Dagblaðið - 13.12.1980, Qupperneq 13

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 13. DESEMBER 1980.
Aðstandendur Ku Klux Klan-manna fagna niðurstöðum hins „hvita” kviðdóms i
Greensboro-málinu.
að um ásetningsmorð hefði verið að
ræða voru ekki kölluð fyrir. Allir
kviðdómendurnir voru hvítir í máli
sem þó augljóslega snerist um kyn-
þáttahatur.
Talsmenn hinnar nýju bar-
áttuhreyfingar gegn Ku Klux Klan
segja að atburðirnir, sem greint var
frá hér að ofan eins og þeir sjá þá,
séu aðeins nokkur dæmi af fjöl-
mörgum sem sýni að um samvinnu sé
að ræða á milli rikiskerfisins og Ku
Klux Klan-hreyfingarinnar og
annarrra nasistiskra hryðjuverka-
samtaka.
Kosning Reagans í embætti forseta
og hin nýja hægrisveifla í bandarísk-
um stjórnmálum séu dæmi um
hættulega þróun hins bandaríska
samfélags. Þessi þróun hafi leitt til
þess að hreyfingar er byggja á kyn-
þáttahatri hafi fært út kvíarnar og
starfi fyrir opnum tjöldum.
í haust stóð Ku Klux Klan-
hreyfingin fyrir tveggja mánaða
langri baráttu í Kaliforníu í þeim
tilgangi að laða að nýja félaga. Bill
Wilkerson nokkur stjórnaði þessari
baráttu og á lokasamkomunni í
bænum Fresco þakkaði hann fjöl-
miðlum fyrir jákvæða og ítarlega
umfjöllun um útbreiðslubaráttu Ku
Klux Klan-hreyfingarinnar. Hann
sagði þetta í sömu andrá og hann
lagði áherzlu á nauðsyn ofbeldis gegn
svertingjum og öðrum óæðri kyn-
þáttum.
Blaðið Advocate I Fresco, sem er i
eigu svertingja, var þó ekki jákvætt í
umsögn sinni um útbreiðsluherferð
Ku Klux Klan. Blaðið skrifaði meðal
annars:
„Það er kominn tími til að íbúar
þessa lands hætti að styðja sig við
stjórnarskrána er þeir eiga í höggi við
Ku Klux Klan sem hryðjuverka-
samtök þar sem öll meðul helga
tilganginn. Hún hefur það að yfir-
lýstu markmiði að fremja þjóðar-
morð á svertingjum, gyðingum,
sígaunum og öðrum „óhreinum
kynþáttum”. Hvernig getur stjórnar-
skráin leyft hreyfingar eins og Ku
Klux Klan um leið og tryggja á rétt
þeirra sem öfgasamtök þessi hafa að
skotspæni?”
Mikil mótmæli urðu í kjölfar
sýknunar Ku Klux Klan-mannanna af
Greensboro-morðunum. í Greens-
boro sjálfri var farin stór mótmæla-
ganga með stúdenta við háskóla
staðarins í broddi fylkingar. Fjöldi
svertingja tók þátt t göngunni, ýmsir
þeirra, sem áður höfðu lýst sig and-
snúna mótmælagöngum.
Á árinu sem er að Iíða hafa verið
haldnir margir fundir og mótmæla-
göngur verið farnar gegn Ku Klux
Klan-hreyfingunni. Einn af stærri
slíkum fundum var haldinn i iðnaðar-
borginni Pittsburgh fyrir skömmu.
Allt hið fræga fótboltalið Pittsburgh
Steelers tók þátt í fundinum, svo og
fulltrúar fjölmargra stéttarfélaga og
kirkna ásamt sérstökum talsmönnum
svertingja.
Ætlunin er nú að reyna að sam-
ræma baráttuna gegn Ku Klux Klan
og skipuleggja hana um öll Banda-
rikin og verður ársfundur þessara
samtaka haldinn í Washington 31.
janúar næstkomandi. Þar verður
reynt að varpa ljósi á tengsl stjórn-
valda við hreyfinguna og þess verður
krafizt að fram fari opinber
rannsókn á starfsemi hennar.
\ r
veikum
grunni
13
Þær umræður sem fram hafa farið
um mál Frakkans Patricks Gervasoni
hafa vart farið fram hjá nokkrum
manni, en sum blaðaskrif undanfar-
inna daga hafa lýst þvílíkum fordóm-
um og fáfræði að ég undirritaður get
jekki stillt mig um að leggja orð í belg.
í þessum efnum er óhjákvæmilegt
^annað en að taka mið af alþjóða-
isamningi um stöðu flóttamanna frá
1951, sem íslendingar gerðust aðilar
að 1955, ásamt þeim breytingum sem
gerðar voru á samningnum 1967 og
íslendingar skrifuðu undir ári síðar.
Það eru áberandi röksemdir dóms-
málaráðuneytisins að liðhlaupar og
þeir sem neiti að gegna herkvaðningu
geti ekki talist pólitískir flóttamenn.
En í fyrstu grein áðurnefnds samn-
ings er skýrt kveðið á um að þeir sem
flýja heimaland sitt af ótta við að
öryggi þeirra sé stefnt í hættu, meðal
annars vegna stjórnmálaskoðana eða
aðildar að félagsmálahópi, skuli telj-
ast pólitískir flóttamenn. Á Vestur-
löndum er fyrir löngu komið for-
dæmi fyrir því að veita liðhlaupum
pólitískt hæli á ofangreindum for-
sendum enda hefur Alþjóðaflótta-
mannastofnunin talið þá liðhlaupa til
pólitískra flóttamanna sem hlaupist
hafa undan merkjum og tengsl hafa
verið milli þess og ótvíræðrar stjórn-
málaskoðunar. Einnig hefur því
mjög verið hampað að Gervasoni
hafi hlotið refsidóma fyrir borgara-
legum dómstólum í Frakklandi og þvi
geti andstaða hans við frönsk yfir-
völd tæplega verið af pólitískum toga
spunnin. Þessa dóma hlaut Gerva-
soni vegna þátttöku í mótmælaað-
gerðum gegn frönsku herkvaðningar-
lögunum en opinber umræða um
þau, hvað þá mótmæli gegn þeim, er
bönnuð! Slíkt er i hróplegu ósam-
ræmi við íslenska réttarvitund því
þótt við teljum bæði rétt og eðlilegt
að hlýða borgaralegum lögum þá séu
það grundvallarmannréttindi að fá
að mótmæla þeim lögum sem maður
telur óréttlát. Það verður því vart
annað séð en að barátta Gervasonis
við borgaraleg yfirvöld hafi verið
pólitísks eðlis. Það sakar heldur ekki
Kjallarinn
Ingétfur Hdgason
að geta þess að hann hefur afplánað
þessa dóma, auk þess sem borgaraleg
yfirvöld frömdu á honum það níð-
ingsverk að framselja hann hernaðar-
yfirvöldum aðafplánun lokinni.
Þá hefur því einnig verið beitt gegn
málstað Gervasonis að hann hafi
komið til íslands með fölsuð skilríki
og þar með á ólöglegan hátt. En svo
ég haldi mig enn við áðurgreindan
samning þá tiltekur þrítugasta og
fyrsta grein hans að það megi ekki
hafa áhrif á ákvörðun um veitingu
hælis á hvern hátt flóttamaður er
kominn til landsins, enda komi hann
beint frá landi þar sem lífi hans eða
frelsi er ógnað. En ef hann brýtur
landslög við komuna má refsa
honum fyrir það sérstaklega en um
það mál verður að fjalla óháð beiðni
hans um hæli. Dæmi um slíka máls-
meðferð er frá Svíþjóð og ekki eldra
en siðan í fyrra. Hjónum frá Suður-
Ameríku, sem komu ólöglega inn í
landið, var veitt þar hæli sem póli-
tískum flóttamönnum en fengu á sig
refsidóm fyrir brot á landslögum.
Afstaða Dana
Sú ætlun dómsmálaráðuneytisins
/
£ „Á Vesturlöndum er fyrir löngu komið
fordæmi fyrir því að veita liðhlaupum
pólitískt hæli á ofangreindum forsendum ...”
að senda Gervasoni til Danmerkur er
réttlætt með því að þaðan hafi hann
jú komið og ólíklegt sé að honum
verði vísað þaðan til Frakklands. Það
er forvitnilegt að skoða á hvern hátt
ráðuneytið styður þessa ályktun sina.
Það er ljóst þeim sem með þessu máli
hafa fylgst að hún er eingöngu byggð
á óstaðfestum ummæltm danskra
embættismanna. Það er jafnljóst að
einu ótvíræðu svörin sem komið hafa
frá Dönum benda i gagnstæða átt.
Þar má fyrst nefna að Gervasoni
hefur í fórum sínum tvö bréf frá
dönskum yfirvöldum þar sem hann er
lýstur óæskilegur á danskri grund.
Auk þess ættu ummæli danska þing-
mannsins Bernhards Baunsgaard að
taka af öll tvímæli en hann segir að
„Der er desværre ingen tvivl om at
PaTrick Gervasoni vil blive udvist fra
Danmark, hvis Islands myndigheder
udviser ham hertil.” (Það er þvi
miður engum vafa undirorpið að Pat-
rick Gervasoni verði visað frá Dan-
mörku ef íslensk yfirvöld senda hann
hingað). Svo ég snúi aftur að fyrr-
greindum alþjóðasamningi, og i
framhaldi af fyrri tilvísun til fyrstu
greinar hans, þá talar hún um að
„koma beint frá landi þar sem lífi
þeirra (þ.e. flóttamanna) eða frelsi
var ógnað”. Það er engin tilviljun að
ekki er talað um „heimaland” í þessu
samhengi því að ef flóttamaður
kemur frá öðru landi en heimalandi
sínu, þar sem búast má við að hann
verði sendur til heimalands síns, þá
jafngildir það í skilningi þrítugustu
og fyrstu greinar, sem áður var vísað
til, að hann komi frá landi þar sem
lífi hans og frelsi er ógnað. Til að
taka af öll tvímæli um gildi þessa
samnings skal það tekið fram að
ákvæði hans eru á engan hátt í blóra
við íslensk lög í þeim sárafáu tilvik-
um sem í þeim er minnst á flótta-
menn. Vegna þess hlýtur það að
liggja í augum uppi að fara beri eftir
ákvæðum þessa samningsi ins og um
íslensk lög væri að ræða.
Af ofangreindu má vera Ijóst að
þau rök sem dómsmálaráðuneytið
hefur stutt ákvörðun sína með eru
vægast sagt á veikum grunni reist.
Eigi þegnar þessa lands að halda
áfram að bera virðingu fyrir dóms-
málayfirvöldum verða þau að byggja
ákvarðanir sínar á traustari rökum en
þau hafa gert í þessu máli.
Ingólfur Helgason

sem þjóð ekki í þvílíku efnahagsöng-
þveiti uppfyrir haus að furðu sætir
meðal annarra þjóða, sem flestar
hafa þó sjálfar ærnum vanda að
sinna.
Við erum ákaflega pössunarsöm
gagnvart lögum og rétti, siðferði og
sanngirni, þegar þær formúlur ýta
ekkert óþægilega við okkur, hverju
og einu. Við erum með afbrigðum
vitur fyrir aðra en oft æði litblind í
eigin sökum. Þessi armi ágalli veldur
því að í verkum sinum lætur margur
einstaklingurinn oft stjórnast af and-
mennskum hvötum, þó hann búi yfir
meira magni góðra tilhneiginga hið
innra.
Ef stjórnvöldum dytti í hug að
leita eftir þjóðaratkvæðum um hvort
vinna ætti bug á verðbólgunni, þá er
nokkuð vitað að úrslitin yrðu mjög á
einn veg. Líklega mundu þau birta
Kjallarinn
Jakob G. Pétursson
^ „Keppst er viö aö ýta þessu máli á undan
sér inní glórulausan vítahring vitvana
þrætubókarmælgi þar sem stóryröi og per-
sónuníð ríöa röftum. Og ekki bæta um hinar
verklegu aögeröir svonefndra stuðningsmanna
þessa manns ...”
álíka einhug með þjóðinni og kom
fram í stofnun lýðveldisins, eða að
næstum allir lýstu stuðningi sínum
við herferð gegn hinni fordæmdu
verðbólgu.
En hver yrðu svo viðbrögðin ef
hin sömu stjómvöld tækju sig til og
sendu nokkra postula sína út á meðal
fjöldans til að spyrja hvern og einn
hinna baráttuglöðu hvað hann vilji af
mörkum leggja úr eigin hagsmuna-
sjóði til að takast megi að verða við
þessum þjóðarvilja? Ætli margur
bæöi ekki um að hafa sig afsakaðan,
en benti á náunga sinn, þegjandi:
Þessi getur fórnað, hann hefur
meira en ég. Og þá ekki alltaf skeytt
um þó litlu muni.
Þegar svona viðhorf virðast
ríkjandi í þjóðlífi okkar er varla að
vænta mikillar víðsýni eða réttdæmis
í málum, sem höfða fremur til
hugsjónalegra viðfangsefna.
Þjóð sem velur sér þingfulltrúa á
nokkurra ára fresti, en afneitar þeim
í hjarta sínu á milli kosninga og
vinnur þeim margt til óþurftar, kýs
svo hina sömu eða þeirra lika aftur
við næsta tækifæri og heldur síðan á-
fram að ný að þrasa og þumbast við
þessa sjálfsmynd sína, verður seint
öíðuð viðstjörnviskm
Breytt afstaða
Svo vikið sé aftur að máli franska
flóttamannsins skal því lýst yfir af
minni hálfu að einsog nú er komið
sýnist mér það ekki lengur öndvegis-
atriði hvort Gervasoni fær landvist
hér eða ekki. Þeirri breyttu afstöðu
veldur tvennt: Annað er að við erum
þegar búin að forklúðra svo herfilega
þeim þætti þessa máls, sem hefði get-
að orðið okkur til framdráttar í
markvissri kynningu sem frið-
elskandi þjóð. Um þennan marg-
umtalaða friðarvilja okkar virðist
gilda hliðstætt lögmál og markar
raunvilja okkar í verðbólgumálum.
Við orð skal una, en forsmá athafnir.
Hitt atriðið er það að ég ræð af
fréttum, og raunar einnig ummælum
Frakkans sjálfs, að honum sé full
alvara með að færa fórnir, ef með
þarf, til stuðnings baráttu sinni fyrir
valfrelsi fólks til að mega neita þátt-
töku í hermennsku (manndrápsiðju).
Hann hefur þegar hafnað því yfir-
klóri og samviskuskýli íslenskra
stjórnvalda, að fela millilið að leiða
hann síðustu skrefin að dýfiissunni.
Vonandi auðnast honum að standa
fast á sinu í þessum efnum og á
einhvern hátt ýta við svefndrukkinni
samvisku hjá sem flestu fólki sem í
eðli sínu og innri vitund forsmáir
mannhatur og vígamennsku, en lætur
ærast í augnablikinu af digur-
barkalegu tómagaspri kokhraustra
hertrúboða.
Við höfum þegar misst af
vagninum með að hagnýta okkur
þetta málsatvik sem efnivið í lítinn
sönnunarvott þess að vj,ð göngum
ekki sama tómaganginn og aðrar
þjóðir við umfjöllun um friðarmál.
Burtrekstrarmenn munu trúlega
fagna auðveldum sigri og ráðherra
dómsmála njóta þeirra notalegheita
að vita sig hafa a.m.k. unnið eitt af-
rek í takt við vilja meirihluta
þjóðarinnar.
Hátíð friðarins fer í hönd og þá
verða vonandi öll íslensk afreksverk í
þessu máli til enda ráðin. Getur þá
hver unað við sitt og glaðst með
glöðum, þeir sem þess eiga kost.
Vera má að einhverjir búi að svo
blauðu baráttugeði í stað garpskaps í
hugsun að þeim verði á að leiða hug-
ann að útskúfuðum andstæðingi
vígamennsku sem húkir i herkví sinni
á hátíðlegri stundu og maular mæld-
an kost. En íslenskt dánufólk, sem
gætir vel laga og réttar og er skilgott
á dáðir og drenglyndi, nýtur auðvitað
sinna ómæliskrása án svo van-
mennskra þenkinga, er það minnist
hátiðlegra atburða. Um leið rifjar
það upp i andakt og undirgefni marg-
an boðskapinn sem afmælisbarn há-
tíðarinnar lét eftir sig, einsog: elskið
'óvini yðar . . . elskið náungann. • •
og margt fleira iiíkum dúr, sem allir
kunna.
Jakob G. Pétursson,
Stykkishólmi.
✓