Alþýðublaðið - 08.07.1970, Side 5

Miðvikudagur 8 júlí 1970 5
Alþýð
u
Úfgcfnndi: Nýja iítgnfufclngið
Framkværadastjóri: Þórir Sæmundsson
Kitstjórar: Kristján Bcrsi Ólnfsson
Sighvctur Björgvinsson (áh.)
Ritstjómnrfulltrúi: Sigurjón Jólumnsson
Frcttnstjóri: Vilhelm G. Kristinsson
Auglýsingastjóri: Sigurjón Ari Sigurjónsson
Prcutsmiðja Albíðublaðsins
ERLEND MÁLEFNI
Norður-írland
Tiltölulega friðsamlegt hefur verið í Norður-írlandi
síðustu da'ga eftir óeirðinnar í fyrri visku. En Tjó'st er
að stú ró /er tæpast til framlbúðar Um næstu he(Dgi|
gangasit m'ótmælendur fyrir hefðbundnum fjölda- ■
göngum til að minnast sigurs brezkra hersveita yfir 1
kaþólskum írum í frægri orruistu fyrr á öldum. H'afa ®
leiðtogar göngunnar nleitað að verða við tilfcnælum _
brezku stjómarinmar um að fella gönguna niður, 'en 9
ka'þóTskir írar hafá Töngum litið á þessar sigurgöng- 1
ur mótmæ'l'enda sem ögrún við sig. Og það viar ein- I
mitt í kjöifar þessarar göngu sem óeirðirhar mikiu I
í fyrrasumair hófusít. _
Því miður er á því fuffii hætta að átökin í Norður-1
Irlandi eigi enn eftir að brjótast þar út. Sjálfsagt er1
þiað rétt, sem haldið hefur v'erið fram, að undir ólg-
<unni rói öfl, isdm stefni heinTínis að óf riði, ien kæri sig
ekki um að friðsámleg lausn van'dámálanna finnist.
En það væri grunnfærnislegt að halda að þar sé
komin öll skýringin á á'standinu í Norður-írTandi1.
Hún liggur lan!gtum dýpra.
Þótt 'andstæðurnar í Norður-írlandi fali að mesftu
í farveg trúarágreinings1, er þó vafasamt að tala uím
trúarbragðastyrj öld þar í ilandi í sama skilningi og
trúarbragðastyrjalTdir fyrri alda. Andstæðurnar eru
fyrst og fremsit félagslegar og barátta kaþól'skm
Norður-íra er imannréttindabarátta.
Sjálfsa.gt er ekki til mein einföld lau'sn á vanda-
málum Norður-írlands. En það virðist þó augl.ióst
að sfciptin'g Ilandsinls á dínum tfma hafi verið afdrifa-
rík mistök, sem ætli að draga ótrúlega langan dilk
á eftir sér. Að vísu er óhugsandi að öðru vísi fari
um isíðir en áð frtiand isamteinist á ný„ en áður má
gera ráð fyrir að miklar hörmunigar eigi eftir 'að I
iganga yfir Norður-írland, taki þarlend stjórnlvöld ■
efcki upp breytta sttefnu og framkvæmi í raun þær
umbætur, isem lofað hefur yerið, en mörgum þykir
ganga Seint að flytja af pappírnum yfir í veruleik-
ann.
BÍLASKOÐUN & STILLING
Skúlagötu 32
HJOLASTILLINGAR
M ÚTO RSTILLINGAR uósastillingah Simi
Ótryggt
| Tyrklandi
I
I
I
I
I
Látið stilla í tíma.
Fljót og örugg þjónusta.
13-10 0
and í
I
l
l
I
I
I
Geríst áskrifendur J
Áskriftarsíminn er 14900 |
□ Verkamannauppreisnin í
Istanbul og þar í grennd kemur
engan veginn á óvart. Tyrkland
er land þar sem allir bíða ein-
ungis eftir því að eitthvað ger-
ist. En allt er á huldu, bvað þar
kann að vera fram.undan.
Afturhaldsstjórn Tyrklanr's
undir forsæ-ti Demirels berst á
mörgum vígstöðvum í senh.
Mestar fregnir hafa farið af bar
áttu tyrknes'kra verkamanna . í
þéttbýlinu við Bosporus undan-
farnar vikur. Minnsta. kosti
fimm verkamenn og lögreglu-
menn hafa látið lífið í Istáhbul
í hörðum götubardögum, sem.lö'g
regla, her, verk.-imenn og vinsiri
sinnaðir stúdehtar 'tóku' þátt í
fyrir nokkrum vikum. Og á ann
að hundrað manns særðust 17.
júní þegar yfir 50 þúsund verka
menn fóru' mótmælagöngu um
borgina til að mótmæla nýsettri
vinnumálalöggjöf, sem hefur það
hlutverk að halda verkalýð
landsins niðri.
Verkalýðsfélög í venjulegum
skilnirigi eru eikki til í Tyrk-
landi. Atvinnurekendur og j'íkis
valdið ákveða þar í sam'einingu
allt sem viðkemur launum og'
kjörum manna. Þjóðfélagsástand
ið er hörmulegt. Orbirgð er mik
il í stórborgunum. Öreiga bænd
ur streyma þúsundum sam-m úr
sveitunum til stórborganna, fyrst
og fremst Istan-bul og Ankara. A.
hverri nóttu vaxa upp heii skúra
hverfi umhverfis borgirnar.
Jafnvel þótt framleiðslan hafi
aukizt um 7% á árinu 1969
samkvæmt hagskýrslum, er at-
vinnuleysi mikið í Tyrklandi og
efnahagsástandið ótryggt. Góð-
ar heimildir 1 Istanbuil og Erzer
um — stærstu borginhi í Aust-
ur-Tynklandi — herma að þriðj
ungur landsmanna búi raunveru
lega.við atvinnulevsi.
Atvinnuleysi, örbirgð og áhrif
frá baráttu lágstéttanna í öðr
um löndum, hlýtur óhjákvæmi-
lega að koma fram í ólgti.
En þar með er ekki sagt að
félagsleg bylting sá yfirvofandi
í T.yrklandi. Til þess er verka-
lý ðshreyfingtn of fámenn, of it’Y
skipulögð og of bundin við
stærstu borgirnar.
Tyrknesk yfirvöld eiga lílla í
vök að vérjast í háskóTunum.
Ég kom til Istanbul 10. júní.
Tveimur dögum áður var fjórt-
ándi stúdentinn á’þremur ár-
um drepinn í- landinu, og það
á sjálfu háskóíasvæðiriu, eins
og oft áður, eftír’bardaga milli
vinstri og haágri Smjjaðfi-stúd-
enta. Að þessu sinrii vár- það
hægri sinnaður siúdent sem beið
bana. Yfirvöldin svöruðu strax
rneð því að loka háskólanum
um óákveðinn tíma og hefja um
fangsmikla leit að þeim seka.
Ho um tókst þó að komast únd
an og að sögn Tyrkja sem ég
hitti, gelck hann í lið með A1
Fatah samtökunum.
>á eiga sér stað árekstrar
milli rí'kisstjórnarinnar og þeirra
sex milljón Kúrda, sem búa í
ausjutlhéruðum landsins. Að ölTu
samanlögðu munu Kúrdarnir í
Tyrklandi eiga versta ævi allra
Kúrda, sem skiptast milli íran,
írak, T>-riklands og Sovétríkj-
anna. Kúrdar í Tyrklandi —
éða Fjalltyrkir; eins og Ankara-
búar kalla þá með fyrirlitningu
— hafa verið sviptir öllum
grundvallarréttindum, eins og
réttinum til að rita sitt eigið
mál, til að tolæðast þjóðbúning-
um sínum, til að halda uppi
sinni eigin menningu. En nú
hafa Kúrdar bæði í Tyrklandi
og tran tekið upp baráttu fyrir
rétti sínum að fyrirmynd Kúrd-
anna í Irak.
Sagt er að þeir fái vopn frá
Sýrlandi og Austur-Evróþu, en
það kann að vera andkcfrnm-
únískur áróður eins mikið og
staðreynd. En herflutningárnir
til austurhéraða Tyrtolands eru
sönnun þess að þar er mikil ólga.
'Herménn voru ótrúlega mikiU
hluti þeirra sem fóru með troð
fu-llri lestinni frá Istanbul til
Erzerum, og meðfram brautinni
og áfram við þjóðveginn ti'l íran
úði og gr-úði af henflokkum.
Og í Tyrklandi er búizt viS
iþriðja árekstrarsvæðinu, og það
kann að þýða að bylling sé í
nánd. Þar er um að ræða átöto
miili yfinvaldanna og öreiga-
mergðarinnar í sveitunum. 500
iþúsund tyrkneskir sveitairtenn
standa uppi ún jarðnæðis —
jörðin er í höndum nokkur
hundruð land'eigenda, sem kall
ast agan.
Autoning landbúrraðarfram-
leiðs-lunnar fór í fyrra niður í
0,8%, en um leið jókst fjöldí
þeirra sem lifa á landbúnaði um
3%. Flutningar manna til stór-
borganna og til Vestur-Þýzka-
lands og' ahnarra Vestur-'Evrópu
landa er' ekki nægjanlegur til
að hindra að kjör sveitafólks-
ins fari síversnandi.
Kröfurnar eru háværar um
endurbætur. Umbætur voru gecð
ar þegar Mustafa Kemal, faðir
Tyrklands nútímans, tók völdin
1923. En nú hefur þróuninni
Verið snúið við. Kemal Ataturk:
reyndi að minnka vald múham-
meðsírúarkirkjunnar yfir ríkinu
og atvinnuilífinu, en nú hafá
trúarbrögðin fengið meiri ítöte
aftur með velþóknun yfirvalcí-
anna. Trúip er í augum Demirels*
og félaga hans í réttlætisflokkn-
um bezta vopnið gegn uppreish
um. Og þegar meginhluti íbú-
anna lifir í þorpum, þar sertV
er prestur en enginn kennari, er
tæpast að búast við bráðum un%
Framhald á bls. 11.