Dagblaðið - 29.07.1980, Page 10

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 29. JÚLl 1980.
'MEBIABIB
fijálst, áháð dagblað
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Rttstjómarfulltrvii: Haukur Helgason. Fróttastjórí: Ómar Valdimarsson.
Skrífstofustjórí ritstjómar Jóhannos Reykdal.
íþróttir Hallur Simonarson. Menning: Aöalsteinn Ingólfsson. Aðstoöarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrít: Ásgrímur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karísson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Atli Rúnar Halldórsson, Atii Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi
Sigurðsson, Dóra Stefánsdóttir, Elín Albortsdóttir, Ema V. IngoHsuóttir, Gunnlaugur Á. Jónsson,
Ólafur Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjamloifur Bjarnleifsson, Hörður Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs
son, Sveinn Þormóðsson. Safn: Jón Sœvar Baldvinsson.
Skrifstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkerí: Þráinn Þorleifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing
,arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Síðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrífstofur Þverholti 11.
Aðalsimi blaðsins er 27022 (10 línur).
Setning og umbrot: Dagblaðið hf., Siðumúla 12. Mynda- og plötugorð: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun
Árvakur hf., Skorfunni 10.
Áskriftarverð á mánuði kr. 5.000. Verö í lausasölu kr. 250 eintakíð.
Fremur Carter en Reagan
Stjórnmál í Bandaríkjunum skipta ís-
lendinga máli eins og aðra Vestur-
Evróp.umenn. Bandaríkin eru fjöl-
mennasta ríki vestræns samstarfs. Þar á
ofan hafa þau lengi annazt forustu
öryggismála í þessu samstarfi.
Okkur varða einnig stjórnmál í
öðrum nálægum ríkjum, einkum á Norðurlöndum og í
Vestur-Evrópu. Við leggjum þjóða mest upp úr utan-
ríkisverzlun. Sú staðreynd ein veldur því, að ákvarðan-
ir í öðrum ríkjum hafa áhrif á okkar hag.
Ekkert eitt ríki vegur þyngra á metunum en einmitt
Bandaríkin. Það er því eðlilegt, að við fylgjumst vel
með mikilvægasta þætti bandarískra stjórnmála, vali
forseta á fjögurra ára fresti. Og það val stendur nú
fyrir dyrum.
Núverandi Bandaríkjaforseti hefur sætt harðri gagn-
rýni, meðal annars af hálfu leiðtoga í Vestur-Evrópu.
Til dæmis hefur kanzlari Vestur-Þýzkalands jafnan átt
erfitt með að dylja vantrú sína á Jimmy Carter.
Forsetinn er sagður reikull í ráði, ekki sízt í utan-
ríkismálum. Enda hefur hann hvað eftir annað mátt
sæta því, að leiðtogar í Vestur-Evrópu hafa fetað aðrar
brautir en þær, sem hann hefur viljað marka.
Gagnrýni þessi er bæði ýkt og ósanngjörn. Carter er
heiðarlegur utangarðsmaður og hefur sem slíkur orðið
vestrænu samstarfi til góðs. Þegar upp er staðið, er
ekki víst, að Helmut Schmidt fái betri eftirmæli.
Vestur-Þýzkaland hefur til dæmis byggt upp stór-
fellda viðskiptahagsmuni í Sovétríkjunum. Þessum
hagsmunum fylgja fjötrar, sem meðal annars hafa
komið fram í afstöðunni til Afganistan. Á þetta hefur
of lítið verið bent.
Vonandi opnast augu bandarískra kjósenda fyrir
kostum Carters, þegar þeir fara í alvöru að bera hann
saman við keppinautinn, Ronald Reagan. Þótt Reagan
sé ekki eins einstrengingslegur og af er látið, fylgja
honum vandamál.
Með forseta úr flokki repúblikana fylgir hætta á
endurnýjuðum völdum vandræðamannsins Kissingers,
sem ímyndar sér, að hægt sé að múta Sovétstjórninni
með viðskiptum til að haga sér sæmilega á alþjóðavett-
vangi.
Þar á ofan er líklegt, að Reagan, með eða án Kissing-
ers, mundi leggja niður þá siðavendni gagnvart glæpa-
mönnum i þriðja heiminum, sem fylgt hefur Carter.
Reagan mundi til dæmis styðja hægri sinnaða herfor-
ingja í Bólivíu.
Það er dæmigert fyrir ástandið í bandaríska repú-
blikanaflokknum, að á landsfundinum fékk Kissinger
mikið klapp þegar hann flutti ræðu, þar sem hann
meðal annars lýsti ráðamönnum Nicaragua sem and-
amerískum róttæklingum.
Staðreyndin er sú, að Carter hefur fylgt siðræn
reisn, sem hefur eflt innri styrk vestrænna manna i
samanburðinum við Sovétríkin og fylgiríki þeirra.
Carter hefur stuðlað að vissu okkar um réttmæti hins
vestræna málstaðar.
Þessu gæti Reagan hæglega spillt með beinum og
óbeinum stuðningi við hægri sinnuð fól í þriðja heim-
inum, einkum í Mið- og Suður-Ameríku. Svo virðist
sem harðlínumenn repúblikana telji sig eiga þann
heimshluta.
Mestu máli skiptir þó, að forseti á síðara kjörtima-
bili er betri en á hinu fyrra. Hann þarf ekki að hafa
vinsældir sínar í huga, þegar hann tekur ákvarðanir.
Þess vegna er Jimmy Carter betri kostur en Ronald
Reagan.
r
Amnesty Intemational:
Einn fangi jan-
úar látinn laus
— þrír samvizkufangar júlímánaöar valdir
Alþjóðasamtökin Amnesty
International sem berjast fyrir
frelsun fólks sem hneppt er i fangelsi
fyrir skoðanir sínar hafa sem áður
valið þrjá fanga mánaðarins. Er fólk
beðið að skrifa viðkomandi yfir-
völdum í þeim löndum þar sem fang-
arnir þrír eru í haldi og biðja þess að
þeir verði látnir lausir.
Domanique Diata og
Augustin Irigo eru ga-
bonskir herforingjar
á þrítugsaldri
Þeir voru handteknir í marz 1978,
sakaðir um undirróðursstarfsemi og
um að hafa stefnt öryggi lands síns,
Gabon, í hættu. Þeir hafa ekki enn
verið leiddir fyrir rétt. Dominique
Diata hlauthermennskuþjálfunsína í
Saint Cyr herskólanum í Frakklandi.
Strax eftir heimkomuna þaðan til
Gabon hafði hann uppi skoðanir sem
stjórnvöldum þar voru lítt að skapi
og hlaut hann áminningu fyrir.
Ástæðan til handtökunnar var gagn-
rýni hans í garð stjórnvalda Gabons,
sett fram í einkabréfi til vinar hans.
Ennfremur var hann sakaður um að
hafa kommúnískar bókmenntir í
fórum sínum. Augustin Irigo var
handtekinn ásamt fleiri herforingjum
stuttu síðar, en öllum nema honum
og Diata hefur síðan verið sleppt.
Irigo var foringi i flotanum, einnig
þjálfaður í Frakklandi. Samkvæmt
upplýsingum Amnesty International
fer heilsu beggja mjög hnignandi,
Diata er haldinn nýrnasjúkdómi og
Irigo hrjáir þunglyndi.
Vinsamlegast skrifið og biðjið um
að þeir verði þegar látnir lausir úr
fangelsi. Þeir sem geta skrifað
frönsku eru beðnir aðgera svo.
Skrifa ber til: Son Excellence
Monsieur Bongo, President de la
Republique, La Presidence,
Libreville, Gabon.
Baliene Khamdaranikorn
er fyrrverandi yfirmaður
flugmála í Laos,
kvæntur og þriggja barna faðir.
Hann var handtekinn í nóvember
1975, og hefur síðan verið i haldi, án
þess að koma fyrir rétt, í afskekktum
endurhæfingabúðum í norðaustur-
/————
Þrátt fyrir góðan vilja, þrátt fyrir
lagabálka ýmiss konar, þrátt fyrir
baráttu margra aðila, þrátt fyrir þetta
allt og margt annað virðist það mál-
efni, sem hér er til umræðu, vera í
sjálfheldu.
Þetta málefni er að vísu marg-
flókið og ekki auðleyst en það er
skynsamlegt að gera sér grein fyrir
því að til þess að ná raunverulegum
árangri verða allir þeir sem eiga
þarna hlut að máli að vinna af full-
komnu raunsæi.
Það mál sem ég er hér að fitja upp
á er aðstaða þeirra sem hafa skerta
starfsorku. Málefnum þessara þjóð-
félagsþegna mætti í grófum dráttum
skipta í tvo aðalflokka. Annars vegar
er sá þátturinn sem snýr að einstakl-
ingnum persónulega. Hins vegar hið
efnalega og siðferðilega samspil hans
og þjóðfélagsins.
Reiðubúnir
til að berjast
Margir þeirra sem ganga heilir til
skógar eiga erfitt með að skilja þá
stöðu sem fatlaður maður býr við. Ég
hef áður tíundað, hér í Dagblaðinu,
þær þjáningar sem það kostar þann
einstakling sem missir heilsu sína
hluta Laos. Hann er einn af mörgum
opinberum embættismönnum, sem
þangað voru sendir eftir að Pathet
Lao fylkingin tók sæti í sam-
steypustjórn landsins. Samkvæmt
upplýsingum Amnesty International
er aðbúnaður í búðum þessum ekki
upp ámargafiska.Er mönnum haldið
þar stíft að erfiðisvinnu við rýran
kost og er skortur bæði á matvælum
og lyfjum. Yfirvöld í Laos hafa eng-
ar ástæður gefíð fyrir því að halda
Khamdaranikorn eða öðrum, sem
líkt er ástatt um, í fangelsi en sam-
kvæmt upplýsingum Amnesty Inter-
nationa! mun fangelsun þeirra
eingöngu byggjast á störfum að
stjórnmálum fyrr á árum og af því
hverjum stöðum þeir gegndu í tíð
fyrri stjórnvalda. Baliene Khamdar-
anikorn var virkur félagi í 300 manna
stjórnmálasamtökum, NEO THANG
NOUM, sem stofnuð voru 1971 af
miðlínumönnum i stjórnmálum,
aðallega ungum menntamönnum og
opinberum starfsmönnum.
Skrifa ber til:
Excellency Kaysone Phomvihane,
Prime Minister, Vientiane,
People’s Democratic Republic of
LAOS.
Dr. Nikola Novakovic er
67 ára lyfjafrœðingur
f Júgóslavfu.
fyrrum félagi i króatíska bænda-
flokknum. Hann var dæmdur i ágúst
1977 fyrir „fjandsamlegan áróður”
og samskipti við fjandsamleg samtök
erlendis” — i 12 ára fangelsi. Hann
situr nú í FOCA fangelsinu, illa
haldinn af hjartasjúkdómi og gigt.
Áður en Novakovic kom fyrir rétt á
sínum tima hafði hann verið í
einangrun í fjóra mánuði. Hann var
sakaður um að hafa átt þátt i mótun
stefnuskrár flokk síns allt frá 1962,
Þessi mynd af Vladimir Herzog var einnig birt eftir lát hans. Læknar og aðrir sér-
fræðingar þóttust sjá af myndinni að opinberar frásagnir af dauðdaga blaða-
mannsins væru ekki réttar.
vegna slysa, til dæmis vinnuslysa og
bílslysa.
Þegar einstaklingurinn hefur
komist í gegnum allar þær pínslir sem
sjúkrahúslega, læknisaðgerðir og
endurhæfing hafa í för með sér, þá
skyldi maður ætia að hægt væri að
líta bjartari augum á tilveruna. Á
þessu stigi komast margir fatlaðir í
baráttuskap. Þeir hafa að vísu hlotið
fötlun í meira eða minni mæli en
flestir þeirra eru þá reiðubúnir til að
berjast. Þeir hugsa sem svo að ekki sé
allt glatað. Að hægt sé að stokka upp
spilin og hefja baráttuna á nýjum
vettvangi. Eins og ástandið er i dag er
þetta því miður blekking að stórum
hluta. Og það er engum til góðs að
þegja um þessar staðreyndir.
Fjórir veggir
Það sem blasir við þeim, sem unnið
hefur sigur, fyrsta sigurinn I baráttu
sinni við fötlunina, eru fjórir veggir.
Þessir fjórir veggir eru ýmist á stofn-
un eða í heimahúsum.
Þessir fjórir veggir eru nokkuð
hliðstæðir þeim veggjum sem fólk í
fangelsum hefur daglega fyrir augun-
um. í báðum tilfellum er einstakling-
urinn fangi, þó orsakir þess séu af
óiíkum toga spunnar.
Þetta eru stór orð en ég á auðvelt
með aða standa við þau. Vettvangs-
könnun myndi staðfesta þessa full-
yrðingu hvenær sem er þó að auðvit-
aðséu þarna undantekningar.
Fangavistin
Hvers vegna er fatlaður maður
fangi á íslandi árið 1980? Til þess
liggja tvær aðalástæður.
Annars vegar er fatlaður maður
^ „Lög um vissan forgang fatlaöra til starfa
hjá hinu opinbera eru brotin ...”