Frjáls verslun - 01.12.1940, Blaðsíða 25

svo, að tekjuafgangur varð, og raunar sá mesti
sem hefir verið í tíð Salazar. En þetta
nýja fyrirkomulag var mikið átak og kostaði
margar fórnir og þungar. Skornar voru niður
opinberar framkvæmdir og lagðir á skattar, og
það sem mest var um vert, að óþarfa útgjöld-
um var kipt burtu og reynt að skapa grundvöll
fyrir bættan hag framleiðslunnar með auknu
öryggi í fjárhagsmálum.
Árið 1934 voru greiddar allar lausaskuldir
ríkissjóðs. Sumt var greitt með tekjuafgangi
þeim, sem vai- á fjárlögum undanfarinna ára,
en öðru var breytt í hagkvæm lán og föst.
Seðlaumferð hafði verið óeðlilega mikil og voru
þeir lítt tryggðir. Bankar og sparisjóðir áttu
erfitt uppdráttar og vextir voru feikna háir.
Reynt var að auka gullforða þjóðbankans og
skiptimynt var gerð úr silfri. Árið 1936 nam
gullforðinn 46% af seðlum í umferð. Enska
pundinu var fylgt lengstum. Svo undarlegt sem
það virðist, var hægt fyrir stríð að víxla seði-
um í gull og erlendur gjaldeyrir var nógur.
*
Því verður náttúrlega ekki neitað, að það er
einræði í Portúgal, en það er þó með nokkuð
öðrum hætti en gerist í öðrum einræðislöndum
Evrópu.
Dr. Salazar hefir ekki myndað neinn sérstak-
an pólitískan flokk og hefir ekki sér við hlið
neinn persónulegan herafla. Raunar eru til
æskulýðshreyfingar er viðhafa vopnaburð í æf-
ingaskyni og lögreglan er á hælum „grun-
samra“ manna. En hryðjuverk, aftökur og aðr-
ar slíkar grimmdarráðstafanir þekkjast ekki á
sama hátt og þar sem einræðið er í algleym-
Portúgalskur tiskimaður.
FRJÁLS VERZLUN
Á markaðstorgi.
ingi. Dr. Salazar er hámentaður maður og lærð-
ur og skilur þar á milli hans og sumra amnarra
einræðisherra. Hann hefir heldur ekki reynt
að skapa ,,hreyfingu“ eða halda uppi ákveðnu
pólitísku kerfi sem landslýðurinn verður annað
hvort að gleypa við eða fara í tugthúsið ella.
Aðgætandi er, að á hinu viðskiptalega sviði
hefir verið beitt gagnólíkum aðferðum og þeim
sem tíðkast hafa í öðrum einræðislöndum. Dr.
Salazar er í rauninni af hinum frjálslyndari
,,skóla“ í þessum efnum, en hann er tilneyddur
af hömlum og höftum annarra landa til þess að
gera gagnráðstafasnir, sem hann þó telur alger
óyndisúrræði.
Við fslendingar þekkjum vel viðskipti við
Portúgal og hafa þau á seinni árum verið mjög
góð. Saltfiskur okkar var greiddur í frjálsum
gjaldeyri og kom það sér vel. Annars eru við-
skipti okkar við Portúgalsmenn efni í sérstaka
grein.
Um framtíð Portúgals er ekki hægt að spá
neinu. Landið hefir nú nokkra sérstöðu í verzlun
Evrópu, þar sem það er nær hið eina ríki þar
sem raunverulega er hlutlaust. En hernaðar-
lega þess er mjög mikilsverð fyrir Spán og
Möndulveldin, því fram hjá strönd landsins
liggur sjóleið Breta fyrir Góðravonahöfða og
til Suður-Ameríku. Sumir ,,falangistar“ á
Spáni hafa látið í veðri vaka að stefna beri að
því að sameina allam Pyreneaskaga undir ein-
um fána — þ. e. spænska fánanum. En Portú-
gal er líka eins konar hlið fyrir Möndulveldin
og gegnum það er hægt að fá töluvert af vör-
um frá Suður-Ameríku. Vel getur þó farið svo,
að Möndulveldunum sýnist réttara að taka
landið traustataki og er þá ekki líklegt að mikið
verði um mótspyrnu, því herinn er aðeins 30
þús. manns á friðartímum.
23