Alþýðublaðið - 04.12.1969, Qupperneq 8

8 A'l'þýðufolaðið 4. desemfoer 1969
EFTA og
Efnahagsbandalag
Evrópu
□ EFTA er, eins og nafnið
bendir til, satmtök aðildar-
landanna um það að koma á
fot með sér fríverzlu'nar
svæði.
í Sitckkhöknssátbmálanum,
sem EFTA er gmndvallað á,
er gerð mjög nálkvæm grein
fyrir marikmíði samltakanna
og þeim. leiðum, er þau hyggj
ast leita til þess að ná þeim
markimiðum. Þessi sátitmláTi
•aliur er prentaður í íslenzfkri
þýðingul í Skýrslu um Frí-
verzlunarsamtök Evrópu. í
Skýrslunni eriui jafnframt ýt-
aillegar iskýringar við ein-
sitafea liði sáttmálans ásamt
sérsítölkum kafla um ísl'and
og EFTA. Skýrsla þessi hef-
ur fengizt hjá Viðskiptamiála
ráðuneytiniu £ Reýkj aVík en
uppilag hennar miun vera á
þrotum en hins vegar miun
unnt að fá upplýsingarit um
EFTA á erlendlum mállum hjá
ráðuneytinu fyrir þá, sem
þess óska.
HVAÐ ER EFTA
Þrátt fyrir það, að milkið hafi
verið rætt og ritað um Frí-
verzlunarsamitök Evrópu. —
EFTA, á S'íðiuistu misserium
virðist svo, sem alTt of marg
ir hafi en elklki álttað sig til
fullTis á því hvað EFTA raun
verulega er. í þvf sambandi
er mi. a. mjiög eftirtelktarvert
■hversu mjöig ýmsum aðiTum,
jafnvel þeim, sem gerzt þykj
ast vita urn allar staðreyndir
varðandi EFTA, hæittir til
þess að rugla saman Fríverzl
unarsamitöikum Evrópu og
Eifnahagsbandalaigi Evrópu.
Er rílk ástæða tiH þess að
vara við því, að blanda þess
um tveim stofnunum saman,
því hér er um gjörólílk sam
starfsform að ræða.
Þó ef til vili sé verið að
þera í balklkafulllan Tælkinn
með því að rifja upp hvað
EiFTA rauTweruIega er, þá
verður eiklki hjá því komizt ef
unnt verður með þvf mióti að
eyða þeim misskilningi um
M'u.tverik og marlkmið EFTA,
sem allt otf margir virðast
haldnir.
GRUNDVALLAR-
MARKIÐ
GrundvalTarmarkmið EFTA
er £ rauninni tvennskonar. í
fyrsta lagi að aulka 'hagvöxt-
inn í aðildarríkjunum’,
trygigja fulla atvinnu og
bæta þar mleð afkomiu al'Is al
miennings í þeim átta rfkjum,
sem aðild eiga að samtöikun-
um. I öðru lagi stefnir EFTA
að því, að efla verzlunarvið-
skipti þjóða { miTTi og þá einik
um og sér í lagi að skapa
stóran sammarfkað í lönd-
um Vestur-Evrópu. Þessi tvö
markmið eru í rauniuni ná-
tengd og í fyrstu EFTA-
greinjnni, sem- birt var í Al-
þýðulbfliaðinu í gær, vonu færg
rök fyrir þvf hve afkorna
alls almenning í iðnaðarlönd
um byggist miJkið á því að
iðnaðuiriun fái þá nauðsyn-
legu vaxtarmöguflei'ka, sem
markaður er nauðsynTegt slkil
yrði fyrir.
Þessu ta'kmailki sínu hyggj
ast EFTA-Œöndin ná m'eð því
að ikomia á fót sín á milli
sameiginlegum markaði, —
fríverzlunarsvæði, fyrir á-
kveðnar vörutegundir, án
þess þó að aðildarríkin af-
sali sér á nokkurn hátt póli-
tísku eða efnahagslegu sjálf
stæði sínu.
ST.TÓRNMÁLALEGUR
SAMRUNI
Þetta er einmitt sá miegin-
þát'tur, sem skilur miTli EFTA
og Efnahagsbandalags
Evrópu. í Rómarsáttmálan-
um, sem er grundvöllur efna
haigsbandaTagsins er beinlínis
tekið fram, að aðildarríki
ef'na'hagsbandalagsins stefni
að stjórnmiálálegum og efna-
hagslegum samruna. Tifl þess
að svo miagi verða hafa efna
haigsbandalagslöndin komið á
fót einni sameiginlegri stofn
un, sem aðsetur hefur í
Bruissel, Og sú stofnun á að
geta tékið bindandi álkvarð-
anir fyrir aðildarríkin í
krafti meirihluta a'tikivæða,
en aðildarTönd efnahags-
bandalagsins skipa fuilltrúar
í þá stjórnarnefnd eftir
stærð landanna. EBE-löndin
hafa þvf þegar afsalað sér
ndklkrum hluta sjálfákvörðun
aréttar síns í hendur sam-
eiginlegrar stofnunar og skv.
Rómarsáttm'álanum stefna
þau að enn frekari, póli-
tískri sameiningu.
SAMVINNA
SJÁLFSTÆÐRA
RÍKJA
í EFTA-sáttmálanum aftur
á móti er alls ekki gert ráð
fyrir slíkum samruna. í
EFTA-ráðinu hafa öfll aðild-
arríkin jafnan atflcvæðisrétt
; og ráðið getiur eklki telkið nein
ar ákvarðanir, sem erui bind-
andi fyrir aðildiarlöndin og
Teggja þeim kvaðir á herðar
er þau ósfeuiðu elklki að gang-
ast undir. EFTA felur því
aðeins í sér sáttmála um
stofnun fríverzlunarsvæðis
milli sjálfstæðra ríkja, sem
eru ákveðin í því að við-
halda sjálfstæði sínu, og
EFTA-aðiId skerðir lekki á
nokkurn hátt efnahagslegan
eða stjórnmálalegan sjálfsá-
kvörðunarrétt viðkomandi
ríkis. í EFTA-sátltmiáflanum.
er jafnfiamt beinlínis tekið
fram, að ef eititJhvert aðild'ar-
landið kynni að óska eftir
því, af einhverjum ástæðúlmi,
að segja sig úr fríverzlunar-
samtö'kunium, þá er því það
heimiflt mieð 24 má'naða fyrir-^
vara. Slíkt ákvæði er ekiki til
í Rómarsamningnum^ enda
ókki gert ráð fyrir því, að
efnahagsbandaflagsríkin geti
sagt sig úr banda-laginu) Er
hér vitaskuld um einn grund
vallarmuninn enn að ræða á
EFTA og EBE.
ÖRT VAXANDI
VIÐSKIPTI
EFTA-löndin átta tólj'a sam
eiginlega um 100 mifllj.
manns, eða um 3 % af íbú-
um allrar jarðarinnar. Samrt
sem áður er hlutur þessara
landa í heimsverzluninni um
14% og út- og inuflurtninigur
EFTA-landanna pr. íbúa til
landa utan samitákanna er
verullega milkið meiri en út-
og innflutningur EB'E-land-
anna eða Bandaríkjanna mið
að við íbúaiti'Tu £ þessum ríkj
um. Á því tímabili, sem
EFTA hefur starfáð hafa við
skipti EFTA-landanna við
lönd utan samitakanna far-
ið ört vaxandi en við-
skipti EFTA-Tandanna inn-
byrðis hafa þó aukizt tvö-
faflt meira á þessum sama
tíma, en viðsikipti þeirra við
önnur lönd.
Á árunum frá 1959—1967
hafa þessi viðski-pti milli
EFTA-landa vaxið hvorki
meira né minna en um 136%
og er þó einna atlhygflisverð-
ast í þeirri þróun, sem átt
hsfur sér stáð í þessurn efn-
urn að ínnibyrðis viðskipti
NorðuirTandanna fjöguarra,
Danmerkur, Svíþjóðar, Nor-
egs og Finnlands, hafa þre-
faldazt á þessum sama tíima.
En hvernig er þessum inn-
byrðis viðskiptum EFTA-
landanna háttað? Hivað
misrkja fríverzTunaráfevæði í
viðsikiptum þeirra landa? Hér
er einmitt komið að kij'arna
málsins, að því hvernig mark
að'ssaimst'arfi þessara landa
er háttað.
EFTA-VÖRUR
Uim; þau atriði hefur verið
ritað Tangt mál og mikið á
íslandi á undanförnum vik-
um. Þó er það í rauninni á-
kafTega einfalt. í EFTA-sátt-
máilanum er geít ráð fyrir
því, að frjáls mifllirílkjaiviö-
sik pti verði leyfð miflli aðild
arríkjanna með ékvteðnar
vöruitegundir, — svonófndar
EFTA-vörur, þ. e. a. s. fram
leiðendur þeirra vörultegunda
geta selt þær á frjláflsum
miarkaði, sem telur 100 millj.
manns. Þessar EFTA-vörur
eru aðallega iðnaðarvörur
ýmiss konar ásamlt ndkikruim
tegundum sjávarafurða svo
sem fryst fisk- og sí'ldarflök,
fiski- og síldanm'j'öl, lýsi, njð
ursuðuvörur og ti-lbúnir, fryst
ir fiskréttir. Land'búnaðar-
vörur eru hins vegar elkki
fríverzlunarvörur að undan-
tóknum iðnaðarvörum úr ulí
og skinnum.
Fríverzlunarákvæðin í
EFTA-sáttmáflanum gera ráð
fyrir því. að verzlun með
þessar EFTA-vörur verði gef
in frjáls í viðs'kiptum milli
EFTA-landanna þannig að
sem fulltoomnust samtoeppni
rílki á öllum EFTA-markað-
inum milli þe-ss iðnaðarvarn-
ings, sem framlleiddlur er í
við'komandi landi og samibæri
legs varnings, sem innfluttur
er frá EFTA-löndum. Þertta
ákvæði gerir ráð fyrir því.
að ekki sé aðeins aflétt inn-
flutningshöftum sem kunna
að vera á ákveðnum EFTA-
vörum £ einstökum aðildar-
ríkjum hóldur séu vernd'ar-
tollar jafnframit afhumdir.
VERNTV^rroTXAR
í því sambandi er rétt að
'taika fram, að tdllur sem lagð
ur er á innfllutta vöru nefn
ist verndartodlur, ef sama
eða svipuð vörutegund er
framleidd í land nu sjá'lfu, —•
þ. e. a. s. innlenda iðnaðar-
varan nýtur tofllverndar fyr-
ir hinni innflluttiu og sú vernd
gerir samflceppnisaðístöðu inn
lendu framlleiðslunnar á
hejmamarfcaði vitaákulld sterk
ari. Til þess að útskýra þetta
artriði enn frekar má nefna
sem dæmi, að tdllur á t. d.
innfluttum skóm til fslands
er verndartol'lur, því sfcór eru
framfleiddir í landinu' sjáflfu
og sú fratmleiðsla nýtur því
tofllverndar Sflíkan toll yrðu
ísltendingar því að afnema í
áföngum, ef þeir gerast að-
ilar að EFTA.
Tolflur á t. d. inníluttum
bílum til íslands er hlns veg
ar ekiki verndártoHlur þar eð
bflar eru ekki framleiddir á
íslandi. Ef af EFTA-aðild ís
lands yrði þyrfti því l'andið
ókki að afnema slíka toflla
eða læktoa þá, nema það kysi
það sjlálft.
Ætt,i því að vera auðséð. að'
jlafnvel þótt EFTA-sáttmáfl-
inn tiltaki ali'ar iðnaðarvör-
ur sem EFTA-vörur og stefnt
sé aö því að skapa öTlum
EFTA-vörum sömu sam-
kepp'nisaðstöðu á EFTA-
marlkaðnum, þá eru íslending
ar elklki skufldlbiundnir til þess
að lækka tölT'a á öðrum
EFTA-vörum en þeim, sem
framleiddár -eru í Iandinu
sjáflfu. Þar á mlóti fá þeir
bins vtegar að seflja allar þær
EFTA-vörur, sem þeir sjáflf-
ir fr'amllteiða, toflllfrjállst til
EFTA-landa, e'f af EFTA-að
ild verður en samningum
þeirn, sem náðst hafa milli
ísfland's og EFTA í tollamáfl-
um og þeimi ívilnunum, sem
ísTendingum standa tifl boða,
verða gerð sflcil síðar £ þess-
um greinafilolkfci.
TOLLABANDALAG
OG FRÍVERZLUNAR-
SAMTÖK
í tollamálulm er enn fretmur
mikið djúp stáðfest míflli E03E
og EFTA. Samflcvæmt Róm-
arsálttmálanum1 eru EBE-
löndin skuldlbundin tiil þess