Frjáls verslun - 01.03.1965, Blaðsíða 13

efnum. Við þurfum að flytja inn hráefni, vinna
þau í landinu og margfalda að verðmæti og flytja
þau síðan lit sem fullunnar iðnaðarvörur. Það er
raunar einmitt þetta, sem iðnaðarþjóðirnar gcra.
Einnig á þennan hátt mætti auka útflutning okkar
mjög verulega.
5. Aukning á duldum gjaldeyristekjum
Þá er okkur íslendingum nauðsvnlegt að auka
stórlega hinar duldu gjaldeyristekjur okkar t. d.
af erlendum ferðamönnum, af siglingum fyrir önn-
ur lönd, alþjóðlegum flugsamgöngum o. fl. o. fl.
6. Framleiðslukostnaður og útílutningur
Fyrir land, sem er svo mjög háð útflutningi eins
og ísland er, ríður mikið á að útflutningsatvinnu-
vegirnir séu ætíð vel samkeppnisfærir á erlendum
mörkuðum. Þar kemur til greina verðlag, gæði og
allur frágangur vörunnar.
Undanfarin ár hefur sú óheillavænlega verð-
bólguþróun, sem við höfum búið við, skaðað mjög
samkeppnisaðstöðu útflutningsatvinnuveganna.
Framleiðslukostnaðurinn í sjávarútvegi og fiskiðn-
aði er orðinn langt úr hófi fram. Vinnulaun í fisk-
iðnaði hafa á skömmum tíma verið hækkuð mjög
mikið og langt umfram það, sem framleiðslan get-
ur borið. Stöðugt er hlaðið á framleiðendur þyngri
og þyngri byrðum. Þegar hefur verið gengið allt of
langt í þeim efnum og er nú kominn tíma til að
snúa við blaðinu og gera ráðstafanir, sem létta til
muna byrðar framleiðenda útflutningsafurða.
í þessu sambandi verður að hafa í huga, að fram-
leiðendur útflutningsafurða geta ckki velt aukn-
ingu á framleiðslukostnaði yfir á neina aðra, eins
og þeir gera, sem selja vörur og þjónustu á inn-
lendum markaði. Ef bílaverkstæði eða dráttarbraut-
ir verða að greiða starfsmönnum sínum hækkað
kaup, þá selja þau viðskiptamönnum þjónustu sína
þeim mun hærra verði. Og við verðum öll að sætta
okkur við að borga þetta hærra verð. Ef við út-
flytjendur hinsvcgar segjum við erlenda kaupend-
ur, að við verðum að fá hækkað verðið á fiskinum,
vegna hækkaðra vinnulauna eða annars aukins
framleiðslukostnaðar, þá svara þeir því til, að það
sé okkar mál, hve háan framleiðslukostnað við
höfum á íslandi, það sé þeim með öllu óviðkom-
andi, þeir greiði ekki nema almennt markaðsverð
fyrir fiskinn. Hér er reginmunur á, sem menn verða
að gera sér ljósan.
Annað er það, sem menn þurfa að taka tillit til,
þegar meta skal, hversu há vinnulaun og mikinn
framleiðslukostnað t. d. frystihúsin og bátaútgerð-
in geti borið, en það er sú staðreynd, að sökurn
gæftaleysis og aflabrests er mikinn hluta ársins
ckki hráefni til vinnslu nema alltof sjaldan, kannske
einn dag í viku, kannske einn dag í hálfum mán-
uði. Þetta þýðir, að fastakostnaðurinn dreifist á
aðeins lítið brot af því framleiðslumagni, sem sam-
svarar afkastagetu fyrirtækisins. Þetta atriði hefur
úrslitaþýðingu, en þess er hvergi nærri gætt sem
skyldi, þegar greiðslugeta framleiðenda er metin.
Útgerðin og fiskvinnslustöðvarnar eiga og þurfa
eins og önnur fyrirtæki að gra'ða fé til viðhalds,
endurnýjunar og aukningar og til að mæta tækni-
legum framförum. Öll þjóðin byggir afkomu sína
á þessum atvinnuvegi og það er því allra hagur að
honum vegni vel — og hann á rétt á að búa við
viðunandi starfsgrundvöll. En því fer fjarri, að svo
sé í dag.
7. Kostnaður við sölustarfsemi á erlendum
mörkuðum
í sambandi við sölustarfsemi á erlendum mörk-
uðum vildi ég aðeins bcnda á, að íslendingar gera
sér oft hvergi nærri ljóst, hversu vandsamt, tíma-
frekt og kostnaðarsamt vcrk það er að vinna mark-
aði erlendis og halda þeim við. Það er ekki nóg að
framleiða vöru, það þarf líka að koma henni í
verð. Engin vara er meira virði en það verðmæti,
sem fyrir hana fæst. Og sölukostnaðurinn, þ. e. a.
s. kostnaðurinn við að koma vöru í verð eða finna
fyrir hana markað, er raunverulega hluti — oft
mjög verulegur hluti — af framleiðslukostnaði henn-
ar. íslendingar framleiða stundum vöru, sem þeim
sjálfum líkar prýðilega og svo segja þeir við cr-
lenda kaupendur: þessa ágætisvöru getið þið fengið,
en ef þið viljið hana ekki, þá getum við engin við-
skipti átt. I stað þess ber fyrst að athuga, hvað
markaðurinn vill fá og Ieitast svo við að framleiða
samkvæmt óskum markaðsins. Ilið síðarnefnda er
rétt skilin sölupólitik, hitt er sjálfbirgingsháttur,
sem aldrei leiðir til góðs.
í sambandi við markaðsmálin verður ekki hjá
því komizt að benda á, að brýna nauðsyn ber til
að bæta verulega utanríkisþjónustu okkar og miða
hana meira við viðskiptamálin en nú er gert. Þótt
ísland sé háðara utanríkisviðskiptum en nokkur
önnur þjóð, eigum við ekki einn einasta verzlunar-
fulltrúa við sendiráðin okkar. Úr þessu þarf að bæta
fr.táls verzlun
13