Dagblaðið - 18.06.1980, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 18. JÚNÍ 1980
II
Kjallarinn
Enn eru aðeins 2% vegakerfisins
með bundnu slitlagi. Afgangurinn,
98%, má heita ófær alit árið um
kring, utan nokkra daga á sumrinu ef
vel viðrar. Nú er nokkrum hundruð-
um milljóna hent í drulludíkin, sem
ganga undir því veglega nafni vegir
hér á landi. Þegar þornar feykja
vindar þessum aurum út í hafsauga,
svo að kolsvartur mökkurinn liggur
hringinn í kringum landið. En
gefst ekki upp. Þegar blotar aftur
með haustinu keyrum við nokkra
milljarða í viðbót ofan í forina. Og á
veturna ausum við nokkrum
hundruðum milljóna í viðbót í snjó-
mokstur. Þetta vonlausa puð endur-
tekur sig ár eftir ár. Við erum seigir
og þrjóskir, íslendingar þegar
einhver dellan og meinlokan á í hlut.
„Við höfum ekki efni á því að leggja
varanlegt slitlag nema á nokkur
hundruð metra spotta á ári,” segja
stjórnmálamennirnir okkur. Þvætt-
ingur, segi ég. Við höfum einmitt
ekki efni á því að plægja nokkra
milljarðatugi á ári hverju ofan í
drulluna hringinn í kringum landið,
án þess að sjá nokkurn tima nokkurn
árangur þessa erfiðis. Fyrir svo utan
það að margbúið er að sýna fram á
að varanleg vegagerð borgar sig á
fáum árum í sparnaði á eldsneyti o§
viðhaldi bifreiða.
Fyrir tveimur árum gerðist eintx
stjórnmálaflokkur landsins svo stóf-’
huta að leggja fram áætlun um að
ljúka þessu viðviki á einum 10 árum
að mig minnir. Maður skyldi halda
að þetta vekti umræður, einkum þar
sem stærsti stjórnmálaflokkur lands-
ins átti í hlut, og oft sárlega öfund-
aður af andstæðingum sínum vegna
áhrifa sinna í fjölmiðlum Iandsins.
En nei, það heyrist ekki múkk. Það
virðist eiga að þegja þetta stærsta
hagsmunamá! þjóðarinnar í hel svo
að nokkur hundruð eða þúsundir
manna geti haldið áfram að brölta i
drullunni í endalausri atvinnubóta-
Þorvardur Júlíusson
„heljarstöltfei út í óvíssuna,” um íei’i
og hann greiddi atStvæði með því. í
skattamálum hefur þingið stigið
hvert ógæfusporið af öðru á undan-
förnum árum. Þannig eru fyrirtæki
t.d. látin greiða söluskatt af tekjum
sem þau aldrei hafa fengið. Mér er
kunnugt um tilfelli, þar sem fyrirtæki
átti inni hjá öðru um 2 milljónir
króna, þegar það síðarnefnda varð
gjaldþrota. Haft var samband við
viðkomandi skattstjóra og honum
greint frá því að sennilega væri þetta
tapað fé og hann spurður hvort skylt
væriaðteljaþaðfram fyrrenþað þá
næðist inn. Hann kvað svo vera, en
hann mundi taka tillit til þess við
áiagningu. Auðvitað urðu eigend-
urnir að greiða tekjuskatt af þessum
tekjum sem þeir aldrei fengu. En ekki
nóg með það. í grandaleysi fóru þeir i
sumarfrí og voru fjarverandi í 3
vikur. Þegar þeir komu aftur var
komið fógetans innsigli á fyrirtækið
vegna vanskila á söluskatti á þessu
tekjutapi sínu. Og nú varðist skatt-
stjóri allra mála. lnnsiglið fékkst
DRULLUNNI
vinnu ár eftir ár'. Enn ber að sama
brunni. Það er ekki fjárhagslegt getu-
leysi þjóðarinnar sem stendur í vegi
fyrir skynsamlegri vegagerð. Það er
pólitískt viljaleysi. Það sýna líka
framkvæmdir eins og Borgarfjarðar-
brúin og Krafla að þegar einhver
áhrifamaðurinn fær einhverja fram-
k -æmd ,í heilann þá stendur enginn,
fj.árskortur í vegi. Vilji er allt sem
þarf.
Vill nú ekki einhver óflokkspóli-
tískur félagsskapur eins og F.f.B.
gangast fyrir þjóðarvakningu í
þessu efni?
Það hefur að vísu mótmælt
þeirri skömm að rikissjóður hefur
gert orkukreppuna að stórfelldri
tekjulind fyrir sig á sama tíma og
framkvæmdagildi vegafjár minnkar
ár frá ári. En þau mótmæli hafa
fallið dauð og máttlaus. Við eigum
að bindast samtökum um að kjósa
ekki aðra menn á þing en þá sem
treysta sér til að leggja varanlega vegi
um landið. Það er mál, sem þessir
herrar skilja.
Ekki nýja
sokka
Vel á minnst, orkukreppa. Fyrir
nokkru voru þingmenn að leggja á
okkur nýjan skatt, — 1 1/2% aukn-
ingu söluskatts — til orkujöfnunar,
þ.e. greiðslu oliustyrks til þeirra sem
kynda verða með olíu. Hér er á ferð-
inni sama hugarfarið og í vegamálun-
um. Ekki örlar á áætlun um að leysa
olíuna af hólmi með innlendum orku-
gjöfum og búum við þó í landi sem
A „Við höfum ekki efni á því að plægja
^ nokkra milljarðatugi á ári hverju ofan í
drulluna hringinn í kringum landið án þess að
sjá nokkurn tíma nokkurn árangur þessa
erfiðis.”
ekki nýtir enn nema innan við 10% af
nýtanlegri orku. Menn kjósa heldur
að pissa í skóinn sinn en að fá sér
nýja sokka.
Sem sagt, ekki getuleysi
heldur politiskt iljaleysí. Og ntér
verður hugsað tii þcirra bænda sem
enn njóta ekki rafmagns frá samveitu
heldur verða að keyra eigin dísilvélar.
Um 1965 beitti Ingólfur á Hellu sér
fyrir áætlun um sveitarafvæðingu
sem skyldi lokið á 10 árum. Magnús
Kjartansson orkuráðherra í fyrstu
óráðssíustjórn Ólafs Jóhannessonar
þóttist ætla aö bæta um betur og
stytti framkvæmdatímann á pappírn-
um um 3 ár. í framkvæmd lengdist
hann um 3 ár og er raunar enn ekki
lokið. í bráðum 5 ár hefur það vafist
fyrir þingmönnum úr öllum flokkum
að leiða rafmagn á þessi 80—90 býli
sem enn eru eftif: En þegar um það er
að ræða að spara eyrinr. og henda
krónunni virðist skapast sjaldgæfur
einhugur á Alþingi.
Hvað er
ranglæti?
V.
r
Þingið afgreiddi nýlega skattalög,
sem einn þingmanna lýsti sjálfur sem
ekki rofið fyrr en þessi söluskattur
var greiddur. Enn eitt dæmið um
það sérkennilega siðferði sem
opinberir aðilar hafa tamið sér í
umgengni við þegnana.
Svipuðu máli gegnir hið fáránlega
ákvæði um að veita skattstjórum
heimild til að skattleggja þá sem hjá
sjálfum sér vinna, eins og ef þeir
hefðu unnið sambærilega vinnu hjá
öðrum. Það ætti t.d. að vera alþjóð
kunnugt að þrátt fyrir lagaákvæði,
sem átti að tryggja bændum sam-
bærilegar tekjur við svokallaðar við-
miðunarstéttir hefur það reynst mark
leysa ein og ekki náðst nema að
svona 2/3 þegar best lætur, að
meðaltali. Þetta þýðir að fjöldi
bænda, svo hundruðum skiptir, og
þá ekki síst frumbýlingar og eldra
fólk, sem farið er að minnka við sig,
er ennþá lægra. Kannski hálfar
verkamannstekjur. En nú skal það
greiða skatt af helmingi hærri
tekjum. Hvað er ranglæti ef ekki
þetta? Hví skal gefa skattstjórum
heimild til að vefengja framtöl fólks
án sýnilegrar og sannanlegrar
ástæðu?
Þorvarður J úlíusson,
Söndum V-Hún.
Kjallarinn
FURÐULEGT
SIÐLEYSI
I fjölmiðlum laugardaginn 14. júni
sl. bárust landsmönnum þær fréttir,
að svokölluð þingfararkaupsnefnd
hefði rétt fyrir þinglok hækkað laun
þingmanna um 20% og skuli sú
hækkun gilda frá síðustu áramótum.
Hver eru svo rökin fyrir þessari
hækkun? Jú, þau að allir aðrir opin-
berir starfsmenn, sem taka laun í
sama launaflokki, hafi a.m.k. 20%
yfirvinnugreiðslur miðað við fasta-
kaup. í þessum viðmiðunarflokki al-
þingismanna munu vera aðeins fjórir
menn, útvarpsstjóri, verðlagsstjóri,
rafmagnsveitustjóri og fram-
kvæmdastjóri rikisspítalanna.
Þar sem ég þekki til launagreiðslna
hjá opinberum starfsmönnum er yfir-
vinna, þar sem hún fellur til, aðeins
greidd yfir þá mánuði, sem hún er
unnin og samkv. reikningi. Þetta
mun vera almenn regla. En fyrir þá,
sem veita stofnunum forstöðu, t.d.
símstöðvarstjóra Og skólastjóra, er
samið um fastar yfirvinnugreiðslur á
mánuði, vegna þess að óhæfa þykir
að þeir fái greidda yfirvinnu sam-
kvæmt reikningi, sem þeir sem yfir-
menn yrðu sjálfir að skrifa upp á.
Þegar þessi yfirvinna er ákveðin er
reynt að meta hver raunveruleg yfir-
vinna er í hverju starfi.
Alþingismenn hafa aldrei fengið
greidda yfirvinnu. Laun þeirra eru
miðuð við þanri vinnudag sem þeir
inna af hendi. Skírskotun þingfarar-
kaupsnefndar til yfirvinnu
embættismanna er því aðeins tilraun
v_____-
til þess að fela það sem hér er á ferð,
þ.e. 20% grunnkaupshækkun.
Launabilið
eykst
Við síðustu mánaðamót voru
greiddar verðbætur á laun. Þá fékk
hinn almenni láglaunamaður 30 til 35
þús. kr. i verðlagsuppbót. Alþingis-
máðtirinn fékk rúmar 85 þús. kr. og
þeir sem enn hærfi J2UÍÍ höfðu voru
þar yfir. Þannig er bilið i krónutöiii
alltaf að breikka á milli þeirra, sem
hafa hæstu og lægstu laun. Launa-
fólk, sem lengi hefur sýnt biðlund,
hefur nú loksins fengið viðsemjendur
sína til þess að setjast niður við
samningaborðið og svörin, sem það
fær eru þau, að ekki sé grundvöllur
til neinnar grunkaupshækkunar.
Sem sagt, engin eða sama og engin
kauphækkun í boði til þeirra lægst
launuðu í þjóðfélaginu.
Kauphækkun al-
þingismanna verði
afturkölluð
Ef fulltrúar ríkisvaldsins í launa-
málum með sjálfan fjármálaráðherra
í broddi fylkingar ætlast til þess að
þeir séu teknir alvarlega í sambandi
við kjaramálin verður rikistjórnrin
að afturkalla og ógilda þessa fráleitu
ákvörðun þingfararkaupsnefndar.
Geri hún það ekki, er hún þar með að
leggja blessun sína yfir þetta gerræði
og siðleysi.
Það hlýtur óhugur að grípa hvern
hugsandi mann, þegar menn í æðstu
stöðum þjóðfélagsins eru svo upp-
teknir af sjálfum sér og sinni eigin
gróðahyggju, að þeir gleyma þjóð-
félagsaðstæðum og baráttu þeirra,
£ „Ei íuHtrúar ríkisvaldsins í launa-
málum.... ætlast tii þess að beir séu
teknir alvarlega í sambandi við kjaramálin
verdur ríkisstjórnin að afturkalla og ógilda
þessa fráleitu ákvörðun þingfararkaupsnefnd-
ar.”
sem helst þurfa á kauphækkun að
halda.
Til umhugsunar
Seinni partinn í vetur sá ég í einu
dagblaðanna viðtöl við nokkra
aldraða borgara. Þeir voru meðal
annars spurðir að því hvernig þeim
gengi að láta eftirlaunin endast sér.
Allir, sem spurðir voru, létu í ljósi
ánægju sína og þakklæti fyrir það,
sem þeir hefðu. Á sama tíma var einn
af tekjuhæstu hópum þjóðarinnar i
verkfalli.
Því minni ég á þessar andstæður í
hugarfarslegu tilliti, að hér þarf
breyting að verða á.
í yfirstandandi kjarasamningí
verður að sýna það í framkvæmd aö
lægstu launin hafi algeran forgang.
Öll önnur niðurstaða er þjóðinni
til vansæmdar.
Benedikt Benediktsson
kennari