Dagblaðið - 27.02.1981, Síða 11

DAGBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 27. FEBRÚAR 1981
það valdið miklum erfiðleikum á
mörgum sviðum. Tvíhliða viðskipta-
tengsl voru skorin niður og rofin. Þvi
miður hafa forsetaskiptin í Hvíta
húsinu einungis haft í för með sér enn
opinskárri hervæðingarstefnu.
Óskandi væri að leiðtogar Banda-
ríkjanna vildu einu sinni líta á þessi
mál af ofurlitlu raunsæi. Sovétríkin
hafa ekki sótzt eftir hernaðaryfir-
burðum, en þau munu heldur ekki
leyfa öðrum að ná slíkum yfir-
burðum sér til handa,” sagði
Brésnjef.
Um goðsögnina um „sovézka
hernaðarógnun”, sem er útbreidd á
Vesturlöndum, sagði ræðumaður, að
hernaðarógnun vofði vissulega yfir
Bandaríkjunum og öðrum ríkjum
heims, en upptök hennar væri ekki
að finna í Sovétríkjunum, heldur í
sjálfu vígbúnaðarkapphlaupinu og
aukinni spennu i alþjóðamálum.” Sú
aðstaða sem samskipti Sovétríkjanna
og Bandaríkjanna eru nú í, krefst
sannarlega þess, að teknar verði upp
samningaviðræður um alla hennar
þætti. Sovétríkin vilja umfram allt
eiga eðlileg samskipti við Banda-
ríkin,” sagði Brésnjef.
Friðsamleg samvinna
við Evrópulönd
Ef litið er á ástandið í Evrópu,
kemur í ljós, að þvert á móti vonum
óvina slökunarstefnunnar, hefur
friðsamleg samvinna milli hinna
tveggja þjóðfélagskerfa þar þróazt
fremur jákvætt í það heila tekið.
,,Þegar litið er til Evrópu yfirleitt,
er nauðsynlegt að benda á hættu er
stafar af fyrirætlunum NATO um að
staðsetja nýjar tegundir bandarískra
kjarnorkueldflauga í Vestur-Evrópu.
Meiningin er augljóslega sú að raska
núverandi hernaðarjafnvægi í
álfunni NATO í hag. Staðsetning
þessara eldflauga, sem beinast gegn
Sovétrikjunum, í löndum margra
ríkja Vestur-Evrópu, mun torvelda
sambúð Sovétrikjanna við þau, að
ekki sé minnzt á þá hættu sem þau
baka sínu eigin öryggi.
Gegn nifteindavopnum
Þjóðir heims eru mjög reiðar
Pentagon fyrir að hafa aftur boðað
að hafin yrði framleiðsla nifteindar-
vopna til að staðsetja í Evrópu.
Sovétríkin endurtaka það, að þau
muni aldrei hefja framleiðslu slíkra
vopna, verði þau ekki neydd til þess
af öðrum rikjum, og þau endurtaka
það, að þau eru reiðubúin til að
undirrita samninga sem útiloka fram-
leiðslu slíkra vopna i eitt skipti fyrir
öll.
Sovétríkin álíta að leysa eigi
vandamál Evrópu í anda Helsinki-
sáttmálans — með samninga-
viðræðum,” sagði Brésnjef.
Vangaveltur um
BSRB-forystuna
Undanfarin 2—3 ár hafa orðið
miklar breytingar á kjörum og kjara-
baráttu opinberra starfsmanna.
Breytingar þessar eru allar í þá átt að
kjör hafa orðið verri og kjarabarátt-
an máttlausari. Ástæða er því til að
staldra við og endurskoða starf
BSRB með tilliti til þessa og reyna
að gera sér grein fyrir því hvað gerst
hefur.
Samningar '77 —
verkföll '78
Haustið ’77 tókst BSRB að ná
fram einum bestu samningum, sem
hér hafa verið gerðir. Þegar litið er til
baka kemur í ljós að það var einkum
tvennt, sem hjálpaði til þess að svo
mætti verða. í fyrsta lagi var mikil og
almenn samstaða félagsmanna, sem
forysta BSRB tók þátt 1 og sam-
þykkti, og í öðru lagi var Sjálfstæðis-
flokkurinn í rikisstjórn, en Alþýðu-
bandalag í stjórnarandstöðu. Al-
þýðubandalag og forysta BSRB sam-
einuðust í þeirri afstöðu sinni að laun
almennings í landinu væru ekki aðal-
verðbólguvaldurinn í þjóðfélaginu.
Þessu gera almennir félagar sér grein
fyrir og því áttu þeir samleið með for-
ystunni og því var það að með mikilli
samheldni og baráttu voru samningar
knúðirígegn.
Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks átti erfítt með að
sætta sig við að hafa lotið i lægra
haldi með þá stefnu sína að halda
launum niðri til þess að ráða bót á
verðbólgunni. Því var það hennar ör-
þrifaráð, að setja lög um kauprán, í
mars ’78. Ennþá voru skilyrði fyrir
hendi til þœs að forysta BSRB hefði
samstöðu með félagsmönnum gegn
ríkisstjórn, og hvatti hún, þó óbeint
væri, félagsmenn til ólöglegra verk-
falla 1. og 2. mars það ár.
í báðum þessum tilfellum sýndi sig
hve samstaða forystunnar með al-
mennum félagsmönnum er nauðsyn-
leg.
3% íapríl '79
En í íslenskum stjórnmálum er fátt
sem sýnist. í kosningum ’78 breyttust
hlutföll flokkanna er Alþýðubanda-
lag setti á oddinn kröfuna um samn-
ingana í gildi og niður með skerðing-
arákvæði laga. Óhætt er að fullyrða
að kosningasigur Alþýðubandalags
þá hafi stafað af þessari kröfu þeirra.
Með því sýndi almenningur í landinu
enn það sjónarmið sitt, að laun al-
mennings eru ekki aðalverðbólgu-
þátturinn. Eins og allir vita snarsner-
ist hins vegar Alþýðubandalagið
hvað varðar þessa skoðun eftir að
það komst í stjórn ’78. En það kom
einnig í ljós þá að viðhorf forystu
BSRB virtust einnig breytast til sam-
ræmis við breyttar skoðanir Alþýðu-
bandalags, hvernig sem á þvi stendur.
Eftir þessi skoðanaskipti tókust
samningar með forystu BSRB og
ríkisstjórn, sem þá kallaði sig vinstri
stjórn, um að félagsmenn BSRB
„keyptu” af ríkisstjórninni svoköll-
uð félagsleg réttindi fyrir umsamda
launahækkun 1. apríl 1979.
Félagsmenn í BSRB lýstu sig strax
andsnúna þessu samkomulagi, en
forystan hóf þá baráttuherferð innan
félagsins fyrir því að fá þetta sam-
þykkt. Sjaldan hefur jafnmikil bar-
átta farið fyrir lítið, þvi félagsmenn
kolfelldu samkomulagið í almennri
atkvæðagreiðslu. Þótti mörgum er á
forystuliðið hlýddi fund eftir fund
um allt land erfitt að átta sig á því
fyrir hvern þeir væru að berjast. Með
því að fella samkomulagið sem for-
ystan hafði gert við ríkisstjórnina,
héldu félagsmenn sig við þá stefnu
sem þeir mótuðu í samvinnu við for-
ystuna í sólstöðusamningunum ’77,
en jafnframt var þetta viðvörun til
forystunnar um að í framtíðinni
skyldi hún gera slikt hið sama.
Þarna var um vendipunkt i sam-
vinnu forystu BSRB við félagsmenn
að ræða. Forystan hafði snúist, en
ekki haft nógan tíma til þess að hafa
veruleg áhrif á félagsmenn. En síðan
hefur söngurinn glumið í eyrum
félagsmanna, bæði frá ríkisstjórn og
forystu BSRB, söngurinn um að ekki
sé svigrúm til almennra grunnkaups-
hækkana, því þá aukist verðbólgan.
Söngur þessi hefur haft sín áhrif.
Stór hluti félagsmanna er farinn að
trúa þessu og aðrir eru niðurbrotnir
vegna trúarskipta forystunnar og
baráttuandi og samstaða því í lág-
marki.
Samningar '79—'80
Samningar BSRB voru síðan lausir
1. júlí 1979 og þá kom tækifæri for-
ystu BSRB til þess að styðja ríkis-
stjórnina í kuapskerðingaráformum
sínum sem ekki hafði tekist í apríl-
mánuði. Fyrst var séð svo um, að
ekki lægi fyrir fullmótuð kröfugerð
frá bandalaginu þegar samningar
voru lausir. Þá gerðust hins vegar at-
burðir sem endað gátu með stjórnar-
skiptum í desember '19 og því var
drifið í því, rétt fyrir kosningar að
ljúka kröfugerðinni, svo hægt væri
nú að gera atlögu ef óvinurinn settist
í stjórnarsætin. Þegar það varð hins
vegar ljóst að Alþýðubandalag yrði
áfram í stjórn, þótti engin ástæða til
þess að hraða samningum. Forysta
BSRB gerði aldrei neitt til þess að efla
samstöðu með félagsmönnum. Þvert
á móti gerði hún kjörorð fjármála-
ráðherra að sínum og okkur var sagt
hvað eftir annað að ekkert svigrúm
væri til almennra gmnnkaupshækk-
ana. Þegar félagsmenn vildu efla
samstöðu og knýja fram aðgerðir
svaraði forystan með þvi að aðgerðir
væru ekki „tímabærar”, haustið
(sem þá var löngu liðið og langt í það
næsta) væri besti tími til einhverra
róttækra aðgerða. Þannig var dregið
úr aliri samstöðu og baráttuanda
félagsmanna. Uppgefnir og vonlausir
samþykktu þeir þó, er líða tók á
haust ’80, eina lélegustu samninga
semsögurfaraaf.
Hvaö hefur nú gerst?
Ein aðalástæða þess að samning-
arnir voru samþykktir var sú að
samið var til tiltölulega stutts tíma,
eða til 31. ágúst 1981. Nú gerist það
hins vegar að forysta og samninga-
nefnd BSRB framlengja samning sem
samþykktur hafði verið i almennri at-
kvæðagreiðslu, án þess að bera það
undir félagsmenn. í staðinn fá félags-
menn BSRB launahækkun, sem
svarar frá 2% í 1. lfl. upp í 11,7%
launahækkun í 32. lfl. ef miðað er
við 1. sept. nk. Mismunur á
Kjallarinn
SigtryggurJónsson
mánaðarlaunum í 1. og 32. lfl. fyrir
breytingu var kr. 6049 en verður þá
kr. 7087. Hvar er jafnlaunastefnan
nú?
Um síðustu áramót sýndi ríkis-
stjórnin að hún telur sig óbundna af
gerðum kjarasamningum og setti þá
lög, sem skerða laun um 7% frá 1.
mars nk. Einnig boðaði ríkisstjórnin
framhaldsaðgerðir. Er forysta BSRB
ef til vill að gefa ríkisstjórninni svig-
rúm til svipaðra aðgerða öðru hvoru
út árið? Af hverju lætur forystan sér
nægja að mótmæla bráðabirgðalög-
um ríkisstjórnarinnar? Hvers vegna
hvetur hún ekki til verkfalla líkt og
hún gerði þegar ríkisstjórn Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknarflokks
setti sin lög? Hverra hagsmuna er
forysta BSRB eiginlega aðgæta?
Samningur sá, sem forystan gerði
nú nýlega við ríkisstjórn og kallast
„viðauki” við aðalkjarasamning, var
ekki borinn undir almenna félags-
menn. í aðalkjarasamningnum frá
þvi í haust er skýrt tekið fram hver
samningstíminn skuli vera og einnig
eru i honum launatöflur og ákvæði
um breytingar á þeim. Því er hér ekki
um neinn „viðauka” að ræða, heldur
breytingar á kjarasamningi, og krón-
urnar sem út úr þessum „viðauka”
fást skiptast svo óréttlátlega niður á
félagsmenn, eins og áður er getið, að
launastigi sá sem BSRB hefur reynt
að halda sig við gjörbreytist allur,
láglaunafólki i óhag.
Þá sýndi það sig um áramótin að
það er í raun jafn hættulegt fyrir al-
menna launþega í landinu að hafa
fasta samninga á meðan Alþýðu-
bandalagsríkisstjórn situr, eins og
þegar ríkisstjórn með þátttöku
óskipts Sjálfstæðisflokks er við völd.
Er ekki kominn timi til þess fyrir for-
ystu BSRB að endurskoða afstöðu
sína til Alþýðubandalags og sýna því
jafnmikla hörku og Sjálfstæðis-
flokki?
F.h. Áhugasamra félaga,
Siglryggur Jónsson.
„Hvers vegna hvetur forysta BSRB ekki
til verkfalla nú eins og áður?”
Kjallarinn
PéturGuðjónsson
þessum efnum og í Sovétríkjunum á
undanförnum áratugum og gerir enn
þann dag í dag. Eins og bent var á í
greinunum er þetta ekki hvað sízt í
hinni miklu og snöggu uppbyggingu
sovézka fiskiskipaflotans sem hirðir
matvæli heimsbyggðarinnar á öllum
heimshöfunum sér til handa, þótt um
þúsundir mílna haf sé að fara og að
ströndum bláfátækra ríkja. Það má
með sanni segja, að Sovétrikin hafi
„þjóðnýtt” sér til handa stóran hluta
heimshafanna i matvælalegu tilliti og
hafa þá hagsmunir lítilmagnans gjör-
samlega verið fyrir borð bornir. En
það sem er ef til vill verst af öllu í
þessu tilliti er sú sögulega staðreynd
að heimskommúnismanum hefur
verið gert þetta mögulegt fyrir beina
tilstuðlan ríkisstjórna hinna svoköll-
uðu kapitalísku ríkja, öðru nafni hins
frjálsa vestræna heims. Ástæðunum
voru gerð nokkur skil í fyrri greinum.
í viðbót við þá staðreyndafram-
setningu og kenningar er fram koma í
áðurnefndum tveim greinum kemur
hér nýr þáttur til sögunnar, en hann
er hver áhrif það hefur á afkomu og
jafnvel lífsvon tuga milljóna manna í
fátækustu löndum heimsins er ríkt
iðnaðarveldi eins og Sovétríkin með
mikla gullframleiðslu og sjöunda
hluta af yfirborði landsvæða heims-
ins, veitir stórum hluta af fjárfest-
ingarfjármagni sínu til drápstækja-
framleiðslu i stað matvælafram-
leiðslu. Sprengir svo upp verð á mat-
vælamörkuðum heimsins með
stórkostlegum kaupum, flytjandi gull
í hundruðum tonna til London og
Zúrich til þess að borga með. Svo
þegar fátæka fólkið úr vanþróaða
heiminum ætlar að bægja hungur-
vofunni frá með innflutningi á mat-
vælum eru matvælin þá þegar á leið
til Sovétríkjanna og ef eitthvað er
eftir er verðið orðið miklu hærra en
það annars hefði verið. Á þennan
hátt eru hernaðarsinnar heimsveldis
Sovétríkjanna orðnir beinir banda-
menn hungurvofunnar i þriðja heim-
inum.
Forganga íslands
Það er meira en lítið búið að ganga
á þegar Indira Gandhi er farin að
ásaka Sovétríkin um slikan verknað
sem hér er að framan lýst, þvi hún
hefur ávallt verið álitin allt að því ná-
inn samstarfsaðili Sovétríkjanna sem
þau hafa veitt mikla efnahagsaðstoð.
Indíra Gandhi hefur ekki ennþá for-
dæmt íernaðarofbeldisinnrás Sovét-
ríkjanna í Afganistan, og indland er
cina Asíuríkið, sem viðurkennt hefur
leppstjórn Víetnam í Kambodíu, sem
er nokkurs konar útibú Sovétríkj-
anna. En Indíra veit ósköp vel að
hungurvofan er ávallt á næsta leiti í
Indlandi og að einn aðalþáttur í af-
komuöryggi tugmilljóna Indverja
liggur í því, að á heimsmarkaðnum
séu ávallt til ákveðnar birgðir sem
hægt sé að kaupa úr, ef áföll í veður-
fari eða aðrar plágur dynja yfir.
Indíra skilur mætavel að fjárfest-
ingarstefna Sovétstjórnarinnar ógnar
þessum aðalþætti sem getur kostað
milljónir Indverja lífið. Og ekki bara
Indverja heldur einnig ótaldar millj-
ónir í öðrum löndum þriðja heimsins.
En það er á valdi Vesturveldanna
að binda endanlega enda á þá fram-
kvæmd ríkra iðnaðarvelda eins og
Sovétríkjanna að senda stóra tækni-
vædda flota um öll heimsins höf og
að ströndum annarra landa til þess að
hirða þar sér til handa matvæli, sem
eðli málsins samkvæmt eru eign við-
komandi strandríkis. Þennan enda er
hægt að binda á næsta fundi Hafrétt-
arráðstefnunnar, sem haldinn verður
í New York i næsta mánuði. íslandi
ber skylda ásamt öðrum ábyrgum
þjóðum, sérstaklega vegna skilnings
og kunnáttu í þessum málum, að
hafa hér eftir sem hingað til forgöngu
í þessum málum. Hér er á einfaldan
hátt hægt að ná tvöföldum árangri.
Nr. 1 að neyða heimskommúnism-
ann til minnkunar drápstækjafram-
leiðslu og aukningar matvælafram-
leiðslu. Og nr. 2 að stuðla að
ákveðinni matvælatilurð á heims-
mörkuðunum til öryggis vegna áfalla
í þriðjaheiminum.
Hungurvofan til hásætis
Kenningin um „fallbyssur eða
brauð” er fyrir okkur ljóslifandi í
Sovétríkjunum í dag. Heimskomm-
únisminn á í dag vígvélaflota, sem
lagt gætu undir sig alla Vestur-
Evrópu á nokkrum dögum, ef ekki
væru atómsprengjur til varnar. Hann
á meðaldræg og heimsálfudræg flug-
skeyti hlaðin kjarnorkusprengjum og
hann á kafbátaflota og aðra her-
skipaflota á öllum heimshöfunum, en
hann á ekki að éta. Ef Sovétstjórnin
væri hér að ákveða hluti sem snertu
eingöngu sovézk málefni væri um
innanríkismál þeirra að ræða, sem
erfitt væri að hafa áhrif á. En þar
sem hér er um málefni að ræða, sem,
snerta umhverfisvernd heimshafanna
og afkomuöryggi og jafnvel lif tuga
eða hundraða milljóna meðal fátækl-
inga heimsbyggðarinnar, er um lífs-
vandamál að ræða sem krefst tafar-
lausra aðgerða. Indíra Gandhi hefur
talað fyrir munn á sjötta hundrað
milljóna manna í Indlandi.
Það er hámark hræsninnar, er
heimskommúnisminn leiðir hungur-
vofuna til hásætis í þriðja heiminum.
Við sjáum á næsta fundi Hafrétt-
arráðstefnunnar, hvort Vesturveldin
halda áfram að vera öruggir að-
stoðarmenn í þessum ljóta leik.
Pétur Guðjónsson
form. Félags áhugamanna
um sjávarútvegsmál.
^ „Á þennan hátt eru hernaöarsinnar
heimsveldis Sovétríkjanna orðnir beinir
bandamenn hungurvofunnar í þriðja
heiminum.”