Alþýðublaðið - 05.09.1970, Qupperneq 6

8 Eaugardagur 5. september 1970
Aukin tækifæri
til menntunar
Óhjákvæmilegt er að veita
'þeim, sem nú fást við kennslu,
aukin tækifæri til að afla sér
menntunar með laiunuðu náms-
skeiðshaldi á sumrin 02 bréfa-
skólafyrirkomuiagi. Menntamála
ráðuneytið lætur nú kanna þessi
mál. Verið er að endjurskoða lög
in um Kennaraskóla íslands.
Fu'll samstaða er milli kennara
stéttarinnar og fræðsluyfirvalda
urn meginstefnuna í málefnum
hans. Seinvirkar nefndir mega
ekki tefia breytinguna á Kenn-
araskólanum mikið lengur. Von
andi verður Kennaraskótanefnd
in ekki hálfan áratiu.g. að komast
að niðurstöðu eins og mennta-
skólanefndín.
Það hefur verið hlutverk Há-
skóla íslands að mennta kenn-
ara fyrir gagnfræðastigið. Há-
. skólinn hefur brugðizt því hlut-
verki sínu að miklu teyti og
kennaramenntunin orðið horn-
reka í skólanum. Á það t. d.
við um. stærðfræði og náttúru-
fræðigreinar. Þegar loksins er
hafin kennsia í líffræði í há-
skólanum er stúdentum beint
inn á allt aðrar braiutir en
kennslu og með eflingu kennsiu
í iarðvísindium virðist landa-
fræðin í skólunum verr sett en
áður. Tungumálakennslan er
fálmkennd og háð duttlungum
einstakra kennara eins og fleiri
störf háskólakennara. Hér skal
ekki mælt gegn 'því, að Háskóli
íslands mennti vísindamenn í
líffræði eða iarðfræði eða skjala
þýðendur, en meðan neyðar-
ástand rfkir í skólum ‘landsins
ast bess, að þeir vinni í skólan-
um eða .undirbúi kennslu sína
hetur. Sjálfsagt er að lengja
árlegan starfstíma iskólanna.
Ekkert vit er í að láta börn og
unglinga ráfa um verkefnalaus
allt suimarið. Sá tími er löngu
liðinn, er flest börn unnu að
þroskandi stiörfuim á iheimillum
sínum á sumrin. Rétt er að
byrja í barnaskóliuim en stefna
að 10 mánaða starfstíma í öll-
um skólum smáim saman. Það
krefst aukinna styrkia til nem-
enda fram'haldsskóla, en það
gæti skilað sér í styttri náms-
tíma.
Breyít stjórnunarkerfi:
Núverandi iform á yfirstjórn
fræðislumálanrta er löngu úrelt
og fjárveitingar til manna'hálds
fjarstæðuilega litiar miðað við,
hversu lumfangsmikil starfsemin
er. Hér skulu cetftar 'fram nokkr
ar tillögur að bi-eytingum.
1) MeTmtamálaráðuineytið hafi
aðeins með liöndum yfirstíórn
fræðslumálannia, áætlanagerð,
samstiUingu einstakra þátta,
pólitískar ákvarðanir o. s. frv.
en hafi ekki afskipti af dagleg-
um störfum.
2) Sérstök skrifstofa' annist
daglega yfirstjórn. Hún hafi
töluverð völd. Yfir henni sé á-
■ sarnt ráðiumeytinu sérstök stjórn,
skipuð sjálfkjörnuim embættis-
mönmim, svo sem námsstjórum,.
og tfuiltrúum völdlum af ýms-
um aðilum, iklennurum, nemend-
um, fuliltrúum atvinnulífsins o.
s. frv. Endurnýjun verði tryggð
með 'ákivæðum um, að enginn
sitji í fræðslustjórninni nema í
' "'Á n 1 V i
Kolgrímur skrifar um fræðslumál, III:
Ej D
□ í fyrstu grein minni var
bent á, hversu marklaus mikiil
hluti hinna lönsv skrifa dag-
biaðanna um skólamál væri,
enda væri tilgangur þeirra ann-
ar en að stuðla að umbótum. í
annarri grein var bent á og rök
stutt, hvaff raunverulega væri
helzt aff í skólamálum okkar. Nú
skal bent á ookkur atriffi, sem
kref jast úrlausnar se,m fyrst.
Meira íé.
Fyrst og fremst þarf að auka
fjárveitingar til skólamála. Ef
(þjóðin vil.1 betri skóla verður
!hún að b'Orga fyrir þá, það sem
þeir kosta. Fjárveitingar til
menntamála hafa stóraukizt und
anfarinn áratug, hvernig sem á
er litið, en þess er að gæta, að
toæta þurfti úr vanrækslum ára
tugsins á mndan, áhugi á dkóla-
göngu hefuir stóraukizt og fólfcs
tf.jölgun toetfur verið meiri hér
en i í öðrum Evrópulöndum og
vandamiá'lið allt erfiðara. Hefði
■ásrtandið í húsnæðismálum skól
anna aðeinis verið eðlilegt í lok
ikyrrstöðutímabiilsins hefðu by-gg
ingaframkvæmdir ekki gleypt
jafn mikið fé og tafið aðrar að-
gerðir á (þessum láratug. Ef ung
ir sjálfstæðism enn (Rusus) vilja
vinna menntamálum íslendinga.
gagn gæt.u beir bezt gert það
með biví að 'beita sér fyrjr aukn
um tfiárveitingum ti*l mennta-
mála. Lög og re'g'lugérðir éru
enginn f’ötur umbótum í
tfræðsluimáflium, tenda hafa kenn
arar miög frjálsar hendur eins
og bent hefur verið á. Hins veg-
*ar stranda fjölmargar umbætur
á fjárskorti beint eða óbeint.
Einsetmng
framhaldsskólanna
Húsnæðismálum barnaskóla
Iheíur verið komið í sæmilegt
'horf, en enn er rni'kið ógert fyr-
ir gagnfræðastigið, einfcum ut-
an Reykjavíkur. Veldur skiln-
ings- og áhuigaileysi sveitar-
stíórna bar nokkru um. Markmið
lokkar hlýtur að vera einsetning
lálira iframhaildsskóla. Mestu
verkefni ríkisins eru á sviði sér
'Skóla og menntaskóla. Þegar
verður *að undirbúa stofnun nýs
menntaskóla með fjárveitingui á
næstu fjárlöguim. í Menntaskól-
■araum við Lækjargötu eru tvö-
tfalt tfleiri nemendur en æski-
legt er *að hafa í einum skóla
og Hamrahilíðarskólinn er ríf-
(Lega fulísíetinm. Mikil fjölgun er
fyrirsjáanleg. Næsti mennta-
skóli hlýtur að koma sunnan
Reykjavíkur.. í Hatfnarfirði,
Gárðahreppi eða Kópavogi. —
Óskiljanlegt ©r áhugaleysi ibúa
þessara byggðarlagá um þetta
mál. Nemendum í tframbalds-
deildum gagntfræðaskóla mlun
stórtfjölga næstu ár. Hins veg-
ar hefur gleymzt sá stóri hópiur
unglinga, sem Ihvorki kemst í
menntaskóila né í framhalds-
deildir gagnfræðaskóla en óskar
að afla sér almennrar menntiun-
ar. Inntökuskilyrði í framhalds-
deildir gagnfræðaskóla verður
að rvmka samhliða stofnun
nýrra námsbraúia innan ramma
þeirra. Unnið hefur verið vel að
áætlunum um stækkun háskól-
ans. Um iðnfræðsiu verð'ar fjall
að síðar. Ákvæðin um Mutdeild
ríkisins í kostnaði við skóla-
byggingar í nýju skólakostnaðar
lögunum ivonu ‘hin merkustu.
Með beim var reynt að stöðva
ibruðl arkitekta með almannafé
til afkáralegrar vitleysu*, sem
of lengi viðgekkst, þótt fé vant-
aði til brýnu'stu þarfa skólanna.
Sæmandi launakjör
kennara
Mikilvægast af öllu er þó að
laða vel menntað fólk til kennslu
starfsins. Meðan verr er greitt
fyrir kennslu 'en önri'Jr störf,
sem krefjaist iafn langrar skóla-
göngu, og eru léttari, verður
kennarastéttin ekki annað en
ruslakista. Því betur s-em gert
er við ikennara, bví betri kenn-
ara fær þ.ióðin. Kennslustarfið
er líkamilega erfitt, mi-kliu erfið-
ara én almenn skrifstofustörf,
og gerir miklar kröfur um
men.ntu-n dg mannkosti. Laun
yfirmanna skólanna eru fárán-
Ieg í samanburði við aðrar launa
greiðsíu-r í þjóðfé'laginu og vinnu
dagur þeirra e-r með ólíkindum.
Um ábyrgðina er óþarft að ræð’a.
Menn greiða með sér stórfé, ef
þeir taka að sér þessi störf,
miðað við þau laun, sem sömu
menn gæfu fengið fyrir önnu-r
stöi-f.
Kennarastarfið hefur ekki
laðað unga menn til að afla sér
menntunar til kennslustarfa.
Vegna þess. hve tfáir búa sig
undir kennslu, má búast við
vaxandi kennaraskorti á gagn-
fræðastiginu næst-u árin. Vtet-ð-
um jafnvel erfitt að starfrækja
aum-a skóla utan Reykjavíkur
vegna bess. Þar eð sama á við
um ýtmis önnur störtf virðist óbjá
ikvæmi-legt að greiða mörgum
starfshópum ríkisstarfsmanna
lutan Reykjavíkur hærri laun" en
greidd eru í Reykja*vi',k. Það er
-a. m. k. óihjákvæmilegt að því er
varðar kennara, ef ungiingar
dreifbýiisins eiga að eiga kost
á sömu kennslu og -unglingar
Re y kj avik-u-rsv æði sin s.
vegna kennaraskorts, verður há-
skólinn að láta þjóðfél-agslega
skyldu sína við skólana sitja
fyrir, ihvað s-vo sem við kem'ur
prívatáhugamálum einstakra há
skólakennara. Stúd-entai- eiga
að geta aflað sér BA-prófs með
kennisluréttindium á 3 — 4 árum
og hámsetfnið á að velja' með
hliðsjón af þörfuim kennara.
Námse'fni í uppeldisfræði þarf
að gjörbreyta og miðað við hag
nýtar barfir kennara fyrst og
frtemst. Sjálfsagt er bins vegar
að kenna sálar- og uppeMis-
í'ræði sem sjálfstæða grein, en
það er annað mál. Ef ekki verða
breytingar í há=kólanum í þess-
um efnum virðist óhjákvæmi-
legt, að menntamálaráðuneytið
eða Albingi grípi í taumana.
Það hetfur hins vegar verið hefð,
að háskólinn ráði sínum málum
sjálfur.
Kennsluskyldan stytt
Vegna breyttra kennsiluað-
ferða þarf áð stytta vikulega
kennslfu'sikyldiu kennara, en krefj
5—8 ár í senn. Rey-nsla okkar af
mosa-grónum embæ-ttismönn'um,
sem sitia og eru fyrir, er orðin-
nóg og of dýr. Stefnt verði að
því, aff sérmienn-taðir -m-enn ann-
ist ytfi-nstjóm skólanna.
3) Sfcólu-m verði v-eitt meira
aðhald og leiðéögn. Til -þess þarf
að-ráða -nóimsstióra í ölluim.
kenn-sfliugreinum, er tfyl-gist m-eð
kemi'sflu, kynni nýiungar. eigi
frumikv'aeði að samningu kennsiu
bóka o. s. frv. Enginn gegni
sta.rfi n-ema í fá ár í se-nn.
4) SikóLarannsóknir verði efld-
ar með fiárveitingum til fleiri
starfsmanna og betri starfsað-
stöðu.
5) Starfsliði menntamálaráðu
nsytisins verði fjölgað svo að
erindi, sem ráðiherra er búinn.
aS -afgreiða fyrir sitt leyti þurfi
ekki að bíða vifcuim saman í
skúfí'ji ráðuneytisstjórans .eftir
hreinritun -eða annarri - af-
greiðsflu.
í bes.siari grein hefur vérið
. dreMið , á nckkur aðkallandi at-
Franih. á bls. 11.