Sunnudagur fylgirit Þjóðviljans - 10.03.1965, Síða 7

Pétur Pétursson, biskup. Hún sendi hjálp. Jón Hinriksson og Karitas Ólafsdóttir.
og móðir mín Karítas Ólafs-
dóttir frá. Skrauthólum á Kjal-
arnesi, — svo ég var því bæði
Kjósarostur og Kjalarness.
kjúka, en þannig var tekið til
orða þegar ég var krakki um
þá sem áttu föður úr Kjósinni
og móður af Kjalarnesi.
— Var almenn velgengni
eða fátækt í Reykjavík á þeim
árum?
— Blessaður vertu! hjá al-
menningi var fátækt og basl.
Það var aðallega lifað á sjón-
um hér í Reykjavík, — og ef
hann brást var ekkert til að
lifa á. Það væri hægt að segja
margt af því, bæði heiman frá
mér og öðrum.
— Ef það hefur verið svo
þá gefur það ekki rétta mynd
af lífinu í Reykjavík ef þú
stingur því alveg undir stól.
— Einu sinni vorum við,
heima, matarlaus, — það hafði
ekkert fiskazt, og við krakk-
arnir hálföskrandi af hungri.
Pabbi fer út og þegar hann
kemur aftur segir hann að
Ólafur á Bakka hafði róið og
komið með hlaðið skip. Fjöidi
fólks hefði beðið um í soðið
og hann hefði selt ýsuspyrð-
una á 35 aura. Þá spurði ég
mömmu hvort ekki væru til
35 aurar. Svarið var nei, það
var ekki hægt að kaupa ýsu-
spyrðu í matinn.
Einu sinni var pabbi á ver-
tíð suður í Garði, en hér í
Reykjavík fékkst ekkert úr
sjó, og það var ekkert til að
borða heima, nema hvert okk-
ar fékk hálft soðið þorsktálkn
og sinn ■ sopann hvert af kaffi
á undirskál. Þannig leið' heil
vika, en þá rættist úr þessu.
Við vorum þá 4 talsins, urðum
sjö.
Faðir minn var formaður á
báti fyrir aðra yfir 40 ver-
tíðir. Eitt vor meiddist hann
á hnénu og fékk ígerð í það.
Móðir mín lagðist í heima-
komu, sem kölluð var. Þau
Jögðust bæði sama daginn.
Vetrarvertíðin hafði brugðizt
— og það var ekkert til að
Jifa af. Pabbi var nýbyrjaður
á vorvertíð og von var um
að afJi glæddist.
Á þeim árum þurfti 10 ár
til þess að vinna sér sveitfesti.
Og af því pabbi og mamma
hlóðu niður börnum, eins og
sagt var um þau, en áttu
ekkert — nema fátækt, þá
vann bæjarstjórnin að því öll-
um árum að koma pabba
burtu úr bænum, taka heimilð
upp og tvístra því, en það
vildu foreldrar mínir allra
sízt.
Allir vissu um ástandið á
heimilinu þegar pabbi og
mamma lögðust því þá var
Reykjavík lítill smábær.
Daginn sem mamma og
pabbi lögðust kom maður frá
fátækranefndinni og bauð
pabba peninga, en þótt ekkert
væri til þá neitaði pabbi því,
en hann kvaðst vera þeim
þakklátur ef þeir gætu útveg-
að manneskju til að sinna
börnunum, gegn því að liann
borgaði það þegar hann kæm-
ist á fætur. Því neitaði fá-
tækrafutltrúinn, ÞAÐ var ekki
hægt með nokkru móti.
— Hversvegna vildu þeir
lána peninga en neituðu að
útvega konu til að annast
börnin! ,
— Það er augljóst. Það var
til þess að ná tangarhaldi á
fjölskyldunni til þess að geta
tvístrað henni, en ekki tii að
hjálpa henni.
Pabbi var vanur að vinna
af sér prestsgjöldin og ljós-
tollinn með því að rista ofan
af fyrir séra Jóhann Þorkels-
son vestur í mýri, þar sem
hann var að rækta sér tún.
Þegar skömmu eftir að fá-
tækrafulltrúinn var farinn
kom presturinn. Erindi hans
var að tilkynna pabba að
hann yrði undanbragðalaust
að fá prestsgjöldin greidd í
peningum ÞÁ STRAX!
Pabbi svaraði því að slíkt
væri ekki til að nefna, því
hann hefði enga peninga til
að borga með, og auk þess
hefði hann ætlað að vinna þau
af sér með ofanafristu og
skurðgreftri fyrir prestinn eins
og venjulega.
Prestur segir að það geti
ekki orðið nú, hann verði að
fá þetta greitt í peningum, og
jafnframt að faðir minn geti
vel greitt þetta í peningum.
Hann segist vera með plagg í
vasanum, sem fátækranefndin
hafi skrifað upp á og þá þurfi
faðir minn ekkert að vinna
af sér ef hann undirriti þetta
skjal. En pabbi þvertók fyrir
að undirrita það — og varð
klerkur að fara við svo búið.
Pabbi lagði allan sinn fisk
inn hjá Bryde og hafði jafn-
framt alla sína úttekt hjá
honum. Fyrir Brydesverzlun
var þá Ólafur Ámundason.
Seinna fengum við að vita
það, að í þetta sirin höfðu a.
m.k. Iveir úr fátækranefndinni
farið til Ólafs og harðbannað
honum að Iána Jóni Hinriks-
syni agnarögn, hvorki af ælu
né óætu!
Ólafur hafði fyrst gengið
um gólf þar til hann hafði
snúið sér að þeim og sagt:
Jón Hinriksson hefur aldrei
svikið mig og alltaf staðið í
skilum, og ég lána honum eins
lengi og hann þarf á því að
halda, hve lengi sem það
verður, — og þýðir ekki að
tala meira um það.
Þar með var lejkið í það*
sinni tangarsókn véraldlegs og
kirkjulegs valds í því augna-
miði að koma pabba og
mömmu burt úr bænum.
— Fenguð þið svo að svelta
afskiptalaust?
— Áður en móðir mín gift-
ist hafði hún verið . vinnukona
hjá Pétri biskupi Péturssyni
og Sigríði Bogadóttur konu
hans. Þau hjónin höfðu frétt
að foreldrar mínir hefðu bæði
Jagzt og um fjögurleytið
þennan dag sendu þau kven-
mann til að annast heimili
okkar og jafnframt mat og
annaö er helzt þurfti. Jafn-
framt þessu útveguðu þau
föður mínum vist á spítalan-
um hjá Schierbeck landlækni,
létu flytja föður minn þang-
að og fengu Schierbeck til að
lækna mömmu heima. Þetta
allt veittu þau endurgjalds-
laust.
Pabbi var nýbyrjaður róðrá
Framhald á bls. 260.
Haralduf Jói s-
son segir frá
Reykjavík við
lok síðustu
aldar.
Geir Zoega.
SUNNUÐAGUR — 259