Alþýðublaðið - 11.10.1969, Blaðsíða 9

Alþýðublaðið 11. október 1969 9
Ljósm.: Grétar Eiríksson.
ur liggja ekki fyrú’. Þá hefiur
Arnþór Garðarsson, dýrafræð
inigur, e'nnig mikið rannsak
að rjúpuna, einkum þó fæðu
öflun hennar, og flutti hann
fróðlegt erindi uim rannsókn
ir sínar á fundi hjó Náttúru
fræð félaginu s. 1. vetur. Kom
þar m. a. fram, ag rjúpan,
sem er nálega alæta á þær
jurtir sem hér eru finnanlpg-
ar, er samt sem áður mjög
vanculáit á fæðuna, leitar uppi
næringarmesfa og bezta gróð
urinn, meðan hanig er völ.
Ilrayfing rjúpunnar mlilli
staða og mismiu'nandi hæðar
marka í landslaginu stendur
að verulegu leyti í samibandi
við fæðuöflunlna og leit henn
ar að beztu fæðutegundun-
um. Ekki sló þó Arnþór að
svo stöd'du neinu föstu um
það, hvort fæðuöflunin kynni
að ráða einihverju um sveifl-
urnar í rjúpnastofn'num.
Hinsvegar muniu íslenzkir
fuglafræðingar á einu máli
um það, að breytingarnar á
stofnstærð íslenzku rjúpunn
ar, staf. ekiki af flugi henn-
ar til annarra landa, éins og
sumir hafa alitið, rjúpan sé,
aiger staðfugl hér á landi. —
□ Rjúpan kemur nokkuð við
sögu í þjóðtrú íslendinga, enda
fugl sem er hér árið um kring
og landsmenn hafa mikið um-
gengizt. M. a. sem um hana
hefur verið skrifað þjóðsögu-
legs eðlis er þessi skemmtilegi
pistill:
’ i
„Einu sinni boðaði María
mey alla fuglana á fund sinn.
Þegar þeir komu þangað skip-
aði hún þeim að vaða bál. —
Fuglarnir vissu að hún var
himna drottning og mikils
megnandi. Þeir þorðu því ekki
annað en hlýða boði hennar
og banni og stukku þegar allir
út í eldinn og í gegnum hann
nema rjúpan. En er þeir komu
í gegnum eldinn voru allir fæt-
urnir á þeim fiðurlausir og
sviðnir inn að skinni og svo
hafa þeir verið síðan allt til
þessa dags og hlutu þeir það
,af því að vaða bálið fyrir
Maríu. En ekki fór betur fyrir
rjúpunni sem var sú eina fugla-
tegund sem þrjózkaðist við að
vaða eldinn, því María reidd-
ist henni og lagði það á hana
að hún skyldi verða allra fugla
Framhald á bls. 11.
Fuglinn á myndinni er lóuþræll. Hann er ákaflega félagslyndur fugl, slæst ein-
att í fylgd með öðrum fuglategu idum, einkum lóunni, cg af því mun nafnið dreg
ið. Við látum myndina, sem tekin er af Grétari Eiríkssyni, nægja að sinni, elx
gerum honum betri skil seinna.
JÓNAS HALLGRÍMSSON:
Öhræsið
Valur í vígahuga
varpar sér á teig,
eins og fiskifluga
fyrst úr löngum sveig,
hnitar hringa marga.
Hnífill er að bíta.
Nú er bágt til bjarga,
blessuð rjúpan hvíta!
Ein er upp til fjalla,
yli húsa fjær,
út um hamra hjalla,
hvít með loðnar tær,
brýzt í bjargarleysi,
ber því hyggju gljúpa, .
á sér ekkert hreysi
útibarin rjúpa.
Valur er á veiðum,
vargur í fuglahjörð,
veifar vængjum breiðum,
vofir yfir jörð,
otar augum skjótum
yfir hlíð og lítur
kind, sem köldum fótum
krafsar snjó og bítur.
Rjúpa ræður að lyngi,
— raun er létt um sinn, —
skýzt í skafrenningi
skjótt í kraifsturinn,
tínir mjöllu mærri
mola, sem af borði
hrjóta kind hjá kærri,
kvakar þakkarorði.
Elting ill er hafin.
Yfir skyggir él.
Rjúpan vanda vafin
veit sér búið hel.
Eins og álmur gjalli,
örskot veginn mæli,
fleygist hún úr fjalli
að fá sér eitthvert hæli.
Mædd á manna bezta
miskunn loks hún flaug,
inn um gluggann gesta
guðs í nafni smaug.
Úti garmar geltu,
gólið hrein í valnum.
Kastar hún sér í keltu
konunnar í dalnum.
Gæðakonan góða
grípur fegin við
dýri dauðamóða, —
dregur háls úr lið.
Plokkar, pils upp brýtur,
pott á hlóðir setur,
segir: „Happ þeim hlýtur!“ ■
og horaða rjúpu étur.