Dagblaðið - 21.01.1981, Blaðsíða 13

Dagblaðið - 21.01.1981, Blaðsíða 13
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 21. JANUAR 1981 r----------1 Kjallarinn Geir A. Gunnlaugsson vísvitandi rangtúlkun að ræða. Raunvaxtastefnan miðast við það, að sparifé' og lán séu að fullu verð- tryggð en beri auk þess lága vexti, örfá prósentustig (2—4%). Raun- vaxtastefnan er því lágvaxtastefna. Verðgildi sparifjár er því tryggt miðað við þá verðbólgu sem rikir. Lántakendur greiða raungildi lána til baka, en greiðslubyrði lána má lækka þar eð verðtryggingin á að gera kleift að lána til langs tíma. Húsbyggjendur Hefði þessari stefnu verið fylgt þá væri vandi húsbyggjenda ekki sá, sem hann er núna. Verðtrygging sparifjár þýddi stóraukin innlán í bönkum sem gerði það kleift að veita mun hærri lán til húsbyggjenda en nú. Lánstimann værí þá hægt að lengja til 30—40 ára og afborganir dreifðust á fleiri ár og greiðslubyrð- in yrði minni. Núverandi vandræði húsbyggjenda eru ekki vegna þess að Alþýðuflokkurinn hefur barist fyrir því að sparifé sé verðtryggt heldur vegna eigin stefnu núverandi rikis- stjórnar í vaxta- og verðtrygginga- málum. Þingmenn Alþýðuflokksins hafa lagt fram á Alþingi frumvarp, sem minnka mundi núverandi vanda húsbyggjenda ef af lögum yrði. Verður athyglisvert fyrir húsbyggj- endur að fylgjast með því hvort ríkis- stjórnin vill i raun létta þeim byrðina með því að samþykkja frumvarpið. Geir A. Gunnlaugsson prófessor. Kjallarinn LúftvikGiziirarson Verð fasteigna Það hefur lengi verið vinsælt umræðuefni að finna á því skýringar af hverju fasteignir hækka í verði. Eðlilegast er að líta svo á, að þær eigi að fylgja verðlagi á öðrum hlutum í þjóðfélaginu eða haldi í við svo- kallaða dýrtíðarþróun. Stundum hafa fasteignir hækkað umfram aðra hluti. Svo var t.d. fyrir 6—12 mánuðum, eða um og eftir ára- mótin 1979/1980. í ljós kom að útlán banka höfðu aukizt mjög á þessum tíma og virðist þvi mega kenna bankaútlánum að mestu leyti um þessa umframhækkun fasteigna. Á það má benda, til að rökstyðja þetta frekar, að ríkisstjórnin tók i taumana og takmarkaði útlán bank- anna á miðju siðasta ári. Þá hættu fasteignir að hækka i verði og hafa hækkað lítið síðan og raunar hægar en almennt verðlag. Þannig geta bankar og ríkisstjórn ráðið mjög miklu um þróun i verðlagi fasteigna. Þar er sjaldan við aðra að sakást. r Tvö dæmi um ábyrgð stjóm- valda á verðbólgunni J Fyrsta dæmi Þegar nokkrir „olíufurstar” suður við Persaflóa hækkuðu oliuverðið á heimsmarkaðnum fyrir rúmum 8 árum kom nýtt orð til sögunnar, svokölluð olíukreppa. Hér á landi eru efnahagsmál þjóðarinnar sjaldnast rædd án þess að olíukreppan sé þar ekki talin eiga stóran hlut að máli. Hitt hefur vakið stóra furðu margra að einmitt, þegar sýnt var að þessum hækkunum fylgdu mikil fjárhagsleg vandamál, aukin dýrtíð og verðbólga, þá gerir rikisvaldið sér litið fyrir og setur hina gífurlegustu skattálagningu á hluta þessarar neysluvöru, sem er bensínið. Mun nú svo komið að hér á landi er hæsta verð á þvi í Evrópu. Með gildandi prósentulögmáli i „verðbólgukernnu” og í skjóli skatt- heimtuvalds rikisins virðist nú vera stefnt markvisst að þvi að miðlungs- og lágtekjufólki sé ekki ætlað að eiga og reka bíl, þótt ljóst sé að bíllinn getur ekki lengur talist neitt lúxus- tæki, heldur er hann beinlinis for- senda þess að stór hópur fólks geti stundað og sótt sina vinnu sökum mikilla fjarlægða, auk margskonar annarra þæginda, sem þessu tæki fylgja í nútíma þjóðfélagi. Það er að sjálfsögðu vandalitið að beina þessum föðurlegu tilmælum til bíleigenda: „Notið strætó, reiðhjólið eða gangið bara”. Nú hirðir ríkið milli 60 og 70 aura af hverri krónu sem bíleigendur greiða fyrir bensínlítrann, sem hefur þýtt tug- miljarða tekjur árlega fyrir ríkissjóð. Jafnframt hefur því verið haldið fram að meginhluta þessa fjár yrði varið til vegaframkvæmda, sem hins vegar að verulegum hluta hefur reynst helber blekking. Það gefur þess vegna auga leið að neysluvara af því tagi sem bensínið er og lendir í slíkri skattálagningu veldur með afgerandi hætti mögnun verðbólgu og dýrtíðar. Annað dæmi úr hinu íslenska verðbólgukerfi Fátt hefur einkennt meira sjúk- leika efnahagslífs okkar íslendinga og getuleysi valdhafanna til heiðar- legrar sjórnunar en hin stöðuga verð- felling gjaldmiöilsins. Fyrir nokkrum árum var þjóðin farin að hrökkva viö i hvert sinn er nýjar gengisfellingar voru boðaðar. Virtist svo sem fólkið væri að átta sig á hversu alvarlegar og gerræðisfullar aðgerðir hér voru á ferð. Lands- feðurnir áttuðu sig líka jafnhliða á að tíðar ráðstafanir af þessu tagi öfluðu þeim ekki vins'ælda. Því varð að leita nýrra ráða ef það mætti verða til að slá ryki í augu fólks. Það tókst í bili, að því er virðist. Þess vegna var orðið „gengissig” sett á laggirnar og býr það hugtak yfir óræðari merkingu, eða það sem á að virka á ótilteknum tima. Það ætti þó öllum að vera Ijóst að báðar aðferðirnar búa yfir sama tilgangi og sömu afleiðingum þegar upp er staðið. Telja má þó að hið svokallaða gengissig beri glögga yfir- skrift blekkingarinnar og ber því einnig að kalla þaðgengisfellingu. Á hinu nýliðna ári 1980 hefur gildi krónunnar verið fellt yfir 40%, þ.e.a.s. að i fijótu bragði virtist gildi hennar fyrir myntbreytingu vera 60 aurar. Svo var þó ekki, þar sem hliðstæðar gengisfellingar hafa verið framkvæmdar árvisst nú um ára- raðir, með þeim afleiðingum að krónan sem slik var löngu orðin einskis virði. öllum ætti nú að vera ljóst að ný- afstaöin myntbreyting er fyrst og fremst staðfesting á því hvernig stjórnvöld þjóðarinnar hafa misbeitt valdi sinu og framkvæmt hina gróf- ustu eignaupptökur með mögnuðum gengisfellingum ár eftir ár. Verst hefur þó meðferðin orðið á þeim sem minnst máttu sin i þjóðfélaginu, eins og á öldruðu fólki, börnum, unglingum og þeim, sem ekki hafa fundið sig í að taka þátt í verðbólgubraskinu. En hinum ljóta leik virðist ekki lokið þvi aö um nýliðin áramót og að afstaðinni myntbreytingu eru gengis- fellingarpúkarnir þegar komnir aftur á kreik og rymja nú um ranglega skráð gengi og að útgerðin berjist i bökkum. Þvi má fyri' én”varir búast við framhaldi á svinaríinu og þegar má merkja að verðbólguskúrkarnir telji hinn nýja gjaldmiðil þjóðarinnar ^ „í skjóli skattheimtuvalds ríkisins virdist nú vera stefnt markvisst aö þvi aö miðlungs- og lágtekjufólki sé ekki ætlaö að eiga og reka bíl... ” Brynjólfur Þorbjamarson Kjallarinn á engan hátt friðhelgan og hann beri að fella þegar þeim þóknast. Það sýnist nú fullkomlega tima- bært að Alþingi eitt eigi að hafa á- kvörðunarvald um skráningu gjald- miðilsins eins og áður var. Enda er Ijóst að þegnarnir ættu þá meiri möguleika en nú virðist vera til að fylgjast með ákvörðunartöku af þessu tagi er snertir einatt fjárreiðu allra landsmanna. Þjóð, þótt litil sé, sem á og hefur úmráðarétt yfir einum auðugustu fiskimiðum á norðurhveli jarðar og á fullkominn skipastól til að nýta þau, auk gífurlegra möguleika til stór- brotinnar orkuframleiðslu ásamt fjölbreyttu atvinnulífi, á að geta tryggt sinn gjaldmiðil betur og slöðugar en flestar aðrar þjóðir. Var annars ekki einhver að segja fyrir skömmu: Vilji er allt sem þarf? Brynjólfur Þorbjarnarsnn, vélsmiðameislari. Getur verðtrygging fasteignalána lækkað húsaverðið? Verðtrygging lána Á það hefur víða verið bent, að verðtrygging veðskulda opnar þann möguleika, að fljótlega verði hægt að kaupa fasteignir með hóflegri útborg- un, t.d. 10—20%, en afgangur kaup- verðs verði svo verðtryggt lán til langs tíma. Þótt þessi leið viröist op- in, vantar samt margt til að gera hana aðgengilega. Fasteignasalar hafa ekki fengið neinar undirtektir hjá kaupendum eða seljendum fasteigna, þegar mælt hefur verið með slíkri til- högun. Samt er það svo, að þessa leið er auðvelt að opna, en til að svo veröi þarf að koma forysta ríkisstjórnar og banka. Lögum um fasteignasölu þarf að breyta til samræmis við ný við- horf. Einnig þurfa bankarnir i vax- andi mæli að koma sem aöilar að fasteignasölunni. Það væri til bóta, ef bankarnir hefðu ráðgjafarþjón- ustu fyrir viðskiptamenn, þar sem kaupandi fasteignar gæti fengið aðstoð og úlskýringar, t.d. um skiln- ing á verðtryggðum lánum og liklegri þróun þeirra. Hér er raunar um svo stórt mál að ræða, að ekki er verj- andi fyrir ríkisstjórnina að taka það ekki ákveðnari tökum. Verðbólga og húsakaup Það er margt sem kyndir undir verðbólguna og aldrei veröa allir sammála um, hvað valdi henni eða haldi henni gangandi. Um það verður þó ekki deilt, að það mundi draga úr verðbólguspenn- unni i þjóðfélaginu, ef fasteignir fengjust keyptar með hóflegri út- borgun, þótt því fylgdu verðtryggðar eftirstöðvar til iangs ltíma. Einnig er hægt að lækka verð fasteigna al- mennt með slíku skipulagi á sölu þeirra, jafnnvel um þriðjung, þar sem fólk myndi sýna meiri aögæzlu í kaupum, ef ekki má lengur treysta á aðstoð frá verðbólgunni með endur- greiðslu lána vegna kaupanna. Langtíma stefna Það var góður hlutur aö hamla gegn verðbólgunni nú um áramótin samfara myntbreytingu. Þessar aðgerðir fá aukinn siðferöislegan grundvöll, ef þær hafa ekki yfirbragö tilfærslu á vísitölu, sem er bráða- birgðaráðstöfun til skamms tíma. Leggja þarf meiri áherzlu á verð- tryggingu lána og setja þarf nauðsyn- leg lög um reglur, sem innleiða verð- tryggingu í öll fasteignakaup, lækka verð fasteigna og setja árlegri greiöslubyrði kaupanda fasteignar eðlileg og hófleg mörk. Þvi má að lokum bæta við, að ríkisstjórnin mætti með skipulögðu átaki hamla gegn fleiru en verð- bólgu á árinu 1981. Hvernig væri að gera á þessu ári stórt og samræmt átak i því efni að hamla gegn tóbaks- reykingum og ofneyzlu áfengis? Þar ættu alþingi og ríkisstjórn að hafa forystu. Lúðvik Gizurarson hæstaréttarlögmaður. N

x

Dagblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið
https://timarit.is/publication/260

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.