Dagblaðið - 27.01.1981, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 27. JANUAR 1981.
D

Menning
Menning
Menning
Menning
Leiklist
AÐ ÞJÓNA, ELSKA OG HLÝÐA
upp á betri kosti að bjóða en hlut-
skipti heimasætu og húsfreyju
eins og það blasir við henni heima-
fyrir. Auðvitað verður karlsauðurinn
faðir hennar og hans nótar, von-
biðlar Bjönku fríðu og blíðu, systur
Katrínar, allshugar fegnir að koma
af sér frekjudósinni, Baptista karlinn
býðst um síðir til að tvöfalda með
henni heimanmundinn. Og Katrín
fær að vorkennast.
Sama hvað hún segir, það er ekki
hlustað á hana, bara hlegið. Þótt hán
hafi fullvel við Petrútsíó í orði þá
getur hann allténd haft hærra, og er
auk þess sterkari ef farið er að slást,
lítill vandi að kúga svarkinn til hlýðni
með því að meina henni bæði mat og
svefn og loka hana inni með óvönd-
uðum strákum uns uppreisnin er úr
henni. Fyrr en varir er Katrín með
öllu yfirkomin, uppgjöf hennar svo
algjör að hún gengst sjálf upp í mál-
stað herra síns og húsbónda og lýkur
leiknum með þrumuræðu yfir sínum
breysku systrum sem ekki hafa hlotið
sama reynsluskóla og hún Það er
skammarlegt, segir hún, að kvenfólk
skuli vera með uppsteyt, „heimti
völd og vilji stríða, þegar þeim ber að
þjóna, elska og hlýða.”
Að vísu tekur enginn mark á henni
í þessu nýja gervi neitt heldur en áður
— nema þá Petrútsíó að því marki
að nú finnst honum mál til komið að
fara að hátta. Bjanka systir og hin
stríðlynda ekkja sem Hortensíó von-
biðill hreppti, þær eru áreiðanlega
báðar ráðnar í því að hafa orð hennar
að engu og láta ekki karlana sem þær
hafa gómað vaða neitt yfir sig í hjú—
skapnum.
Af forleik við sýninguna, sem
Böðvar Guðmundsson hefur,,fært í
texta” eftir fyrirsögn leikstjórans,
var helst að ráða að Leikfélagsfólk
hafi ekki meira en svo vitað til hvers
það ætlaði að leika þennan leik.
Nema þá til að koma kvenfólki fyrir í
hlutverkunum. Svo mikið er víst að
Þórhildur Þorleifsdóttir leikstjóri
stillir ekki svarkinum Katrínu: Lilju
Guðrúnu Þorvaldsdóttur upp í neinu
rauðsokku-gervi í sýningunni — stíg-
vélum, gallabuxum og skuplu. Væri
þó hægurinn hjá að brúka leikinn til
að draga dár og spé að slíkri kven-
gerð og málflutningi.
Og á sama máta mætti augljóslega
virkjaillgjarnaskrípamynd karlveldis
til síns sanna kveneðlis, áskapaða
hlutverks móður, konu, meyjar í
leikslokin. Hvað verður þá um hana?
Gamanið í skiptum þeirra Petrútsíós
stafar að vísu einkum af hreinum og
beinum rustalátum Þorsteins
Gunnarssonar í gervi hins yfirgangs-
sama brúðguma, vanmáttugum
gribbugangi Katrínar gegn því ofur-
efli sem að henni steðjar. En hinar
skýru og einföldu hugmyndir um
hlutverk og hlutskipti, rétta sambúð
karls og konu sem leikurinn lýsir
kunna að vera þess virði að afstaða sé
tekin til þeirra í fullri alvöru, með
þejm eða móti.
Það er ekki víst þær séu alveg eins
einfaldar og virðast kann í fljótu
bragði. Þegar Katrín gribba snýr við
blaðinu — er þá ekki Petrútsíó í
rauninni alveg gáttaður á þeim sigri
sem vannst og hnossi sem honum
hefur hlotnast? Á sama máta snýr
líka Bjanka fagra við sínu blaði:
ekkert upp á það komin að láta
Lúsentsíó elskhuga segja sér fyrir
verkum úr því hún er á annað borð
búin að hneppa hann i hjúskap. Sá
sem girnist auð hreppir galvaskan
kvenmann, en þeir sem fíkjast í
meyjaryndi standa uppi með tóma
pyngju og svark yfir höfði sér um
síðir. Hjúskapur sem kaupskapur
snýst um pretti og svik í því samfélagi
sem leikurinn svo skilmerkilega lýsir.
í Iðnó á sunnudagskvöld fannst
mér eins og tiplað og skriplað á hug-
myndaefni leiksins án þess einu eða
neinu væru gerð eindregin skil. Það
kynni þó að vera tilvinnandi — að
taka farsann í fullri alvöru og gá
hvað hann hefur að geyma í sinni
skringibirtu. Með sinum kátlega og
græskulausa brag fannst mér að
sýningin geymdi nóga krafta til
markverðari átaka og úrlausnar úr
efninu en varð í verki. Hvað sem því
veldur.
Loikfélag Roykjavatur:
ÖTEMJAN
aftlr Willlam Shakaapaare
Þýöing: Helgi Hátfdanarson
Lýsing: Danlel Willíamsson
Tónlist Eggert Þorletfsson
Búningar: Une Collins
Leikmynd: Steinþór Sigurðsson
Leikstjóri: Þórhildur Þorletfsdóttir
Ótemjan, leikritið um það hvernig
svarkur er taminn, er eitt hið svæsn-
asta innlegg í kynfrelsis- og jafnréttis-
málin.
Petrútsíó, karlpungur frá Veróns-
borg biðlar til Katrínar, dóttur
Baptista auðga í Padúu af þeirri
ástæðu aleinni að hún á ríkulegan
heimanmund vísan. Katrín er ansi
spræk stelpa að sjá. Það er að skilja
af upphafi leiksins að hún geri sér
einhverjar grillur um það að lífið hafi
Þorsteinn Gunnarsson og Lilja Guðrún Þorvaldsdóttir i hlutverkum Petrútsfós og
Katrfnar. t myndatexta f blaðinu á laugardag var sagt að Tinna Gunnlaugsdóttir
léki Bjönku systur Katrfnar. Hið rétta er að Lilja Þórisdóttir leikur Bjönku.
(DB-mynd Þorri).
upp úr efnivið leiksins, karlfauskum
þeim, aulabárðum og ruddamennum
sem ríkjum ráða í Padúu, Verónu og
Písu samkvæmt leikritinu. í því skyni
hefði áreiðanlega mátt nota það
áhrifsbragð að skipa kvenfólki i
hlutverk karfuglanna og gera þann
veg gabb og spé úr sífelldum ruglingi
leiksins með gervi og hlutverk —
Margrét Helga Jóhannsdóttir leikur
hér Gremíó fausk, Hanna María
Karlsdóttir aulann Hortensíó, Ragn-
heiður Steindórsdóttir Lúsentsíó
spjátrung og Guðmundur Pálsson
hina föngulegu ekkju. Eftir mínum
smekk hefði raunar mátt víxla hlut-
verkum þeirra Ragnheiðar og Sig-
urðar Karlssonar í sýningunni, láta
Sigurð leika Lúsentsíó en Ragnheiði
Traníó þjón, enda yrði með því móti
„rétt parað” í leikslokin. Vel má
skilja leikinn svo að Bjanka dragi um
síðir bust úr nefi karla og hefni þann-
ig gribbunnar systur sinnar í höndum
Petrútsíós.
En hvað um það — hvort sem það
stafar af respekt fyrir Shakespeare og
textanum eða af öðrum ástæðum
hefur Þórhildur leikstjóri tekið þann
kost að taka leikinn á orðinu sem
glaðlyndan og góðmótlegan farsa án
þess að skeyta svo sem neitt um siða-
skoðun og boðun sem eftir atvikum
má lesa í leiknum eða í hann. Ég verð
bara að játa það fyrir mig að ég hafði
ekki nóga skemmtun af leiknum með
þessu móti — og skal gjarnan játa
það með blygðun, svo fjörleg, hag-
virk og fyndin sem sýningin að vísu
er. Það má hafa heilmikið gaman af
einstökum hlutverkum, atriðum, til-
tækjum sýningarinnar, en í' heild
sinni bregst henni markvísi, brestur
kjölfestu sannfærandi leikskilnings
og túlkunar leiksins.
Ekki sýnist mér að þær Þórhildur
og Lilja Guðrún séu, til dæmis, ein-
dregnar í því að Katrín endurfæðist
ar A f hverju er spurt um þetta?
—teljarar eiga að geta svarað öllum þeim spumingim sem upp koma vegna manntalsins
„Við komum ekki til með að
leiðrétta atriði eins og hvort fólk sé í
sambúð eða ekki eftir upplýsingum úr
manntali í þjóðskrá. Fæðingardagar
-::ga að vera réttir i þjóðskrá og það er
sífellt unnið við að breyta því svo
upplýsingar úr manntali verði ekki
notaðar í því skyni. Hins vegar munum
við flytja fólk til ef heimilisföng eru
ekki rétt í þjóðskrá eftir manntali. Þó
við gerum það getum við engan veginn
kært fólk þó það hafi ekki tilkynnt um
flutning,” sagði Klemenz Tryggvason
hagstofustjóri er hann var inntur eftir
því hvort upplýsingar úr hinu nýja
manntali yrðu notaðar til að leiðrétta
strax gloppur í íbúa- og þjóðskrá.
Þá var Klemenz ennfremur spurður
hvort upplýsingar úr manntali yrðu
notaðar til að gera skrá yfír þá náms-
menn erlendis sem hafa kosningarétt
hér heima en hafa fallið út af skrá
vegna núverandi fyrirkomulags á
flutningstilkynningum.
„Manntadið er ekki beinlínis ætlað
til þess. Staðreyndin er sú að náms-
menn á Norðurlöndum hafa ekki fallið
út af skrá. Hagstofan gerir kjörskrár-
stofn og sendir sveitarfélögunum og
þar eru öll nöfn,” sagði Klemenz.
Þegar er fariö að bera á því að fólk
finni ýmsa vankanta á nýja manntalinu
og margt er spurt um. Á það skal bent
að þegar teljarar ganga í hús
sunnudaginn 1. febrúar hafa þeir með
sér handbók sem ætluð er teljurum og
HAGSTOFA lSLANDS
leiðbeiningar
fyrir teljara við manntalið
31. JANÚAR 1981
Efnhyfifiil.
Handbók sú er teljarar hafa meö sér í
hús sunnudaginn 1. febrúar. í þessari
handbók eiga að vera svör við hvers
vegna er spurt um hina og þessa hluti i
manntalinu.
er þar hægt að fá svar við hvers vegna
spurt er þeirra spurninga, sem á
manntalinu eru.
Ef fólk er í vafa um eitthvað eða vill fá
svar við einhverjum spurningum í
sambandi við manntalið ætti teljarinn
að geta leyst úr þeim vanda.
Spurning 4 í einstaklingsskýrslunni
hljóðar svo: Þessari spurningu*svara
konur einvörðungu: Hve mörg lifandi
fædd börn hefur þú eignast?
Einhver kann að spyrja: Hvers
vegna bara konur? Eiga ekki karlmenn
líka börnin? í handbók teljaranna er
þessari spurningu svarað svo:
Það er mjög mikilvægt að fá
upplýsingar um það, hve mörg lifandi ■
börn konur á ýmsum aldri hafa eignast.
Það er t.d. athugunarefni hvaðamunur
er á barnafjölda kvenna, sem fæddust
t.d. 1900, 1920, 1940, og kvenna í mis-
munandi störfum. Það er öllum
kunnugt hve miklar breytingar hafa
orðið á fjölskyldugerð hér á landi og
þetta er einn mikilvægasti þátturinn
sem þarf að rannsaka í því sambandi.
Hvers vegna svara konur eingöngu
þessari spurningu? Það er vegna þess
að barnsfæðing er líffræðilega tengd
konum, en ekki körlum, og það er
ekki heldur áhugavert til manntalsnota
að upplýsa, hve mörg börn karlar hafa
getið. Fullnægjandi upplýsingar um
það fást reyndar af samanburði við
tölur kvennanna.
Þess má geta að í manntali árið
1960, var spurt um öll lifandi fædd
börn sem konur fæddu, svo og börn
sem fædd eru í hjónabandi, þannig að
spurningin þykir betri nú en árið 1960.
Fjórar spurningar hafa verið felldar
niður, sem voru í manntalinu 1960.
Þær eru um hjúskaparstétt, fæðingar-
stað, ríkisfang og trúfélagsaðild.
Nokkrar nýjar spurningar hafa
komið í staðinn, s.s. um sambúðar'-
form og hvenær sambúð hafi hafizt og
heimili fólks aftur til 1961. En áhuga-
vert þykir að vita um flutninga fólks
milli sveitarfélaga og innan jtess. Þá er
spurt um aðild að lífeyrissjóði, sem er
ný spurning, og ferðir til vinnu, tíma
við heimilisstörf, fjarvist frá vinnu. Sú
spurning þykir athyglisverð félagslega
séð því þá er hægt að sjá hve margir
vinnudagar tapast i veikindafríum eða
öðru. Þá er einnig spurt um bifreiða-
umráð fólks. -ELA.
Eskrfjördur:
Landburður af fiski
Mikið hefur borizt af fiski til
Eskifjarðar að undanförnu. Sl.
fimmtudag komu þrir bátar með
loðnu hingað: Jón Kjartansson með
fullfermi, 1150—1200 tonn, Gullberg
VE 600—700 tonn og Pétur Jónsson
800 tonn. Einnig var Lagarfoss hér
sl. fimmtudag að taka saltsild frá
söltunarstöðinni Auðbjörgu og fer sú
stld á Rússlandsmarkað. Von er á
skipi sem á að taka síld hjá söltunar-
stöðvunum Sæbergi og Friðþjófi en
sú sild á að fara á markað í Svíþjóð.
Hólmatindur kom sl. fimmtudag
til Eskifjarðar með 130 tonn eftir 9
daga úthald. Þá landaði Vöttur, sem
rær með línu, 9 tonnum sl.
miðvikudag.'
Hér er gott veður, vestan gola og
hlýindi. Sólin er hátt á lofti og hefur
hálkan aukizt enn.
-Regína Esk.
HEWLETT JlD, PACKARD HEWLETT JlD, PACKARD HEWLETT PACKARD HEWLETT jhp, PACKARD HEWLETT JlD, PACKARD
Einkaumboð á Islandi fyrir vasa- og borðtölvur — Upplýsingar, sala, þjónusta STÁLTÆKI, Bankastrætis simi 27510