Alþýðublaðið - 30.12.1969, Qupperneq 3

Alþýðublaðið 30. des'eiruber 1969 3
Alþýðublaðið ræðir við Njörð P. Njarðvík:
íslandsefni að staðaldri í
finnsku bókmenntariti
Aukin úfgáía íslenzkra skáldverka á Norðurlöndum
□ Fimiska bókmenntatímaritið Horisint mun frá og
með ársbyrjun 1970 birta að staðaldri íslenzkt efni
í hverju einasta hefti, og gjörbreytist þar með að-
staða íil kynningar á íslenzkum bókmenntum á Norð
urlöndum, en rit þetta er gefið út á sænsku og selt á
Norðurlöndunum öllum. Þetta kemur fram í viðtali,
sem Alþýðublaðið hefur átt við Njörð P. Njarðvík,
lekíor í Gautaborg, en hann hefur verið ráðinn rit-
stjóri íslenzka efnisins í ritinu.
Njörður P. Njarðvík, lektor,
er staddur á íslandi um þessar
mundir í jólaleyfi, og Alþýðu-
blaðið greip ’ tækifærið til að
eiga við hann stutt viðtal um
starf hans ytra og íslenzkar bók
menntir á Norðurlöndum.
— Hvemig fellur þér starfið?
— Vel, en þó er ég stundum
þreyt-tur á því. Ég er líklegast
í versta lektorsembættinu, en
það helgast af því, að ég þarf
að kenna að jöfnu á tveimur
stöðum, Gautaborg og Lundi.
Mér telst svo til, að ég hafi
farið 128 sinnum á milli þess-
ai'a borga, og ég þekki orðið
hvert tré á leiðinni. Annars er
ég vtl haldinn í þessu starfi.
Ég hef gott jólafrí og er laus á
sumrin frá því í maí til 1. sept
ember. Og ég hef laun, sem ég
get lifað af; það er mikils virði
fyrir íslenzkan kennara.
— Hvernig er starfsaðstað •
an?
— Góð að mörgu leyti, en
mér finnst, að íslendingar sýni
lektorsembættunum yfirleitt
ekki neina rækt. íslendingar
leggja þeim ekkert til, en sem
dæmi má nefna, að norsk og
dönsk yfirvöld leggja sínum
lektorum til talsvert af bókum.
Það getur verið erfitt að fá há-
skólabókasöfnin til að kaupa is
lenzkar bækur, en embættun-
um gæti verið mikil stoð í því,
að þeim væru sendar 15—20
bækur á ári; ætli það kæmi
ekki allt, sem máli skiptir, ef
miðað er við þá tölu. Þessu hafa
rithöfundarnir gei"samlega
gleymt, þegar þeir leggja til, að
ríkið kaupi ákveðinn eintaka-
fjölda af bókum handa bóka-
söfnunum, en á það má minna,
að sum þeirra eintaka, sem
norska ríkið kaupir af norskum
höfundum, renna einmitt til
kennara erlendis.
— Hefurðu marga nemend-
ur?
— Ég hef mjög marga nem-
endur. Þeir eru um 140 í báð-
um skólunum. Hins vegar er
mjög misjafnt, hve mikla
kennslu þeir fá. Flestir eru í
fyrirlestraflokkum, sem ég held
fyrir annað stig í norrænum
málum, en þar ræð ég nokkuð,
á hvað ég legg helzt áherzlu í
kennslunni; það getur verið
málsaga eða íslenzkir þjóðhætt
ir eða bókmenntir nokkuð eftir
vild. Annars er staða nútímaís-
lenzkunnar dálítið mismunandi
eftir skólunum; í Lundi verða
allir nemendur að læra nútíma
íslenzku fyrir annað stig, en i
NjörSur P. NiarSvík.
Gautaborg geta nemendur val-
ið um forníslenzku eða nútíma-
íslenzku. Fæstir þessara nem
enda læra meira en krafizt er
til annars stigs, en sumir —
þeir beztu — halda áfram. í
Gautaborg eru þeir nú 4, og
þeir eru allir talandi á íslenzku.
— Nú er orðin mikil íslend-
ingabyggð í Gautaborg; hvern-
ig vegnar þessu fólki?
—• í Gautaborg eru líklega
nú 200—300 íslendingar, aðal
lega iðnaðarmenn. Ég held, að
þeim vegni vel, en samt held
ég, að menn ættu að hugsa sig
vel um, áður en þeir taka upp
á því að flytjast út í atvinnu-
leit. Það tekur hálft ár að sam
lagast nýju landi, og það get-
ur orðið mörgum ærið kostnað-
arsamur tími. Og ég held, að út
flutningur fólks sé ekki leiðin
til þess að draga úr atvinnu-
leysi hér heima.
— Hvað með íslenzkar bók
menntir í Svíþjóð? Kunna
Fiamh. á bls. 15
MINNING:
✓
Guðmundur Ragnar Olafsson
Guðmundur Ragnar Ólafsson
var fæddur í Móakoti í Grinda-
vík 4. nóvember 1890 og var
því kominn á áttugasta ár, er
hann lézt, 17. þessa mánaðar.
Faðir hans var Ólafur útvegs-
bóndi í Móakoti, Björnsson
bónda í Staðargerði í Grinda-
vík, Vernharðssonar með-
hjálpara á Húsatóftum í
Grindavík, Ólafssonar hrepp-
stjóra á Eystri-Loftsstöðum í
Flóa, Vernharðssonar, en kona
Ólafs hreppstjórc var Ses=-
elja Aradóttir, Bergssonar
hreppstjóra í Brattsholti, sem
Bergsætt er við kennd. Móðir
Guðmundar Ragnars og kona
Ólafs í Móakoti var Ólöf Guð-
mundsdóttir útvegsbónda á
Þorkötlustoðum í Grindavik
Jónssonar.
Ekki gekk Guðmundur í
barnaskóla nema 3 mánuði í
barnaskólann í Grindavík vet-
urinn 1903—04, en tilsögn í
reikningi fékk hann hjá ná-
grönnum sínum, sóknarprest-
inum og hreppstjóranum. Bók-
hneigður var hann og las allt,
sem hann gat í náð, m.a. ís-
lendingasögurnar flestar og all-
ar frásagnarbækur biblíunnar.
í árslok 1903 gekk Guð-
mundur í Góðtemplararegluna.
Segir hann svo sjálfur, að vera
sín þar hafi orðið sér góður
skóli og hvatning til að ganga
í aðra skóla. Haustið 1908 fór
hann í Flensborgarskólann, en
gat ekki verið í skólanum
næsta vetur, en gagnfræðaprófi
lauk hann þar 1911. Haustið
eftir settist hann í 2. bekk í
Kennaraskóla íslands og lauk
þar kennaraprófi vorið 1913.
Segir Guðmundur sjálfur, að
hann hafi aðáílega lesið þær
námsgreinir, sem honum voru
hugþekkar, en hinar miður, og
hafi því einkunnir orðið tals-
vert misjafnar. Hann fékk til
dæmis að taka hæstu fáanlegu
einkunn í munnlegri íslenzku
og sögu í báðum skólunum og
í uppeldisfræði í kennaraskól-
anum. Jafnhliða kennaranám-
inu sótti Guðmundur íslenzku-
tíma í háskólanum hjá Birni
Guðmundur R. Ólafsson.
M. Ólsen rektor. Gerðist hann
ágætur íslenzkumaður.
Að kennaraprófi loknu gerð-
ist Guðmundur kennari á ýms-
um stöðum, ýmist sem farkenn-
ari eða við fasta skóla, en á
sumrin vann hann við vega-
vinnu í þrem landsfjórðungum.
Hefur hann sjálfur sagt svo
frá, að sú kynning, sem hann
fékk af landinu sjálfu og fólk-
inu, sem það byggði, við þessi
störf bæði, hafi orðið sér hag-
nýtur undirbúningur undir
blaðamennskuna, en hann
gerðist blaðamaður við Al-
þýðublaðið 1926 og starfaði þar
til 1932. Hafði Guðmundur áð-
ur skrifað nokkuð í blöð og
tímarit, og það gerði hann
einnig eftir þennan tíma. Hann
var prýðilega ritfær, þekking
á tungunni staðgóð, hugsun
skýr og rökföst.
Árið 1936 gerðist Guð-
mundur starfsmaður í Lands-
banka íslands, annaðist m. a.
lengi afgreiðslu og reiknings-
hald geymsluhólfa bankans.
Vann hann í Landsbankanum
meðan heilsan entist.
í öllum störfum sínum reynd-
ist Guðmundur einstaklega
vandaður starfsmaður, ná-
kvæmur og grandvar. Skyldu-
rækni hans var hvarvetna við
brugðið. Trúmennska hans var
frábær, bæði við stofnunina,
sem hann vann hjá, og við vlð-
skiptamenn hennar.
Guðmundur R. Ólafsson var
allmjög við félagsmál riðiim.
Hann hafði glöggan skilning á
nauðsyn samvinnu og samtaka.
Naut hann og að maklegleikúm
trausts samstarfsmanna sinna.
Verið hef ég á mannþingum á-
samt Guðmundi, þar sem öllum
þótti óþarff að hlýða á fundar-
gerðir til þess að fylgjast með,
hvort þær væru réttar, ef Gilð-
mundur var viðstaddur; þannig
litu menn á minni hans, i)á-
kvæmni og gerhygli. Vissi ég
aldrei til að Guðmundur
brygðist þessu áliti.
Guðmundur var í stjórn fé-
lagsins Heyrnarhjálpar um
skeið og í stjórn Blindravina-
félags íslands var hann 19(34
—1955. Safnaðarfullt|úi
Grindavíkur var hann um skfið
áður en hann flutti þaðan pl-
farið (1919), en síðar sótti ha^in
héraðsfundi prófastsdæmis
Kjalarnesþings. Hann var ftll-
trúi Verkalýðsfélags Slét u-
hrépps á þremur Alþýðusam-
bandsþingum.
Frh. á 15. síðu.