Alþýðublaðið - 09.12.1969, Blaðsíða 8

8 Alþýðu'bl'aðið 9. desember 1969
Island og EFTA:
Ræða viðskipfamálaráðherra,, Gylfa Þ.
□ Alþýðublaðið birtir hér kafla úr hinni ítarlegu
ræðu dr. Gylfa Þ. Gíslasonar, sem hann flutti, er
hann mælti fyrir tillögu um aðild íslands >að EFTA á
fimdi sameinaðs þings í gær. Millifyirirsagnir eru
hlaðsins.
Gíslasonar á Alþingi í gær.
INNGANGSORÐ
□ í upphafi framsöguræðu
sinnar rakti dr. Gylfi Þ. Gísla-
son tilraunir þær, sem gerðar
höfðu verið til þess að koma á
fót samstarfi í viðskipta- og
markaðsmálum meðal þjóða
Evrópu eftir síðari heimsstyrj-
öld. Rakti hann sögu þeirra al-
þjóðlegu og samevrópsku stofn
ana sem komið hafði verið á
fót allt frá árinu 1948, er Efna
hags- og framfarastofnun Evr-
ópu OEEC var komið á fót í
sambandi við Marshallaðstoð-
ina.
Ræddi Gylfi Þ. Gíslason í því
sambandi sérstaklega þær ástæð
ur, sem legið hefðu að baki stofn
unar Fríverzlunarsamtaka Evr-
ópu, — EFTA og gerði saman-
burð á markmiðum og leiðum
tollabandalagsins EBE, sem
stefnir að stjórnmálalegum og
efnahagslegum samruna aðildar
ríkja og fríverzlunarsamtakanna
EFTA, sem stefnir að því, að
afnema verndartolla á iðnaðar
vörum í viðskiptum aðildarland
anna innbyrðis.
Viðskiptamálaráðherra skýrði
jafnframt frá því í upphafi
ræðu sinnar, á hvern hátt fs-
land hefði fylgzt með samninga
viðræðum Evrópuríkjanna um
stofnun markaðssvæða og sam-
vinnu á sviði viðskiptamála, á-
samt þátttöku landsins í við-
skiptasamstarfi á vegum OEEC
og GATT.
Greindi Gylfi Þ. Gíslason sér
staklega frá viðbrögðum ís-
ienzkra stjórnvalda árið 1961,
þegar viðræður hófust milli að
ildarríkja EFTA og EBE um
stofnun sameiginlegs markaðs-
svæðis í Vestur-Evrópu. Þar eð
svo virtist, sem samkomulag
myndi nást milli þessara ríkja
í fycstunni, en viðskipti okkar
við þiessi ^lpnd nema um 60%,
af .' heildárutanríkisviðákiptum
okkdr, fóru fslendingar fyrst
fyriiji alvöru að hugleiða tengsl
við önnur Evrópuríki í viðskipta
iegu tilliti og lögðu mikla á-
herzlu á það, að kynna bæði
ríkisstjórnum EFTA-landanna
og EBE-landanna sérsjónarmið
landsins með tilliti til slíkrar
samvinnu. Gaf viðskiptamála-
ráðherra Alþingi skýrslu um
þessar viðræður íslands við
önnur Evrópuríki þann 12. nóv-
ember 1962.
Þegar viðræður EFTA-land-
anna fóru út um þúfur, féllu um
ræður um slíkt samstarf niður
hér á íslandi um skeið, m. a.
vegna mikilla uppgripaára á
fyrstu árum þessa áratugs, sem
gerðu það að verkum, að ís-
lendingar þurftu ekki að taka
skjóta ákvörðun til þess, hvort
og með hvaða hætti þeir óskuðu
að taka þátt í viðskiptasamstarfi
við nálægar þjóðir.
Um þessi atriði fórust dr.
Gylfa Þ. Gíslasyni svo orð:
FYRSTU ÁR EFTA
Á fyrstu starfsárum Fríverzlun
arsamtakanna urðu íslendingar
ekki fyrir verulegu óhagræði
vegna starfsemi samtakanna. Að
vísu lækkuðu tollar á ýmsum
sjávarafurðum smám saman inn
an Fríverzlunarsamtakanna,
þannig að t. d. Norðmenn fóru
að fá hærra verð í Bretlandi
fyrir þær sjávarafurðir, sem
samningurinn tekur til. En
verðlag á sjávarafurðum var á
þessum árum yfirleitt hvarvetna
hækkandi, svo að tjónið var
ekki tilfinnanlegt. Þegar tollar
höfðu hins vegar að fullu verið
afnumdir fyrir tveim árum og
sjávarútvegurinn við norðan-
vert Atlantshaf átti við vaxandi
erfiðleika að etja, fór hins veg-
ar aðstöðumunurinn að verða æ
tilfinnanlegri. Einkum og sér í
iagi kom þetta í ljós á árun-
um 1967 og 1968, þegar íslend-
ingar urðu fyrir meira efna-
hagsáfalli en þeir þöfðu nokkr
urn tímann orðið 'fýrir "a' Ölcf-'
inni og meira áfalli en dæmi eru
um, að nokkur nálæg þjóð hafi
orðið fyrir á jafnskömmum
tíma. Erfiðleikar sjávarútvegs-
ins á undanförnum árum höfðu
í vaxandi mæli opnað augu
manna fyrir því. að nauðsynlegt
sé að breikka grundvöll íslenzks
atvinnulífs og þá einkum ís-
lenzkrar útflutningsframleiðslu.
Við þetta bætist, að fyrirsjáan-
leg er mikil fjölgun fólks á
vinnumarkaði á næstu árum og
áratugum. Hefur verið áætlað,
að á árunum 1965—85 fjölgi
vinnufærum mönnum á landinu
um hvorki meira né minna en
um 34.000. I,því sambandi vakn
ar sú spurning, í hvaða atvinnu-
greinum sé auðveldast og hag-
kvæmast að búa þessu fólki arð
bær störf. Aðstæður í sjávarút-
vegi og horfur á honum eru
þannig, að lítlar líkur eru til
þess, að þar sé að finna ný arð-
bær störf fyrir svo mikinn
fjölda fólks. í iðnaði, sem fram-
leiðir fyrir innanlandsmarkað,
og í öðrum greinum iðnaðar,
svo sem byggingariðnaði, mun
þess ekki að vænta, að þar geti
orðið völ á störfum fyrir svo
mikla aukningu vinnandi fólks.
Fólki við landbúnaðarstörf mun
eflaust halda áfram að fækka.
Þótt þörf verði fyrir fleira fólk
við ýmiss konar þjónustustörf
og samgöngur, er ekki við því
að búast, að þær atvinnugreinar
geti boðið nógu mörg ný störf.
Þess vegna hníga öll rök að því,
að vinna beri að því að koma
á fót nýjum fyrirtækjum og nýj
um atvinnugreinum, jafnhliða
því, sem unnið verði af alefli
að eflingu þeirra atvinnugreina,
sem nú eru stundaðar, og þá
fyrst og fremst allra greina sjáv
arútvegs“.
Benti Gylfi Þ. Gíslason á þá
framtíðarþróun, sem örugglega
mætti búast við að yrði á næstu
árum í hinum hefðbundnu at-
vinnugreinum íslendinga, —
sjávarútvegi og landbúnaði.
Leiddi hann skýr rök að því, að
til þess að afla þeim 34 þús.
manns atvinnu, sem bætast
munu á vinnumarkaðinn á
næsta áratug þyrfti að skjóta
fleiri stoðum undir íslenzkt at-
vinnulíf. Ráðherrann sagði
m. a.: v, **. . *
UPPBYGGING
ÚTFLUTNINGS-
IÐNAÐAR
„Það, sem ég hefi nú sagt, virð-
ist ótvírætt benda til þess, að
meginverkefni íslendinga í at-
vinnumálum á næstu árum og
áratugum eigi að vera að koma
á fót útflutningsiðnaði, sem hag
nýtir sér annað hvort eða hvort
tveggja: Orku þá, sem við get-
um framleitt, og gott og sér-
hæft vinnuafl, sem við höfum
yfir að ráða. En þá er þess að
gæta, að við getum ekki áfram-
leitt hér á landi neina þá vöru,
sem fyrirtæki í öðrum löndum
framleiða ekki líka. Framleiðsla
okkar getur að minnsta kosti
ekki verið svo sérstæð, að ekki
sé um að ræða nákomna sam-
keppnisvöru frá öðrum aðilum.
Nú er svo komið, að allar iðn-
aðarvörur eru framleiddar fyrir
geysistóran markað, sem fyrir-
tæki á markaðssvæðinu eiga
tollfrjálsan aðgang að, en fyrir
tæki í löndum utan markaðs-
svæðisins komast ekki að, nema
greiða toll. Samkeppni er nú
yfirleitt svo hörð í framleiðslu
og sölu iðnaðarvarnings, að lítil
von ér til þess fyrir fyrirtæki,
sem þarf að greiða toll, að keppa
við fyrirtæki, sem selt geta vör
ur sínar tollfrjálst. Af þessu leið
ir, að miklum erfiðleikum hlyti
að vera bundið að koma upp
nýjum útflutningsfyrirtækjum í
iðnaði í því skyni að flytja til
landa, þar sem greiða verður
toll af vörunni. Eina von nýrra
útílutningsfyrirtækja um gott
gengi er fólgin í því, að eiga
aðgang að tollfrjálsum mark-
aði“.
AÐRIR MARKAÐS- 1
MÖGULEIKAR
„Ef við íslendingar lítum til
helztu markaðslanda okkar, er
augljóst, að engin von er um
tollfrjálsan aðgang að banda-
ríska markaðnum. Bandaríkjn.
gætu ekki veitt fslendingum sér
stakar. tollaívilnanir vegna að-
ildar sinnar að GATT, en hún
skyldar einstök aðildarríki til
þess að láta sömu tolla gilda
gagnvart öllum öðrum ríkjum..
Það eru aðeins viðskiptabanda-
y
markaði í Sovétríkjunum, þó
ekki væri nema vegna fjarlægð
ar. Ekki kemur til greina að
tryggja íslendingum tollfrjálsan
aðgang að Efnahagsbandalags-
markaðnum. þar eð Rómarsamn
ingurinn óbreyttur verður með
engu móti talinn aðgengilegur
íyrir íslendinga. Eini tollfrjálsi
markaðurinn, sem hugsanlegt
var, að íslendingar gætu fengið
aðgang að með kjörum, sem þeir
gætu sæt.t sig við, og væru þeim
til hagsbóta, var markaður Frí-
verzlunarsamtakanna. Það er
þess vegna, að sá möguleiki hef
ur undanfarið verið kannaður
til hlítar. Það liggur nú ljóst
fyrir, með hvaða kjörum íslend
ingar geta gerzt aðilar að þess-
um markaði, sem um 40% ut-
anríkisviðskipta þjóðarinnar
fara nú fram við. Nú er það
Alþingis að taka ákvörðun í mál
inu“.
Á KROSSGÖTUM
„Með miklum rétti má segja,
að við íslendingar stöndum um
þessar mundir á krossgötum í
efnahagsmálum. Fyrirsjáanleg
er mikil fjölgun á vinnandi
fólki í landinu. Sá atvinnuvegur,
sem á undanförnum áratugum
heíur verið hornsteinn islenzks
atvinnulífs og undirstaða fram-
fara og. lífskjarabóta ,og verður
án efa áfram arðbærasti atvinnu
vegur íslendinga, á í öllum At-
lantshafsríkjum, . sem hann
stunda,. við- erfiðleika að etja.
En í. öllum helztu viðskiptalönd
um íslendinga á. sér.. stað Ör
iðnþróun,. sem. hefur- fært og
mun eflaust halda áfram að
fsera . þjóðum. -þessara landá
framfarir og batnandi lífskjöí?.
Sú spurning, sem við íslendingi-
ar þunfum nú að taka afstöðj
■tily.er þessi: Eigum við í aðal-
géf-á mun ‘á. tollurn gagnvi
bandalagsríkjum og Öðrum ríi
um, Augljóst er einnig, _að ek
er hægt að grundvalla.v.erule
- an - nýjan útflutningsiðnað