Frjáls verslun - 01.11.1940, Síða 5

vetrum er mjög stopul og bregðist hún, er
leitað á náðir ríkisins um styrk.
Af því, sem sagt er hér á undan, mætti nú
ef til vill draga þá ályktun að landið væri
snautt af öllum gæðum, en svo er ekki.
„Landið felur í sér miklar auðslindir og má
þar fyrst og fremst nefna fiskimiðin. Það er
að vísu svo, að fiskútflutningurinn, einkum út-
flutningur á söltuðum þorski, varð fyrir mikl-
um hnekki vegna Spánarstyrjaldarinnar og
þess markaðs taps, sem af henni leiddi. En við
þörfnumst meiri fiskjar hér (í Bretlandi) og
þá einkum meira af hinum dýrmætu fiskiol-
íum. Nýfundnaland og íbúar þess gætu full-
nægt mörgum þörfum okkar, ef stjórn oklcar
hefði sýnt meiri forsjá og örlæti á undanförn-
um árum“.
„Nýfundnaland er um marga hluti líkt Nor-
egi. Það getur látið af hendi trjávið og fisk
og allar afurðir, sem unnar eru úr þessum
vörum“.
,,Þá má nefna málmgrjót. — Fyrir stríðið
flutti Nýfundnaland út mikið af járnmálmi,
einkum til Þýzkalands. Auk þess er þar kop-
ar, blý og zink“.
„Með nægilegu fjármagni mætti auka fram-
leiðslu eyjarinnar geysilega. Skilyrðin eru
mjög góð. Aðal-hafnirnar eru 800 mílum nær
Glasgow og Liverpool heldur en Quebec, og
mikið er um ágætar hafnir frá náttúrunnar
hendi. Loftlagið er tiltölulega milt“.
„Ef Nýfundnaland væri hin risavaxna eign
einhvers iðnfyrirtækis í stað þess að vera pólit-
ísk nýlenda, þá er óhætt að fullyrða að landið
væri athugað og rannsakað gaumgæfilega, og
án þess að horft væri í kostnað. En það er ekki
hægt að segja að svo sé gert nú“.
„Nýfundnaland fær oss vanda en jafnframt
tækifæri til viðskiptalegra og pólitískra fcil-
rauna. Árangursrík meðferð á auðslindum
þess myndi færa oss mikinn ábata. En ástand
þjóðarinnar er áskorun til samvizku okkar og
ógnun gagnv.art mannorði okkar“.'
„Þegar vinir okkar Bandaríkjamenn koma
til Nýfundnalands til þess að setja þar (flota)
bækistöðvar, eða þegar óvinir okkar, sem
þyrstir eftir ,,lebensraum“ renna augum sín-
um þangað, þá ættum við að gera okkur far
um að þessi vanrækti víngarður heimsveld-
isins verði okkur til sóma — —“.
Ofanritaðar tilvitnanir gefa afar dapurlega
mynd af ástandinu í Nýfundnalandi, en því
miður lætur hinn enski greinarhöfundur undir
höfuð leggjast að rekja ítarlega orsakir þess
að svona fór. Þó er það Ijóst, að ástæðurnar
til þess að þjóðin varð að fela öðrum að fai'a
með málefni sín, voru innanríkis-pólitísks eðl-
is. Það var ekki um neina kúgun að ræða frá
óvinaher. Landinu var illa stjórnað, fjárhag-
urinn í öngþveiti. Nýfundnaland bað um hjálp
og fékk hana a. m. k. að nokkru leyti. En þar
fylgdi böggull skammrifi — hjálpin kostaði
afsal á sjálfsforræðinu.
Erlent lánsfé hefir að miklu leyti staðið
undir hinni öru þróun í atvinnumálum okkar
íslendinga. Við höfum bundið okkur þunga
bagga og það er óhætt að fullyrða að ekki
hefir öllu því fé, verið arðvænlega varið, sem
inn í landið hefir streymt.
Og þar sem sá tími er nú ekki löngu liðinn.
að það olli okkur miklum örðugleikum að
svara vöxtum og afborgunum af erlendum
lánum, já, svo miklum örðugleikum að ýms-
um virtist stefna beint að glötunarbarmi fjár-
hagslegrar hjálparbeiðni, þá er ekki úr vegi
að við stöldrum við og hugleiðum afdrif Ný-
fundnalands, landsins sem þarf að finna enn
á ný. — Mönnum hættir við að gleyma alvöru
gærdagsins í peningavímu viðskiptalegrar
velgengni. En það eru samt vafalaust margir
íslendingar, sem vilja hafa fyrir því fulla
vissu, að fulltrúar þjóðarinnar hafi það að
æðsta marki að losa okkur úr erlendum fjár-
hagsfjötrum; því að það gæti farið svo, að
við vöknuðum við þann vonda draum, að við
værum fátækari en nokkru sinni fyrr.
Við getum líka minnst þess um leið og við
íhugum örlög Nýfundnalands, að þjóðina
skorti dugandi stjórnmálamenn. Því fór sem
fór. Sú staðreynd er þörf áminning um það,
að við getum seint orðið of vandir í vali á
þeim mönnum, sem við fáum framtíð okkar
í hendur.
FRJÁLS VERZLUN
5