Vísbending - 15.02.1984, Page 6

VÍSBENDING
6
Hagvöxtur og olíuverö, frh.
geti rýrt þjóðarframleiðslu íslendinga
um allt að 10%. Þetta merkir, að hag-
vaxtarferillinn færist niður um 10%,
eins og sýnt er á mynd 5. Lækkunin
á sér stað á nokkrum árum, en ekki
mun fjarri lagi að líta svo á, að á
árunum 1983 og 1984 sé framleiðsl-
an komin á lægri línuna, sem sýnd er
á myndinni. Ef ekkert annað en
hækkun olíuverðs kæmi til gæti hag-
vöxtur áfram orðið 4,7% að meðaltali
á ári, eins og myndin sýnir.
Sé 10% lækkunin nærri lagi, hefur
verið skýrður um þriðjungur af falli
VÞF frá meðalhagvexti áranna 1950-
1980. Ségertráðfyrirþvíað olíuverð
stórhækki ekki á næstu árum, færir
þetta áfall þjóðarbúið á hagvaxtarfer-
il, sem er um 10% lægri en hinn fyrri,
eins og sýnt er á mynd 5.
Mynd 5
Meðalhagvöxtur 1950-1980
1977 1978 1979 1980 1981 1982'1983'1984
Vaxtagreiöslur vegna
erlendra skulda
í öðru lagi ber að nefna stórauknar
vaxtagreiðslur til útlanda, bæði
vegna vaxtahækkana á alþjóðlegum
peningamarkaði frá árinu 1979 og
vegna mjög vaxandi erlendra skulda
á síðustu árum. Hluti þessara vaxta-
greiðslna, sem sýndar eru á mynd 6,
er í raun verðbótaþáttur vaxta, ef svo
mætti að orði komast, en í þjóðhags-
reikningum komaallarvaxtagreiðslur
Mynd 4
Hækkanirolíuverðs $Pr-
vegna erlendra lána til frádráttar frá
þjóðarframleiðslu. Hins vegar er til
annað hugtak, landsframleiðsla, en
munurinn á landsframleiðslu og
þjóðarframleiðslu er fólginn f nettó
launa- og eignatekjum frá útlöndum,
en fyrir íslendinga skipta vaxta-
greiðslur til útlanda þar mestu máli.
Ef talið erfrá árinu 1978 til 1984, gæti
munurinn á landsframleiðslu og
þjóðarframleiðslu vegna vaxta-
greiðslna til útlanda numið um 3-
4%, þ.e. verg þjóðarframleiðsla er
3-4% lægri en hún væri ef ekki hefði
komið til aukningar á erlendum
skuldum og vaxtahækkana á
erlendum fjármagnsmarkaði. Hvorki
eru horfur á að erlendir vextir lækki
mikið á næstu árum, né heldur útlit á
að erlendir skuldir þjóðarinnar lækki
mjög hratt, og þess vegna mætti gera
ráð fyrir að „vaxtaáfallið" haldi þjóð-
arbúinu á lægri hagvaxtarlínu a.m.k.
út þennan áratug.
Hugsanlegt vanmat þjóðar-
framleiðslu
í þriðja lagi er hugsanlegt að tölur um
þjóðarframleiðslu síðustu árin séu
vanmetnar. Þjóðhagsstofnun hefur f
riti sínu Þjóðarbúskapnum, yfirlit
1982 - framvinda og horfur 1983,
sem út kom í ágúst 1983, birt tölur
um þjóðarframleiðslu samkvæmt
framleiðsluuppgjöri þjóðhagsreikn-
inga og ná þessar tölur til áranna
1973-1978. Framleiðsluuppgjörið
nær ekki lengra en til ársins 1978, en
á því ári er þjóðarframleiðsla eftir
framleiðsluuppgjöri um 5% hærri en
þær tölur sem við notum venjulega,
en þær eru reiknaðar eftir ráðstöfun-
aruppgjöri þjóðhagsreikninga. Sam-
svarandi endurskoðun þjóðhags-
reikninga frá árunum 1979 til 1983
gæti hækkað þjóðarframleiðslutöl-
urnar um 5% eða meira, og hefur
þjóðarframleiðsla ársins 1984 verið
hækkuð af þessum ástæðum um 7%
frá því sem spáð er í þjóðhagsáætl-
un. Þetta er sýnt lauslega á mynd 5.
Eftir að hafa tekið tillit til hækkana á
olíuverði og vaxtagreiðslum, og til
hugsanlegra leiðréttinga vegna
endurmats á þjóðhagsreikningum,
stendur eftir að þjóðarframleiðsla á
árinu 1984 er áætluð um 11 % minni
en hún hefði orðið ef meðaltalshag-
vöxturinn frá árunum 1950 til 1980
hefði haldist.
Tekið skal fram, að hér er ekki lögð
megináhersla á tölur, t.d. hvort fram-
leiðslan á næsta ári verður 11%
undir meðaltali eða 8% eða 12%,
heldur á þær skýringar, sem fram
hafa verið færðar á því að þjóðar-
framleiðsla 1984 virðist í fyrstu svo
lág miðað við hagvöxt áranna 1950 til
1980. Niðurstaðan af þessum hug-
leiðingum erþví sú, að þrátt fyrir olíu-
skell og þunga vaxtabyrði, ætti þjóðin
þess vegna að geta notið svipaðs
hagvaxtar á síðari hluta þessa ára-
tugar og hún naut á árunum 1950 til
1980.
Mynd 6
Vaxtagreiðslur til útlanda
milljónir $
1977 78 79 80 81 82 83