Dagblaðið - 30.04.1980, Blaðsíða 10

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 30. APRÍL 1980.
'Útgefandi: DagblaflU) hf.
Framkvœmdastjórí: Svainn R. EyjöHsson. Ritstjórí: Jónas Krístjánsson.
'fUtstjómarfuHtrúh Haukur Halgason. Fréttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrífstofustjórí rítstjómar Jóhannes Reykdal.
íþrflttin Hallur Símonarson. Menning: Aflalstainn IngóHsson. Aflstoflarfréttastjórí: Jónas Haraldsson.
Handrít Ásgrímur Pálsson. Hönnun: Hllmar Karísson.
Blaflamann: Anna Bjamason, Atli Rúnar Halldórsson, Atíi Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi
Sigurflsson, Dóra Stefánsdóttir, Elín AÍbertsdóttir, Ema V. IngóHsdóttir, Gunnlaugur A. jónsson,>'
Ólafur Geirsson, Sigurflur Sverrisson.
Ljósmyndir. Ámi PáH Jóhannsson, Bjamleifur Bjamleifsson, Hörflur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurfls-
son, Svainn Þormóflsson. Safn: Jón Saavar Baldvinsson.
Skrífstofustjóri: ólafur EyjóHsson. Gjaldkarí: Þráinn ÞoríeHsson. Sölustjóri: Ing Jar Svainsson. DraHing-
arstjórí: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Siflumúla 12. Afgraiflsla, áskriftadaikl, auglýsingar og skrífstofur Þverholti 11.
AAaisimi blaflsins ar 27022(10 Nnur).
Satning og umbrot: Dagblaflifl hf., Siflumúla T2. Mynda- og plötugarfl: Hilmir hf., Síflumúla 12. Prantun
Árvakur hf., SkeHunni 10. »
Askríftarverfl á mánufli kr. 4800. Varfl (lausa^pju kr. 240 aintak.fl.
Misvægmál
Fyrr í vetur hvatti Dagblaðið Carter
Bandaríkjaforseta að láta ekki taka sig
á taugum i hinu einstæða og hörmulega
gíslamáli í íran. En það hefur hann ein-
mitt gert og leyft herfræðingum sínum
að færa sér hrapallegan ósigur.
Carter var í fullum rétti, þegar hann
lét reyna að bjarga gíslunum með vopnavaldi. Klerka-
veldið í íran hafði fyrirgert rétti til friðar. Ofstæki þess
hafði rofið aldagamla hefð á friðhelgi sendimanna.
En réttlæti og skynsemi þurfa ekki að fara saman.
Herfróðir menn höfðu bent á, að nánast útilokað sé að
ná gíslum úr prísund miðborgar, þar sem allur almenn-
ingur er andvígur innrásarliði. Slíkt mundi stefna lífi
gíslanna í öruggan voða.
Gíslarnir í íran eru mikið tilfínningamál í Bandaríkj-
unum og geta hæglega orðið Carter hættulegt kosn-
ingamál. Margir Bandaríkjamenn eiga erfitt með að
skilja, að stjórnin getur ekki tryggt öryggi borgaranna í
útlöndum.
Ráðamenn í Vestur-Evrópu búa ekki við þennan
vanda sárt leikinna landsmanna. Þeir hafa réttilega
hvatt ráðamenn Bandaríkjanna til að fara varlega i
gíslamálinu. Enda er mikið í húfi fyrir Vesturlönd, að
stjórnmál írans þróist til betri vegar.
Gislamálið er tilfínningamál. En frá heimspólitísku
sjónarmiði er það smámál í samanburði við innrás
Sovétrikjanna í nágrannalandið Afganistan. Þar er á
ferðinni eina alvarlega ógnunin við heimsfriðinn, út-
þenslustefna Moskvukeisara.
Þar hafa ráðamenn í Vestur-Evrópu ekki staðið sig
eins vel. Þá skortir hnattarsýn ráðamanna í Bandaríkj-
unum, eru of bundnir þröngri Evrópusýn. Flestir
þeirra, aðrir en Margaret Thatcher í Bretlandi, láta
staðbundna hagsmuni villa sér sýn.
Ráðamenn Vestur-Þýzkalands eru háðir óskhyggju
minnkaðrar spennu í Evrópu og óhóflegum viðskipta-
hagsmunum í Austur-Evrópu. Ráðamenn Frakklands
eru háðir ímyndinni um hina „sérstöku sambúð”
Frakklands og Sovétríkjanna.
Þessir ráðamenn hugsa sumpart eins og kaupmenn.
Sú hugsun er ágæt gagnvart Iran og öðrum löndum
Islams, sem þarf að færa inn í friðsamlegt samfélag
þjóðanna. En hún dugir ekki gagnvart Sovétríkjunum,
sem vilja drottna yfir heiminum.
Svo langt erum við leidd í Vestur-Evrópu, að við
eigum erfitt með að skilja, hversu nauðsynlegt er að
hunza ólympíuleikana i Moskvu. íslenzka ólympíu-
nefndin hyggst fara þangað og nýtur í því stuðnings sex
af hverjum tíu landsmönnum.
Dagblaðið hefur hins vegar hvað eftir annað bent á,
að Vesturlönd og þar á meðal ísland verða að hunza
Moskvuleikana. Við megum alls ekki endurtaka hina
bitru reynslu Berlínarleikanna 1936. Við verðum að
sýna fyrirlitningu í verki.
Jarmið um íþróttir og pólitík er marklaust.
Ólympíuhugsjónin er þegar drukknuð í lyfjaþrælum
og vélmennum. Við getum bjargað henni með alþjóð-
legum sjónvarpsleikum til bráðabirgða og síðan til
frambúðar með föstum leikum í Olympíu.
Auðvitað mun mörgum þegnum Sovétrikjanna
sárna fjarvera fulltrúa af Vesturlöndum. En það er
óhjákvæmilegt, að sannleikurinn síist inn í brotum:
Ríki sem hafnar mannréttindum heima fyrir og ræðst á
aðrar þjóðir, getur ekki haldið ólympíuleika.
Kjarni máls þessa leiðara er sá, að gagnvart íran eiga
Vesturlönd að starfa með silkihönzkum, þrátt fyrir
klerkaveldið, en gagnvart Sovétríkjunum er kominn
tími til að sýna festu.

Gleymt og grafið
nauögunarmál
á Indlandi hefur orðið vopn í höndum hreyf ingar sem berst
fyrir því að réttur kvenna sé virtur
Alls staðar á Indlandi geta vegfarendur átt von á að rekast á betlara, oft sjúka eða bæklaða. Talið er að í landinu séu á fjórðu
milljón manna haldnir holdsveiki.
UMÖRYRKJA
0GAÐRA
Undanfarið hefur allmikið verið
skrifað i blöð um málefni öryrkja og
aldraðra og er það að vonum þvi að i
mörgum tilfellum er þetta sjálfsagt
einna verst setti hópur þjóðfélagsins.
Fólk er þó auðvitað misjafnlega háð
samneyslunni eða opinberri aðstoð
og hefur mismikla þörf á því sem
hægt er að skipta á milli. Alþingi er
að reyna að finna leiðir til að bæta úr
þar sem þörfin er mest.
Eitt af þvi sem ýlti við mörgum
var breyting sú sem fram undan er á
afnotagjöldum simans, þegar farið
verður að innheimta gjaldið eftir
lengd símtala. Það er nú svo að oft er
þetta eina samband aldraðra og
öryrkja timunum santan við annað
fólk og er þá hætt við að símtölin
geti orðið í lengra lagi. Nú hefur um
skeið verið til reglugerð um að
heimilt séað fella þessi gjöld niðuref
lifeyrisþegi er einn í íbúð og nýtur
fulls lífeyris og tekjutryggingar, og er
þegar nokkuð um að fólk notfæri sér
þetta. Sama er að segja um afnota-
gjöld af útvarpi og sjónvarpi.
í umræðum um þessi mál finnsl
mér of lítið hafa verið bent á að þó
sími og útvarp séu rikisfyrirtæki, þá
cru þau með eigin fjárhag og
ráðamenn þar sjálfsagt ekki of
ánægðir með þetta fyrirkomulag.
Það væri því sjálfsagt ekki úr vegi
að athuga hvort ekki væri hægt að
rýmka svo hag Tryggingastofnunar
ríkisins að hún gæti greitt
viðkomandi fyrirtækjum þessi gjöld.
í þessu tilfelli yrði auðvitað að
ákveða fast gjald á slíka sima þó
almennt væri greitt eftir teljara.
Fólk með alls konar sérþarfir ber
lika alloft á góma, um hve enn sé
langt í land með að úthlutun til þeirra
af samneyslufé þjóðarinnar sé nægj-
anleg. Enda erum við stöðugt minnt á
það hvort sem við erum stödd á heim-
ilum okkar, vinnustað eða strætum
og torgum. Alls staðar er sótt að okk-
ur með happdrættismiðum, merkja-
Kjallarinn
Guðmundur Þórðarson
sölu eða öðrum fjáröflunarleiðum af
hinum og þessum líknarfélögum. Það
er síður en svo að ég sé á móti starf-
semi þessara líknarfélaga þó að á
stundum geti maður orðið þreyttur á
happdrættismiðasendingum og
merkjasölum. Það er að vísu svo að
sumir halda því fram, að þessi fram-
takssemi líknar- eða styrktarfélaga
dragi úr framlögum þess opinbera.
En þar er ég ekki á sömu skoðun.
Oftar en ekki eru þessi félög nokkurs.
konar þrýstihópar á löggjafann, til
stuðnings hinum verst settu. Þeir
minna okkur líka á hvar þörftn er
fyrir hendi og hversu nauðsynlegt er
að greiða sveitarfélögum og riki
skatta í þessu skyni. Fyrr en varir
getur röðin verið komin að þeim heil-
brigðu að þurfa aðstoðar á einhvern
hátt.
Nýlega hefur Alþingi samþykkt að
auka afslátl af bifreiðum til öryrkja
eftir ákveðnum reglum. Albert Guð-
mundsson alþingismaður lét í Ijós þá
skoðun sína i Morgunblaðinu nýverið
að ekki væri rétt að ákveða í lögum
hve margir skyldu njóta þessara
hlunninda árlega, það ættu allir sama
rétt sem á þessu þyrftu að halda. Ég
hygg, að þær tölur um þann fjölda,
sem lögfestar hafa verið séu nokkuð
nálægt þörlinni en tel þó betra að
þær hefðu ekki verið til staðar, þær
útiloka ekki misnotkun eða óréttlæti.
Oft heyrum við samanburð og að
þessi eða hinn hefði ekki þurft að fá
bita af köku trygginganna og að
einhverannar hefði fremur þurft þess
rneð. Stundum er þetta máske rétt
en stundum er það lika af
ókunnugleika. Þaðer nú svoaðalltaf
eru einhverjir sem reyna að leika á
kerfið og tekst það þrátt fyrir allt
það eftirlit, sem það opinbera reynir
að hafa. Þetta er einn af þeim
sjúkdómum þjóðfélagsins, sem fylgir
aukinni samneyslu og samhjálp, öllu
félagslegu öryggi og aðstoð. Þessum
sjúkdómi verður vissulega að halda i
algjöru lágmarki, svo sem frekast er
unnt, en hann má ekki verða til þess
að draga úr aðstoðinni við fólkið
með sérþarfirnar.
Margir munu þeir vera, sem gera
sér litla grein fyrir því hversu geysileg
breyting verður í lífi þeirra er allt í
^ „Margir munu þeir vera sem gera sér
litla grein fyrir því hversu geysileg breyt-
ing verður í lífi þeirra er allt í einu veröa aö
hætta vinnu vegna heilsubrests á hinum ýmsu
aldursskeiðum.”