Alþýðublaðið - 14.05.1970, Blaðsíða 7

Fknmtudagur 14. maí 1970 7
NJÖRÐUR P.
NJARÐVÍK:
BRÉF AÐ UTAN
Stúdentar
IVSorguiifolaðið
og Svíþjóð
□ Svo er að sjá af skrifum
íslenzkra blaða (og ,þó einkum
Morgunbiaðsins) að ekki hafi
aðrir uggvasnlegri a'tburðir
gerzt í heiminum en innrás stúd
enta í sendiráðið í Stokkhólmi.
Virðist ekki vonum seinna að
ísland komist í stríðsfregnir sam
tímans og sönn middi ef sh'kir
fantar yrðu festir upp. Þótt
einkennilegt megi virðast hafa
þessir atburðir ekki vakið telj-
andi skelfingu í veröldinni fyrir
utan moggamenn og einhverja
lesendur þeirra þar sem vanga-
veltur um refsingar minna ein-
kennilega mikið á kósningaher
óp Nixons um „LAW AND
ORDER“. Við höfum nýlega
fengið að heyra og sjá hvernig
bandaríkjastjórn telur að eigi
að meðhöndía þá stúdenta sem
dirfast að vera á annarri skoð-
un. Fjórir þeirra voru drepnir,
og hafði þó enginn þeirra borið
sendiráðsmenn á torg. En þessi
svipun til bandarískra fyrir-
mynda hiýtur að vera tilviljun
ein því forsætisráðherra hefur
nýlega lýst því yfir, ekki aðeins
í heitögum texta reykjavíkur-
bréfs heldur einnig í því skelfi-
lega dagblaði Dagehs Nýheter í
StokkhóLmi, að bandaríkjamenn
hafi aildrei- iiaft nein áhrif á
íslandi. En kannski væri ekki'
úr vegi að þénda þessum sikyndi
legu elsfchugum .réttvisinnar ' á
. að til munu þau máíl ■ í íslenzku
þjóðfélagi sem gjarnan mætti
beina athygli að.'
Spurningin snýst um rétt til
mótmaelaaðgerða. Því er haldið
fram að ísland sé lýðfrjálst land,
en stundum virðist mér sem
skoðun Morgunblaðsins á lýð-
ræði sé fólgin í því að þjóðin
eigi á fjögurra ára fresti að
kjósa 60 menn tiil að hafa vit
fyrir sér í öllum atriðum. I
þessu kosningafyrirkomulagi
sé með öðrum orðum fólgin af-
sölun eigin skoðanamyndunar.
Að minnsta kosti verða við-
brögð Morgunblaðsins gagnvart
þjóðfélagsgagnrýni einna hei'Zt
skilin á þennan veg. Þesgi ótti
Morgunb'laðsins við skoðanir
á l'ítið skylt við lýðræði, en
minnir hins vegar dálítið á við
horf einræðisstjórna gagnvant
þegnum sínum. Svo er að sjá
sem sumum yngri sjálfstæðis-
mönnum sé farið að ofbjóða
þetta ofstæki, ef marka má skrif
Styrmis Gunnarssonar í Lesbók
fyrir skemmstu.
Friðsamleg mótmæli eru einn
af hornsteinum lýðræðis. Hætti
álmenninguf að mynda sér eigin
skoðanir er lýðræðið í mikilli
hættu, og skipulögð valdasölsun
íslenzkra atvinnustjórnmála-
manna á æ fleiri sviðum þjóð-
lífsins hlýtur að kalla á and-
spyrnu. Móúmæli á íslandi hafa
verið mjög friðsamleg og eink-
um fólgin í útifundum með
ræðuhöldum eða kröfugön.gum.
Á síðustu árum .hefur lítillega
vérið breytt um áðferðir. Fyrir
myndanna er að. leita til Gand-
is en þó einkum. til baráttu-
aðferða blökkumanna i Banda-
ríkjunum undir forýstu Maclin
Luther Kings, sem síðan hara
breiðzt út til stúdentasamtaka
víða um heim. Þessi sa.mtök
hafa gert setuverk.föll í opin-
berum byggingum til að vekja
afhygli á kröfum sínum þegar
yfirvöld hafa skelit við skolla-
eyrum. Mótmælendur hafa ekki
beitt ofbeldi en stundum látið
fjarlægja sig með valdi. Slíkar
aðgerðir gagnvart skilningslitl-
um eða aðgerðalitlum stjórn-
völdum tel ég eigi fuilan rétt
á sér. Af þessu tagi voru mót-
mælaaðgerðirnar í Menntamála
ráðuneytinu. í Stokkhóiimi
gengu stúdentarnir hins vegar
feti framar þegar þeir fjarlægðu
starfsfólk sendiráðsins. Þar með
gengu þeir yfir marfca.línu frið-
samlegra m-ótmæla og á þeirri
forsendu einni ber að fordæma
aðgerðir þeirra. í lýðfrjiisum
þjóðfélögum þar sem gagnrýni
og friðsamileg mótmæli eru heim
iluð í. lögum verður ofbeldi til
að vekja andúð á málsíað mót-
mælenda, og þá er verr farið en
heirna selið.
1 !er -k! r ' r.r'V’k hefur bor-,
ið fmrh • röi«í 'udda gágnrýni á
skók'fceríið cg ó.viðunandi fjár-
hagsafkomu. Engum blöðum ér
um það að fletíá að skólakefifið
íslenzka stenzt ekki kröfur tím
ans, og það . kemur vitaskuld
fyrst og fremst niður á náms-
fólki: Og ’ ég g'ét sjálfur vitnað
um það af biturri reynslu hversu
fáránlegt lána- og styrkjakerfi
stúdenta er. Þau • sjö ár sem ég
stundaði nám við Hárkó'a Is-
lands fékk ég samanlagt lán sem
námu, 14 þúsund krónum. Ég
þurfti að vinna fuilla vinnu með
háskólanámi til að sjá mér. og
fjölskyldu minni farborða, en
af því ieiddi að ég hafði of há-
ar fekjur til að koma til greina
við lánaúthLuíun. Hins vegar
haíði ég ekki efni á að hætta
að vinna tU að ge a fengið lán.
Þið var því e'-ki fy-r- en
as:a námsár rnift, þegar ég
fi—.yj nié,. áfram með aðstoð
eimkaaðii'a, að ég gat fengið
námsián, .heilar 14 þúsundir.
Eciiikaði þeita nárni mn'nu a.
m. k. heilt ár.- Eg viL af þessu
tilefni minna forystumenn AL-
þýðuflckksins á að í stefnuskrá
ungra jafnaðavmanna (sem ég
á.'.i m. a. hlut að að semja) er
ótvíræð krafa um námslaun,
ekki- aðeins -lán og stycki, og
•við ■væn.tum þess ■ að leiðíogar
jafnaðarmanna vinni einarðlega
að gerbreyttu kerfi til stuðnings
stúdentum. Það er eiít af grund-
valiaratriðum jafnaðarstefnunn
ar að allir eigi jafna aðstöðu til
mennla, að langsikólanám sé
ekfci aðains forréttindi efna-
fólks. eins og nú virðist stefna.
réttLætismál nái fraim að ganga
meðan sjálísiæðismenn hafa
tögl og hagldir í nkisstjórn.
Atburðirnir í Slcfckhc1mi
hafa crðið Morgunblaðinu til-
efni til að draga tvo efíirlætis-
drauga sína frarn úr skúmaskot
um í síað þess að ræða má'éfna
leg;a um hag síúdenta. Þessir
tveir draugar eru kommúnista-.
grýlan og svíþjóðarhairið. I
Morgunblaðinu er þjóðíél.igs-
gagmýni annað hvox-t ka'fað
noldur eða kommúnismi. Þessi
kommú ni st ask elf i ng þéirra
moegamanna er orðin svo mögn
uð að það má mi'kið vera éf
þeir .-gá ekki undir rúmið sitt
á kvöldin áður en þeir fara að
sofa. Þetta er þeim mun hjá-
liátlegra sem kommúnistar á
Islandi eru nú algerlega einangx*
aðir í örlitlu flakksbroti seni
engu máli skiptir. Og ekki ex-
það síður broslögt þegar Morg-
' unbiaðið birtir framboðslista og
kallar Alþýðubandalagið
:„Kommúni9l’aí'lok:kinn“ þegax'
hinir éiginlegu k.ommúnisíar fá
að haldá nafninu Samtöifc sósxal
ista. Einu sinni geklk þetta svo
langt að Morgunblaðið hikaði
ekki við að kalla einn aí sín-
um eigin blaðamönnum komm-
únisía. Það er siður röklausra
manna að svara með orðhengils
hætti og skammaryrðum, en dap
urlegt er til þess að hugsa ef
einhver hluíi íslenaku þjóðav-
innar tekur max-k á þessum
heimskulegu kommúnisíaöskr-
um Morgunblaðsins.
Svíþjóð hefur verið þeim
Morgunblaðsmönnum mikill
þyrnir í augum af einbverjum
sökum., einkum og sér í lagi
hinn nýi forsædsráðherra Olof
Pálme. Hefur forsætisráðherra
gripið skrif Aftonbladet (og
eitt'hvað var líka slett í Dag-
ens Nyihieter) fegins hendi til
að heila úr skálum reiði sinn-
ar. Það er satt að lítið er um
Islarrd skrifað í sænsk blöð. Hin
fræga innrás stúdentanna kom
Svíum mjög á óvart, kanncki
haf.a þeir trúað þeii-ri skoðun
Morgúnbiaðsins að á Islandi
rx'kti hið fullkomna þjóðfélag.
En forsætisráðherra og málgagn
’ hans 'hafa fjarska barnalega af-
stöðu gagnvart skrifum um ís-
land ertendis. Ef einhver út-
lendingur hælir einhverju á Is-
landi er því slegið upp í mogga
eins og himneskri opinberun.
Birtist hins vegar gagnrýni á
Island er óðar farið að tala um
rætni og rógshierferð. Þegar
skáldsaga mín Niðjamálaráðu-
neytið. kom út í Noregi sa.eði
ég á blaðamannafundi að á Is-
landi væri mikil stjórnmála-
spilling. Þetta nægði til að for-
sætisráðherra sendi mér tón-
inn í heilögum texta reykja-
víkui-bréfs og sakaði mig um
níðskrif um ísland. Um ísland
á með öðrum orðum aðeins að
bixita marklausar glansmyndir
sem enginn hefur áhuga á. En
gaman er að hafa verið safcað-
ur um andsovéakan áróður um
Island (eins og þetta er kallað
annai-s staðar í heiminum) í
blaði sem þykist vei-a boðbevi
ei n staikli ngsf relsi s.
Ég held að fiestir íc,Ie,'V’fcir
vmstrimenn geti Skrifað und>r
flest af því sem um íslond vnr
, skrifað í sænsk blðð um daginn.
Það er s'aðreynd að afkonia al-
þýðu á íslandi hefur verið mjög
slæm. það er staðx-eynd að at-
vinnuleysi var tilfinnanlegt, það
er staðreynd að íslendincar ba.fa
flnót hur.druðum saman í þvð
v- ðalega land Sviiþjóð. En dá-
l’tið kemur þnð úr skafcfcri átt
þegar Morgunb’aðið kreíst þess
að sænskir blaðamenn vnndi
bstur tiL heimiildai'inanna (mér
sfcilst að gen.eið sé út frá þvf að
hinir herskáu sfúrdéntar hafi
siaðið fyrir svörum); Það gæti
nefnilega verið að Svíar rel.u
Framh. á ' bls. 11.
En e'k-ki er mi'kil von til að ::L'k