Dagblaðið - 07.09.1981, Page 12

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 7. SEPTEMBER 1981.
MMiBIAÐIÐ
frjálst, úháé dagblað
Utgofandi: DagblaöM hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóKsson. Ritstjóri: Jónas Krístjónsson.
Aðstoðarritstjórí: Haukur Heigason. Fróttastjórí: Ómar Valdimarsson.
Skrífstofustjórí ritstjómar. Jóhannes Reykdal.
íþróttir: Hallur Simonarson. Menning: Aðalsteinn Ingólfsson. Aðstoðarfróttastjórí: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrímur Pólsson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Atii Rúnar Halldórsson, AtJi Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi
Sigurðsson, Dóra Stofónsdóttir, Elín Albertsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga Huld Hókonardóttir,
Krístjón Mór U nnarsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir. BjamloHur Bjamlorfsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurðsson, Siguröur Þorri Sigurðsson
og Svelnn Þormóðsson.
Skrífstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkerí: Þróinn Þorieifsson. Auglýsingastjórí: Mór E.M. Halldórs-
son. DreHingarstjórí: Valgerður H. Sveinsdóttir.
Rítstjóm: Siðumúla 12. Afgreiðsla, óskriftadeild, auglýsingar og skrífstofur Þvorholti 11.
Aðalsími blaðsins er 27022 (10 Knur).
Setning og umbrot Dagblaðið hf., Siðumúla 12.
Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 10.
Áskriftarverö ó mónuöi kr. 85,00. Verð I lausasölu kr. 8,00.
Vitístað fálms
,,Fimm ára börnin læra að þekkja '
stafina og hljóðin. Þegar þau eru orðin
árinu eldri, geta þau lesið nokkuð
þunga texta og byrja að nota vinnu-
bækur. í sjö og átta ára bekk geta þau
farið að glíma við alls konar stórverk-
efni, sem ekki eru unnin í öðrum skólum.
Áhugi sex ára barna er mikill. Þau eru næm og fljót
að tileinka sér námið. Foreldrarnir segja, að þau
hlakki til að fara i skólann, þeim fínnist námið svo
skemmtilegt.” Þetta sagði Anton Sigurðsson, skóla-
stjóri ísaksskóla, í viðtali við Dagblaðið fyrir helgina.
ísaksskóli er dæmi um tegund af stofnun, sem öll
börn á fímm og sex ára aldri ættu að hafa aðgang að.
Á þessum aldri eru börn sérstaklega næm á ýmsum
sviðum, til dæmis í lestri. En því miður segir skóla-
kerfíð pass.
Um nokkurt árabil hafa marklitlar sex ára deildir
verið reknar við marga skóla. í rauninni eru það leik-
skólar með óvenju stuttum skólatíma, tveimur klukku-
stundum á dag. Og lestrarkennslan er þar sérdeilis
hægfara.
Sumir skólamenn eru haldnir þeirri firru, að of
þungt sé fyrir börn á þessum aldrei að læra. En dæmið
úr ísaksskóla sýnir, að fimm og sex ára börn hafa
gaman af að læra og að skólaganga þarf ekki að vera
fálm út í loftið.
Augljóslega hafa þau börn mikið forskot í lífinu,
sem kunna að lesa, þegar þau koma í sjö ára bekk, og
þeim mun betra, sem þau kunna meira. Allt frekara
nám verður þeim miklu léttara en hinum, sem fara hina
hefðbundnu leið.
Skólakerfi, sem telur eðlilegt, að þrjú ár, frá sjö til
níu ára aldurs, fari í að læra að lesa og skrifa, auk
einföldustu samlagningar og frádráttar, er greinilega
fremur ætlað sem geymslustofnun en eiginlegur skóli.
Ofan á þessa hörmung bætist svo árátta skólakerfis-
ins, að allir nemendur skuli í framtíðinni verða
jafnaðarmenn í hægu embætti. í kerfinu er ekkert
pláss fyrir verðandi uppfinningamenn, skipstjóra
braskara, vísindamenn og aðra slíka hornsteina þjóð-
félags á framabraut.
Bragi Jósepsson lektor hefur barizt fyrir þvi, að
Reykjavíkurborg taki upp alvörukennslu í sex ára
deildum. Meirihluti fræðsluráðs hefur samþykkt þetta
með atkvæðum Braga og sjálfstæðismanna og stuðn-
ingi kennarafulltrúa, en framsóknar- og alþýðubanda-
lagsmenn sátu hjá.
Málið er engan veginn komið í höfn, því að það felur
meðal annars í sér viðræður milli borgar og ríkis um
peninga. Það kostar auðvitað töluvert fé að auka
skólatíma sex ára barna upp í hið sama og hjá sjö ára
börnum.
Bragi hefur skrifað nokkrar kjallaragreinar i Dag-
blaðið um þetta mál og önnur skyld nauðsynjamál
skólakerfisins. Hann hefur m.a. bent á, að við höfum
dregizt aftur úr nálægum ríkjum í kennslu barna undir
sjöáraaldri.
Þetta er mun mikilvægara en að halda öllum
unglingum í skólum löngu eftir að sumir þeirra eru
orðnir uppgefnir og vilja komast út i raunveruleikann,
á sjóinn eða í aðrar greinar atvinnulífsins.
Hugmyndir þær, sem orðið hafa ofan á í fræðslu-
ráði Reykjavíkur að undirlagi Braga Jósepssonar
stefna í rauninni að því, að öll börn fái aðgng að lyfti-
stöng á borð við ísaksskóla, fyrst sex ára börn og von-
andi síðar fimm ára einnig.
f
Ljónið Vilmundur,
blaðið og
flokkunnn
í kosningunum . -1978 gerðist
undrið: Alþýðuflokkurinn fékk 14
þingmenn. Þeir sem höfðu talaðmeð
yfirlæti um pínulitla flokkinn vökn-
uðu við það eftir kosninganóttina, að
sá pinulitli var orðinn stór.
En hvemig skeði undrið?
Kraftaverkamaðurinn var Vil-
m'undur Gylfason, sem fór hamför-
um S kosningabardaganum, boðaði
nýjan krataflokk gegn pólitískri spill-
ingu.
Vilmundur er ljón (stjörnumerki).
Ljón eru kröftugir persónuleikar með
forystuhæfileika og góða skipulags-
gáfu, skapmiklir en ekki langræknir,
hreinskilnir, metnaðargjamir og búa
yfir talsverðri hugkvæmni. Sumir eru
þó óöruggir, ráðríkir, gefnir fyrir
munaö og veraldlegar lystisemdir og
eiga auðvelt með að slá ryki í augu
fólks. Fræg ljón: Napóleon, Fidel
Castro og Mussolini.
Vilmundur kratakappi varð maður
fólksins. Hann varð „móðurskip”
nokkurra framagjarnra ungkrata inn
á þing. í þeirri fylkingu voru m.a.
Sighvatur, Árni og Eiður. Líka
„verkalýðsforingjarnir” Karvel og
Karl Steinar. Ræður þeirra bera oft
nokkum keim af oflæti og belgingi.
Er þó sýndarmennska þeirra e.t.v.
ekki meiri en þingmanna annarra
flokka. Vilja láta „ljós” sitt skína í
fjölmiðlum. Einn þeirra, Reyk-
víkingur, lætur illa á bökkum Blöndu
og heimtar eignarnám á löndum
bænda. Segir aö virkjun með minni
landskemmdum sé „margfalt
dýrari” en aðrir kostir. Einhverjar
, krónur skipta einar máli hjá þessum
þingkrata sem fjasar um margfaldan
kostnað án raka (öngvar tölur
nefndar). Bægslagangurinn stafar af
því, að kratar sendu manninn í fram-
boð nyröra og Vilmundaraldan
fleytti honum inn eins og fleirum. —
Sumarritstjórnin
Næst er þar til að taka, að Vil-
mundur gerðist „sumarritstjóri”
Alþbl. 31. júli segir Bjarni P.
Magnússon, form. blaðstjórnar:
„Vilmundur hefur lengi verið stoð og
stytta blaðsins, unnið mikið og gott
ólaunað starf og alltaf hlaupið undir
bagga með starfsmönnum þegar þörf
er á.”
Þetta sagði Bjarni þessi i byrjun
krataslagsins mikla, en nú er kominn
þurrafúi i flokkinn ennþá einu sinni,
sem og hina gömlu flokkana.
fhaldið þarf ekki að nefna. Fram-
sókn er lika orðinn skikkanlegasti
íhaldsflokkur siðan Möðruvalla-
drengir hlupu í aðra vist, þar sem
draumarnir rættust. í krataflokki nr.
2 (Alþbandal.) er kyrrt að kalla á
yfirborðinu. Broddborgarar eru þar
margir og góðir með sig, en „hinn al-
menni verkamaður” er lítt hrifinn af
flokki „verkalýðs og sósíalisma” í
nánu bandalagi við atvinnurekendur
um lágt kaup (sbr. m.a. Kjartan rit-
stjóra og Þorstein Pálsson).
í húsi krata hafa menn haft ljótt i
munninum hver við annan, allt útaf
Vilmundi hinum sigursæla, sem þó
vann mikið og gott starf fyrir
Flokkinn án launa, sem er annars
ekki krötum líkt.
A „Sú var tíö aö Jón skólameistari vandaði
^ alþýðuflokksmönnum ekki kveðjurnar.
En „Út við grænan Austurvöll / sem angar
lengi á vorin / stendur væn og vegleg höll /
vonin mænir þangað öll.”
Koma í veg fyrir
þjóðarmorð
í El Salvador
í tímariti Máls og menningar, 2.
hefti 1981, sem kom út nú í sumar,
birtist grein um réttarhöld sem voru
haldin i febrúar sl. frammi fyrir
Fastadómstól þjóðanna í máli
Mannréttindanefndar E1 Salvador
gegn núverandi samstjórn her-
foringja og kristilegra demókrata.
Fastadómstóll þjóðanna er beinn
arftaki Bertrand Russell-dómstólsins
og er helgaður því að Mannréttinda-
yfirlýsing Sameinuðu þjóöanna sé
hvarvetna í heiðri höfð. Dómstóllinn
fjallar um mál sem oftsóttir aðilar
kæra til hans. Hann fellir úrskurð
sinn á grundvelli vitnisburðar
ákærenda, hinna ákæröu og annarra
sem hlut eiga að máli. Að sjálfsögðu
hefur hann ekkert vald til að beita
refsingum.
Ofsótt mann-
róttindanefnd
Mannréttindanefnd E1 Salvador
er samtök nokkurra salvadorskra
ríkisborgara. Hún var stofnuð 1978
og vinnur að því að safna nákvæm-
um upplýsingum um mannréttinda-
brot í E1 Salvador. Hún hefur sætt
miklum ofsóknum af hálfu stjóm-
arinnar í Ei Salvador. Nefndin
vinnur í nánum tengslum við marga
aðra hópa i E1 Salvador, svo sem
Lögfræðiaðstoð erkibiskupsdæmis
E1 Salvador.
Ég ætla ekki að eyða hér rúmí i að
telja upp meðlimi dómstólsins eða
þau vitni sem voru tilkvödd, en vísa
til greinarinnar í TMM varðandi það
og aðrar nánari upplýsingar.
Kjallarinm
Einar Ólafsson
En það sem kom fram i þessum
réttarhöldum var vægast sagt
hrottalegt. Við skulum fyrst líta á
niðurstöður dómstólsins um eðli og
fylgi ríkisstjórnar E1 Salvador. Að
baki stjórninni standa ríkjandi öfi
innan yfirstéttarinnar, þau sem
standa lengst til hægri. öllu valdi í E1
Salvador er miðstýrt innan hersins og
annarra opinberra kúgunartækja.
Kristilegi demókrataflokkurinn hefur
reynt að veita herforingjastjóminni
þá lýðræðislegu réttlætingu sem hún
þarfnast, en sú tilraun hefur mistekist
vegna þess hve flokkurinn nýtur lítils
fylgis. Flestir félagar flokksins, m.a.
margir af stofnendum hans, hafa
fengið í lið með andstöðuöflunum.
Meiri hluti þjóðarinnar er andstæður
herforingjastjórninni. í pólitískri
samfylkingu gegn henni,
Lýðræðislegu byltingarfylkingunni
(róR), er að finna pólkitíska hópa af
öllu tagi, allt frá kristilegum
demókrötum yfir til kommúnista.
Sama er að segja um Þjóðfrelsis-
fylkingu Farabundo Martí (FMLN),
en hún stjórnar og samræmir hina
vopnuðu baráttu. Það vakti sérstaka
athygli dómstólsins hversu virkir
kristilegir hópar hafa verið í frelsis-
baráttu alþýöunnar.
800 líflátnir
á tœpu ári
Dómstóllinn komst að þeirri
niðurstöðu að um kerfisbundna ógn-
arstjóm væri að ræða í E1 Salvador.
Skv. skýrslu frá Lögfræðiaðstoð
erkibiskupsdæmisins voru ríflega
8000 manns liflátnir á timabilinu 1.
jan. til 15. des. 1980 og þá er ekki
talið með það fólk sem lét lífið í bar-
dögum eða fjöldamorðum svo sem
þegar 600 smábændur og land-
búnaðarverkafólk vom pynduð og
drepin i Rió Sampul 14. og 15. mai
1980.
Aftökumar koma gjarnan í
kjölfar pyndinga. Meöal algengustu
pyndingaraðferða eru þessar:
Gelding þar sem kynfærin em skilin
eftir i munni fórnarlambsins,
nauðgun og afmyndun líkama
kvenna, pyndingar á bömum og