Frjáls verslun - 01.05.1949, Síða 19

Marshall-fengurinn. — Sleifarlaq og
slœmt ástand. — Hið óhreina pokahorn
samvinnumanna: „Timinn". — Komið við
kýlin. — Fyrsti hlekkurinn brostinn.
ÞANN 3. APRÍL S.L. var eitt ár liðið frá því að
Marshallaðstoðin kom til framkvæmda. Á þessu fyrsla
ári efnahagssamvinnu Evrópuþjóðanna hefur þegar
mikið áunnizt í viðreisnarmálunum.
Þjóðir, sem áður liðu skort, liafa nú nóg að bíta
og brenna. Verksmiðjur, sem hættar voru framleiðslu
sökum véla- eða hráefnaskorts, framleiða nú nauð-
þurftarvörur eða vélar og tæki. Framleiðslan hefur
aukizt og er í sumum löndum orðin jafnmikil eða
meiri en hún var fyrir styrjöldina. í mörgum lönd-
um er viðreisnin komin það langt, að skömmtun ýmsr-
ar nauðsynjavöru hefur verið niður lögð og gjald-
eyrishömlur linaðar eða afnumdar með öllu.
Andstæðingar þessarar aðstoðar frá Bandaríkjunum,
í öllum þátttökulöndum efnhagssamvinnunnar, héldu
því fram, að með því að gerast aðilar að beinni að-
stoð, væru þjóðirnar í Evrópu að ganga „auðvalds-
hagkerfi“ Bandaríkjanna á hönd og yrðu háðar þeim
um aldur og ævi. Að órannsökuðu máli gætu ókunn-
ugir freistast til að halda að svo yrði. En staðreynd-
irnar sýna nú, að slíku fer víðs fjarri. Efnahagssam-
vinnan hefur þvert á móti gert Evrópulöndin stór-
um óháðari Bandaríkjunum og gjaldeyri þeirra, eins
og einn aðaltilgangur hennar frá upphafi var. Þessu
til sönnunar má geta þess, að vöruskipti þátttöku-
þjóðanna við Bandaríkin voru óhagstæð um 400 millj.
dollara á mánuði hverjum fyrstu þrjá mánuði árs-
ins 1947, en aðeins um 243 millj. dollara í árslok
1948.
En hverju hefur Marshallaðstoðin komið til leiðar
til hagsbóta fyrir íslenzku þjóðina á þessu eina ári,
sem hún hefur starfað? I stuttu máli verður því svar-
að þannig:
ísland hefur á þessu fyrsta ári fengið 10 millj. doll-
ara samkvæmt aðstoðinni, þar af 2,5 milli. dollara
sem framlag án endurgjalds. Fyrir þessa uj)phæð höf-
um við getað keypt margvíslegar nauðsynjar, sem við
ella hefðum orðið að vera án. Við höfum fengið mat-
væli og nauðsynjavörur, svo og vélar, verkfæri, land-
búnaðartæki og olíur í þágu framleiðslunnar. Við
höfum einig selt á vegum Marshallaðstoðarinnar
framleiðsluvörur okkar fyrir tugi millj. króna og
fengið þær greiddar í dollurum. þeim gjaldevri, sem
okkur vanhagar mest um.
En efnahagssamvinnan á eftir að hafa enn meiri
þýðingu fyrir þjóðina. Víðtækar áætlanir hafa verið
gerðar um ýmsar nauðsynlegar og stórfelldar fram-
kvæmdir fyrir fjárframlög á vegum Marshallaðstoð-
arinnar. Þessar framkvæmdir eru svo fjárfrekar á er-
lendan gjaldeyri, að þær væru óhugsanlegar og of-
vaxnar getu okkar nú og næstu árin, ef ekki nyti
aðstoðar þessarar mikilvirku efnahagssamvinnu þjóð-
anna.
Við verðum að gæta þess vendilega að nota þessa
aðstoð rétt, svo að hún skili landi og þjóð sem mest-
um arði á komandi tímum.
FJÁRHAGSRÁÐ birti loks innflutningsáætlun árs-
ins um miðjan marz, og finnst flestum að fvrr hefði
átt að vera.
Áætlun ráðsins gerir ráð fyrir 386,5 millj. kr. inn-
flutningi á þessu ári, en í fyrra var innflutningurinn
310 millj. kr. Duldar greiðslur eru áætlaðar 90 millj.
kr., en á móti koma duldar tekjur, 59 millj. kr. Mis-
munurinu á duldum gjöldum og tekjum er því 31
millj. kr. Alls gerir áætlunin því ráð fyrir 417,5 millj.
kr. gjaldeyriseyðslu, á móti 401 millj. kr. s.l. ár.
Á þessu ári er áætluð mun ríflegri upphæð til
almennra neyzluvara en var 1948, enda ekki vanþörf
á. Vöruskorturinn í landinu er orðinn svo alvarlegur,
að til stórvandræða horfir. Fólk hefur ekki getað
fengið vörur út á skömmtunarseðlana, af því að þær
hafa ekki verið til. Á þessu ófremdarástandi þarf að
ráða bót, sumpart strax og sumpart smám saman og
stefna að því, að nóg sé til af nauðsynjavarningi í
landinu, svo og að afnema sem fyrst alla skömmtun,
63
frjAls verzi.un