneytisins.
Hann ræður mestu um úthlutun
rekstrarfjár til sjúkrahúsanna en
það fjármagn er greitt i gegnum
sjúkrasamlög og sjúkra-
tryggingakerfi Tryggingastoln-
unar rikisins.
7. Samkvæmt gildandi lögum, grein
númer fjögur, annast heilbrigðis-
málaráðuneytið (framkvæmda-
stjóri þessi er ráðuneytisstjóri)
Iramkvæmd mála fyrir hönd ráð-
herra og hefir eftirlit með lögum
og reglugerðunt um að frani-
kvæmd heilbrigðismála sé fylgt.
Margt fleira niætti nefna, sem
komið hefir frani i nýrri lögum eða
erindisbréfum, sem allt sýnir mjög
rikjandi miðstýringu i heilbrigðis-
þjónustunni í dag. Þessum ákvæðum
i lögunt og reglum hefir verið smeygt
inn án þess að nokkurn tima hafa
farið fram umræða um það hvort
miðstýra ætti heilbrigðiskerfinu og
þá hversu langt skyldi ganga i þeini
efrium. Samanber meðferð á endur-
skoðun laganna 1978.
Framkvæmd
gildandi laga
Sú tillaga, sem komið hefir frarn
um Heilbrigðisstofnun Íslands, er að
dónti þeirra, sem flytja hana, skipu-
lag til endurbóta á gildandi stjórn-
kerfi. Til þess að leggja rétt mat á það
stjórnkerfi, sem i gildi er, verður að
gera útlekt á framkvæmd þess.
1. Hvernig hefir sú miðstýring, sem i
gildi er, reynst?
2. Hvernig hefir heilbrigðismála-
ráðuneytinu tekist að nýta það
fjármagn, sem Alþingi hefir veitl
til fjárfestingar og rekstrar heil-
brigðismála í landinu?
Slíkt mat ætti að fara frant af
algjörlega hlutlausri nefnd og fram-
kvæmast með gagnrýni. Við, sem
teljum okkur þckkja til þessara mála,
furðum okkur oft á þeirri meðferð
fjármuna, sem á sér stað einmitt með
tilstilli heilbrigðismálaráðuneytisins,
þar sem hundruð milljóna, ef ekki
þúsundir milljóna, eru lálin liggja
ónotuð árum saman en ótrúleg sóun
á sér stað um launagreiðslur án
ntinnstu athugasemda ráðuneytisins.
Hér er framkvæmd eftirlits um
notkun fjármagnsins algjörlega i
„Þessum ákvæðum í lögum og reglum
hefur verið smeygt inn, án þess að
nokkurn tíma hafi farið fram umræða um það,
hvort miðstýra ætti heilbrigðiskerfinu og þá
hversu langt skyldi ganga í þeim efnum.”
Hartmann klæddi keisarann.
í HVAÐ?

Hartntann nokkur Bragason
ritar grein i Dagblaðið 24. rnars,
þar sem hann ræðst á kristna trú
og telur búning bennar jafnast á
við nýju fötin keisarans. Þó að
einfeldni barnsins hafi i ævintýri
Andersens séð gegnum fingur við
sýndarmennskuna og sefjunina,
er ekki þar með sagt, að barna-
skapurinn sé algildur, þegar menn
standa frammi fyrir þvi að greina
sannleik frá lygi. Og ætli menn
sér að vefa keisaranum föt, verða
menn að ta sér efni i vefstólinn
nenia markmiðið sé það að
blekkja fólk. Og því miður gerir
Hartmann sig sekan um hvorl
tveggja, barnaskap og blekkingu.
Efnið sem hann hyggst vel'a
keisaranum föt úr, er hialin — og
keisarinn stendur naklari eflir en
áður.
Það er nefnilega svo uni Irú, á-
trúnað eða sið, að hver trú lýtur
sinum rökunt. Til að skilja trú þarl'
að kanna rök hennar — annars leiðir
könnunin ekki til neins. Þelta er
svona viðar i mannlífinu. Maður,
sent einungis kann margföldunar-
töfluna og ekkert annað, getur
ugglaust gert sitt af hverju með þá
þekkingu eina, en hann er allsendis
ófær um annað, getur t.d. ekki
skrifað sendibréf. Gagnvart trúnni
stendur Hartmann sem sá sem aðcins
kann margföldunartöfluna and-
spænis bréfaskriftum. Að sjálfsögðu
hefur hann leyfi til að kalla það sem
hann gerir hvað sem hann vill. En
hann hefur stigið skref burt frá Kristi
og til annars. Auðvitað er hann I rjáls
að því. Og það seni nieira er: Hann er
frjáls að þvi að útbreiða skoðtin sina.
En þá ber hónum um leið að vera
sanngjarn og boða leið sina i
samræmi við það sent hún er: Hún er
önnur Irú, en ekki fullkomnari
skynsamlegri eða belri útgáfa af
kristinni trú skilinni sent citt afbrigði
af trúarlegri heintsskoðun.
Miðað við þann skilning sent
Harlntann sýnir í grein sinni á rökunt
kristinnar trúar, leyfi ég ntér að
lullyrða, að hann hafi hafnað
krislinni Irú án þess að kanna rök
hennar. Gagnrýnislaust hefur hann
tekið híalín grautartrúaráróðursins
sem fullgilt efni i vef. En hvernig sem
reynt er að vefa og sniða, tekst ekki
að koma neinu móti á fiikina, þegar
unnið er með híalín. Sögusögnin um
nántsdvöl Krisls i Indlandi! Hver er
fóturinn fyrir þeirri fregn? Og hvaða
ráð var það i Konstantínópel á 6. öld,
er útrýntdi endurholdgunar-
kenningunni úr kristninni. Gelur
ekki svo verið, að kenningar um
Kjallarinn
Einar Sigurbjörnsson
endurholdgun og karma séu afbrigði
hcimsskoðunar, sent svogengur þvert
á Irúna á einn persónulegan Guð,
sem allt hefur skapað, að þeint er
mótmæll unt leið og trúin á Guð er
játuð?
Til að geta eygl von um
heilsteyptan vef verður að selja rélt
fni i stólinn. Því vil ég að siðustu
tenda Hartmanni og öðrtim lil
iltugunar á þelta: Svo clskaði Guð
heintinn, að hann gaf einkason sinn,
iiI þess að hver sem á hann Irúir,
glalist ckki, heldur hal'i cilift lif.
(Jóh. 3.16). Þetta vers er ttcfnt I illa-
Biblian og ástæða þcss er sú, að i þvi
felsl crindi Biblíunnar í Iteild. Af þvi
erindi er kirkjan lil, vegna þcss
erindis er kirkjan lil og unt það crindi
viutar hún. Hvað segir þelta erindi
unt uppruna heintsins — Guð.’Hvað
segir þclla crindi tim heiminn? Hvað
segir þetla erindi unt ntig og iim þig?
Segir það, að uppruni heintsins sé
tilviljun, að Guð sé óráðin gáta, að
Iteiniurinn sé tilgangslaus blekking,
að ég og þú eigtint okkur ekkert
markntið, Iteldur hrekjunisi áfrant
gegnunt endalausa hringrás fæðinga
og datiða, uns við losntim úr viðjuni
liins grintma lögmáls orsaka og
afieiðinga?
Sá sent á grundvclli skirnar
sinnar vill kanna riik irúar sinnar,
hclur hér efni lil ihugunar. Og krislin
rhuguii cr ælið úthvcrf, af þvi að liíin
setur ntig, manni’tn, andspænis Guði
sent viðmælanda, sent l'öðtir og scnt
frelsara. Seilu þella cfni i vcfsiólinn
þinn — hialín er blekking.
Reykjavík, 25. ntarz
— boðun Maríu — 1980.
l)r. F.inar Sigurhjörnsson
prófessor.
Kjallarinn
Brynleifur H.
Steingrímsson
ntolum, og bendir flest til þess að svo
sé vegna þess að um of ntikla mið-
stýringu sé að ræða i okkar heil-
brigðiskerfi i dag. Nefna má dæmi
þessu til staðfestingar en ég læt vera
að tiunda þau í þessari grein.
Fjármagn og
framkvæmd
Þó að stjórnun heilbrigðisntála-
slofnunar sé með öðru móti en ann-
^arra fyrirtækja, verður rekslur þeirra
að grundvallast á sömu meginsjónar-
miðum, það er að sljórnun slofnunar
leitist við að finna sem ódýrastar
leiðir að þeim markmiðum, scnt
siel'na skal að.
Til þess. að nýta fjármagnið sent
he/l þarl' að gera stjórn stofnunar-
innar ábyrga fyrir rekstri Itennar.
I járntagnið á að vcra i höndtim
þcirrar stjórnar, sent ráðslafar þvi.
I járntagninti á að vcila til svcitar-
lclaga eða sýslna, sent reka þessar
slofnanir og cru siðan ábvrg varð-
andi hallarekslm .
Núvcrandi skipan þcssara mála er
augljóslega sér til húðar gengin og
ekki mcð nokkru ntóti hægl að hugsa
sér aðhald i rekslri, nteðan fjárveii-
ingin er i höndunt þeirra, sem lílið
eða ckki þckkja til viðkomandi stoln-
ana cða bcita þesstim fjárveiiingum
sem valdstjómartæki.
Lokaorð
Heilbrigðisþjónustan er ein stærsta
„iðngrein" þjóðarinnar. Allt að 10“ö
vinnuaflsins er við hana bundið. í svo
slórri þjónustugrein vcrða sjónar-
miðin þvi mörg og margvisleg.
Hvernig verja á fjármagninu cr því
nijög umdeilt innan hcilbrigðisstétt-
anna. Hver not fjármagnsins eru, er
nuin minna rætt enda erfitt að meta.
Það virðist eðlilegt að álykta scm
svo, að rneðan algilt ntal á nýlingu
fjármagns til heilbrigðisþjónust-
unnar er erfitl að framkvæma, verði
ráðstöfun þess i höndum þeirra, sem
þjónustunnar njóta þ.e. sem næst
fólkinu sjálfu eða umboðsmönnum
þess i héruðum og sveitum, þvi að
sjálfs er höndin hollust.
Brynleifur H. Steingrímsson
læknir.