Frjáls verslun - 01.03.1965, Blaðsíða 11

er einkum sú, að við búum við nijög einhæft at-
vinnulíf. En það er upj)bygging atvinnulífsins, sem
hvað mestu ræður um það, hversu mikil utanríkis-
verzlunin er. Af þessu lciðir, að heildarafkoma
þjóðarbús okkar á meira undir utanríkisverzlun-
inni en önnur lönd eiga undir utanríkisverzlun
sinni. Við þurfum því, lslendingar, að gefa utan-
ríkisverzlun okkar sérstaklcga mikinn gaum og gæta
þess i hvívetna að við sætum þar þeim beztu kjör-
um, sem völ er á.
1. Vörutegundir — verðmæti
Eins og allir vita, eru 90—!)í>% af útflutningi
okkar sjávarafurðir. Mest ber þar á frystum fiski
með um 25%, og sé fryst síld, frystur humar og
frystar rækjur teknar með, nemur andvirði frystra
sjávarafurða um 30% af heildarútflutningnum. Þá
kemur saltsíld með um 13% síðustu árin, síldar-
mjöl 10%, síldarlýsi 7%, og þannig nema síldar-
afurðir, aðrar en frystar, um 30% eða svipað og
frystar sjávarafurðir samtals. Skreið nemur um
7%, saltfiskur 8—10%, ísfiskur um 5%. Ull, gærur
og skinn, fryst kindakjöt samtals 5—6%. Allt er
þetta miðað við undanfarin tvö ár. — Síldarút-
flutningurinn er háður sérstaklega miklum sveiflum
eftir aflamagni.
Af innfluttum vörum bera hæst ýms flutninga-
tæki, olíur og bensín, vélar og tæki, vefnaðarvörur
og fatnaður, trjáviður, kornvörur og aðrar matvör-
ur, járn og stál, unnir málmar.
Heildarverðmæti útflutningsins nam:
1962 3.619 milljónum króna
1963 4.046 — —
En innflutningurinn nam:
1962 3.843 milljónum króna
1963 4.716 — —
Vöruskiptajöfnuðurinn var því óhagstæður:
1962 uin 224,0 milljónir króna
1963 um 669,6 — —
Fyrstu 10 mánuði yfirst.'.ndandi árs var verzl-
unarjöfnuðurinn óhagstæður um 584,7 millj. kr.
Árið 1963 jókst útflutningurinn um tæp 12% en
innflutningurinn um tæp 23%. Þess ber að geta,
að innflutningur skipa, flugvéla og annarra fjár-
festingarvara var óvenjumikill árið 1963.
Fyrir utan nefndar tölur um vöruútflutning og
vöruinnflutning, námu duldar tekjur íslands árið
1963 um 2.048 millj. kr. og dulin gjöld um 2.053
millj. kr. Duldar tekjur og dulin gjöld standast
nokkurn veginn á. Það lætur því nærri, að gjald-
eyristekjur okkar séu að % hlutum tekjur af vöru-
útflutningi en að % hluta duldar tekjur. Á hinn
bóginn fóru nokkru meira en % hlutar af gjald-
eyrisgreiðslunum til greiðslu fyrir vöruinnflutning
og þá nokkru minni en % hluti í dulin gjöld.
2. Viðskiptalöndin
Þegar litið er á skiptingu utanríkisverzlunar okk-
ar eftir löndum, kemur í ljós, að langmestur hluti
hennar er við hin svonefndu frjálsgjaldeyrislönd
eða rétt yfir 80%. Hinn hlutinn er við vöruskipta-
löndin.
Stærstu kaupendur útflutningsvara okkar árið
1963 voru Bretland með um 20%, Bandaríkin með
16%, Rússland með 11% og Vestur-Þýzkaland
með 11%.
Hlutdeild vöruskiptalandanna í utanríkisverzlun
okkar hefur farið minnkandi undanfarin ár með
auknu viðskiptafrelsi. Eigi að síður cigum við síð-
ustu árin h. u. b. 20% f utanríkisverzlun okkar við
vöruskiptalöndin, og kemur meira en helmingurinn
þar af í hlut Rússa einna.
Það hefur verið nokkuð umdeilt hér á landi, hvort
við ættum að leggja áherzlu á mikil viðskipti við
vöruskiptalöndin eða ekka, en hér er átt við löndin
fyrir austan járntjald ásamt Brasilíu. Á það hcfur
verið bent með réttu, að þessum viðskiptum fylgi
sérstakt örvggislcysi, þar sem í hlutaðeigandi lönd-
um ráði ekki frjáls eftirspurn hins almenna neyt-
anda heldur vilji ríkisstjórnarinnar á hverjum tíma.
Þetta er rétt að því er snertir járntjaldslöndin,
sem búa við þvingunarkerfi kommúnismans. Vegna
þcssa m. a. er nauðsynlegt að verða aldrei mjög
háður viðskiptunum við þessi lönd. Hitt er jafn-
sjálfsagt, sýnist mér, að halda viU þeim mörkuð-
um fyrir íslenzkar útflutningsvörur, sem unnizt
hafa í þessum löndum sem öðrum. Einkum eru
markaðirnir í þessum löndum fyrir síld afar þýð-
ingarmiklir. — Það er mikils virði að eiga sölu-
markaði sem víðast. Eg lít þó svo á, að okkur beri
fyrst og fremst að cfla markaði okkar í hinum
frjálsu löndum nema sérstakar ástæður komi til.
Verzlun okkar við vöruskiptalöndin fer fram
samkvæmt tvíhliða eða „bilateral“ rammasamn-
ingum milli íslenzku ríkisstjórnarinnar annarsvegar
og ríkisstjórnar hlutaðeigandi lands hinsvegar. í
þessum rammasamningum cru ákveðnir „kvótar“
fyrir hinar einstöku vörutegundir í útflutningi og
innflutningi. Síðan gera eiustök íslenzk fyrirtæki
og stofnanir sölu- og kaupsamninga við ríkisstofn-
FRJÁLS VER Z IjU N
11