Sunnudagur fylgirit Þjóðviljans - 14.06.1964, Blaðsíða 9

A Lýsuskarði haustið 1930
Framih. af bls. 233.
að byrja með. Þegar upp í
skarðið kom breyttist veðrið
brátt og var þá komin þar
efra blindhríð með dálitlu
frosti. Eigi kom okkur þó til
Ihugar að snúa aftur og þótti
það látilmannlegt. Töldum við
að brátt myndi stytta upp og
veðrið verða betra þegar norð-
ar kæmi, en það fór á allt
annan veg. Þeg-ar lengra kom
og norðar versnaði hríðin að
mun, en réttri leið héldum við
þó. Sóttist o'kkur nú ferðin
seint og var þá orðið skugg-
sýnt mjög er við komuni inn
fyrir Lýsuvatn. Héldum við
þó ótrauðir áfram, enda eigi
um annað að ræða úr því sem
komið var. Þegar inn undir
Þvergil kom stönzuðum við
litla stund hjá stórum steini,
sém þar er á leiðinni og ráðg-
uðumst um það hvað gera
ekyldi. Höfðu félagar mínir
þá enga hugmynd um hvar
við vorum staddir, sem eigi
var undarlegt þar sem þeir
voru ókunnugir leiðinni. Frá
steini þeim er við stönzuðum
við er h. u. b. 100 m vega-
lengd að Þvergili sem er all-
djúpt eins og áður er sagt,
----------------------------S>
Gular illhærur
Framh. af bls. 232.
herzla er lögð á að bæta bygg-
ingarlag fjárins. Við höfum
mörg dæmi um það, t. d. úr
nautgriparæktinni að þétt
bygging og mikil mjólkur-
lagni fer ekkj saman. Það er
m. a. fyrir þá söik, og fyrir
hliðstæð dæmi úr sauðfjár-
ræktinni, að þessar tilraunir
hafa veiið hafnar.
Það er svo með flestar vís-
inda.legar tilraunir að þess er
vart að vænta að þær gefi
jákvæffan árangur innan
skamms tima, og í upphafi
?kki vitað hve langan tíma
ekur að fá jákvæðan árang-
ur, né yfirleitt hvort hann
náist. Og því heyrist það
stundum enn að smáþjóð eins
og Islendingar eigi ekki að
fást við sjálfstæðar rannsókn-
dr, en rannsóknir Stefáns Að-
alsteinssonar á erfðum sauð-
fjárlita hafa þegar gefið
skjótan árangur, og margt er
ólíklegra en að ísl. bændur
eigi eftir að hagnast verulega
á fleiri tilraunum hans. Ætti
það að vera nokkur sönnun
þess að smáþjóðum er líka
nauðsynlegt að stunda sjálf-
stæðar vísindarannsóknir.
J. B.
en þó vel fært til niðurgöngu
í auðri jörð. Ég gekk á und-
an og réði ferðinni, en félag-
ar mínir fast á eftir mér. Þá
var hríðin svo svört að eigi
sáum við faðmslengd frá
okkur. Er skemmst frá þvi
að segja að við hröpuðum ail-
ir ofan í Þvergilið með snjó-
hengju, er brast undan fót-
um okkar. Eigi varð okkur þó
neitt meint við fallið því djúp-
ur snjór var á botni þess og
því mjúkt undir. Hlóum við
dátt að hrakför þessari og
stóðum þá í snjó upp að mitti.
Kröfluðum við okkur skjótt
uppúr snjónum og tókst ein-
hvern veginn að klöngrast upp
á gilbarminn hinumegin. Var
þá orðið aldimmt af nótt og
veðrið ekki batnandi. Kom
okkur þá saman um að eigi
myndi með öllu hættulaust að
halda áfram í náttmyrkrinu
og hríðinni, þar sem við gát-
um átt á hættu að ganga fram
af háum klettum eða hömrum,
sem er eigi langt frá leið
þeirri er venjulega er farin,
— ef við gengjum of mikið
til vinstri handar, og myndum
við þá eigi fleiri sögur segja.
Varð það fangaráð okkar að
grafa o'kkur í fönn, og bíða
unz eitthvað birti til og batn-
aði veðrið, svo við sæjum fót-
um okkar forráð. Þvi miður
fundum við engan snjóskafl
nógu þykkan svo afdrep yrði
gott, en bjuggum okkur til
allstóra holu í einn skaflinn
og settumst þar að. Höfðum
við þar dálítið skjól fyrir
versta veðrinu. Máttum eins
búast við því að verða að
„dúsa“ þar unz birtí af degi
næsta morgun. Við vorum vot-
ir upp í mitti og auk þess
sveittir af göngunni svo ekki
var álitlegt að setjast þarna
að. Varð okkur því skjótt
hroll'kalt og tókum þá hið
góða og gamía ráð að berja
okkur til hita. Við höfðum
eitthvað af mat í malpokum
okkar og fengum okkur því
bita, en vorum raunar ekki
svangir, munum þó hafa
hugsað sem svo: að „fullir
kynnu flest ráð“ og enginn
okkar bar hinn minnsta kvíð-
boga fyrir því að við kæm-
umst ekki heilir á húfi úr för
þessari.
Hve lengi við vorum þarna
í skaflinum veit ég eigi glögg-
lega þar sem enginn okkar
var með vasaúr, en það munu
hafa verið nokkrar klukku-
stundii-, voru fætur okkar
farnir að dofna af kulda. Þá
létti allt í einu hríðinni og
rofaði til í lofti. Kvaðst ég
þá eigi vilja eiga lengri dvöl
í skaflinum. Risum við nú úr
hýði okkar og héldum af stað.
Sáum við Ijós á skipi er lá á
Grundarfirði og gat ég nokk-
uð af því ráðið stefnuna nið-
ur skarðið. Er ekki að orð-
lengja það, að við komums:
farsællega niður að Grund í
Eyrarsveit og vöktum þar
upp kl. h. u. b. 3 um nóttina.
Þá bjó þar Kristján Þorleifs-
son hreppstjóri, hinn ágætasti
drengur og mörgum að góðu
kunnur. Hann er nú látinn
fyrir fáum árum í hárri elli.
Á Grund var okkur tekið opn-
um örmum og veittur hinn
bezti beini. Vorum við þar það
sem eftir var nætur og sváf-
um vært. Daginn eftir, réttar-
daginn, var komin sunnan-
ófæra eins og hún getur verst
orðið í Eyrarsveit. Fórum við
þá upp í Grundarrétt og hirt-
um fé það er þar var úr Stað-
arsveit, sem voru aðeins 26
kindur. Var þá ekki viðlit að
fara suður fyrir fjallið með
þær vegna veðurs og fórum
við því aftur niður að Grund
og gistum þar næstu nótt.
Höfðum við féð í húsi um
nóttina svo því liði betur og
yrði færara um gönguna suð-
ur yfir fjallið . Sjálfir undum
við lífinu vel hjá Kristjáni
hreppstjóra, sem bæði var
glaðlyndur og hafði sérstaka
frásagnargáfu. Sagði hann
okkur margar skemmtilegar
skopsögur, sem ég man sum-
hverjar enn þann dag í dag.
Sváfum við svo af um nótt-
ina.
Næsta morgun var veður
slarkfært, en fennti þó lítið
eitt til fjalla. Héldum við þá
af stað suður með kindurnar
og fórum Bláfeldarskarð, en
það kalla Eyrsveitingar Arn-
ardalsskarð. Var færð hin
versta í skarðinu, bleytukaf-
ald og þoka, en einhvernveg-
inn tókst þó að rata. Varð
heimferðin allsöguleg og erf-
ið, því 10 klukkustundir vor-
um við frá Grund og suður
að Bláfeldi í Staðarsveit.
Háttum náðum við heim
um kvöldið eftir viðburðaríka
og ævintýralega ferð. Brá
fjölskyldum okkar mjög í
brún er við sögðum frá ferð
okkar og héldu að við hefð-
um náð til Grundarfjarðar að
kvöldi þess dags er við lögð-
um af stað að heiman. Af
þeim félögum mínum, Þor-
steini er það að segja að þeir
eru báðir lifandi og við beztu
heilsu nýtir menn og drengir
góðir. Þorsteinn á heima í
Reykjavík, en Kjartan er
bóndi í Glaumbæ i Staðar-
sveit. Sjálfur á ég heima i
minni gömlu, fögru sveit,
Staðarsveit og vil bera þar
beinin.
Eins og fyrr er getið fór
ég mína síðustu réttaferð sem
,,skilamaður“ Staðsveitunga í
Grundarrétt haustið 1949, en
um vorið 1961 tók ég
mig til og labbaði einn mins
liðs yfir Lýsuskarð til Grund-
arfjarðar. Voru þá liðin tæp
12 ár síðan ég hafði fai-ið
þessa leið. Veður var fagurt
og sól skein í heiði. Þetta var
í júnímánuði, og gekk ferð
mín að óskum. Eg fór hægt
og rólega og naut þess að
kanna gamalkunnar slóðir.
Hægur norðan andvari gáraði
yfirborð Lýslvatns er ég gekk
meðfram því. Enginn fugl
heyrðist kvaka. Jafnvel
krummi gamli sem víða flýg-
ur, sást ekki. Einkennileg ró
og friður hvíldi yfir öllu þar
efra. Ekkert rauf kyrrðina
nema niður fjallalækjanna,
sem lét í eyrum mér sem feg-
ursti söngur. Sál mín fylltist
sérstökum friði og fögnuði
þarna uppi í fjallakyrrðinni
og mér komu í hug orð
skálds Arnar Arnarsonar:
I heiðalandsins helgiró
mig hrifning grípur sterk.
Hér brýtur ekkert boðorð
guðs,
hér bletta ei mannaverk.
Tel ég miklar líkur til að
þetta verði mín síðasta ferð
yfir Lýsuskarð.
(Skrifað haustið 1961).
GÁTAN
Ráðning síðustu gátu: 1.
Þetta voru þeir Jón gamli
bóndi í Koti, Siggi kaupfé-
lagsstjóri sonur hans, og
Gvendur tralli jassleikari
sonur hans, sem sagt: 3 epli
2 feður, 2 synir og þó fékk
hver 1 epli. 2. Tóbakspípa.
Og hér er meira verkefni:
Hitti ég bæði liálfa sex,
hver við annan stendur.
Þar óhlýðninnar verðkaup
vex,
var hver þeirra kenndur. 1)
Þaðan gekk ég Jtá í svip
þar á næsta leyti.
Þar sem báran þjáði skip,
þess var bæjar heiti. 2)
Svo kom hóll og hola i jörð,
hlupu út kindur margar,
höfðu rana og rifu upp jörð
og rótuðu lílkt og vargar. 3)
Mæddur gekk ég mýrar og
fen
mínu bjarga lífi;
þar drengir nefna dreyrugt
bcn,
og döggskó neðan af knífi. 4)
SUNNUDAGUR — 237