Alþýðublaðið - 02.02.1971, Blaðsíða 5

□ Loft og vatnsmengun fylgir
ekki pólitiskum .eðg hugsjóna-
iegum landamærum. Þtetta er
vandamál sem hefur engin landa
mæri og sem í vaxandi raæii
hrjáir nútíma iðnaðanþjóði-r,
.íal'nt í austri sem vestri — og
mönnum er að skiljast að vanda
málið er aiþjóðlegt.
Það er tímanna tákn og sov-
ézka pressan eyðir meira og
m'eira rúmi til r<ð vara við hætt
unni. Hagfræðingur komst svo
að orði í „Liternaturnaja Gaze-
ta“ í fyrra, að Sovétmenn yrðu
að búa sig undár að þurfa
draga úr hagvexti ef halda ætti
mengun í sfcefjum. „Það er eng-
•in önnur iejð, páttúra landsins
er í hættu og við -eyðúm jörð-
inni“, skrifáði hann.
Út fú fyrir sig dfiemur þetta
vestrænum náttúrirvéf n öarm ön n
um ekki á óvart.’En í 'samí'élagi,
þar sem iðnyöxtur er næstum
-#ví trúar.l'egt spiirsmá’, er át-
ihygliisvert að nokkur skuli hafa
dug í «ér til að vara við hsött-
unni. Margt bendir til rð hai-ð-
ar deilur hafi verið um þetta
málefni meða'l ráðandi manna,
og því hefur .verið haldið fram
af nokkrum vestrænum fr.étia-
skýrendum, að sovézka stjórn-
in haíi lengi vel . bannað öll
skuif um þessi mál í blöðum,
þar s?m það gæti truflað iðn-
þróun dandsins.
Hvort nokkur.t álfkt bann hef-
ur verið fyrirskipað skal ósagt
iátið. en um síðust.u áramót
hófu leið.vndi blöð í Sovétríkj-
•unu-m samtímis áröður fyrir nátí
úruvernd og tólvu upp barátíu
. g’egn mengun lofts .og lagar. Á
. fundi í desembár ræddi æðsta
ráðið þessi van.damál. á grund-
veliii skýrslu foi'manns stjvézlka
iandbúnaðarráð'un’eytisins.
Skýrslan byggðist á 5 áiJfi rann-
sóknum, og húrt sýndi fram á,
svo ekki varð um vidzt, að míitg
un vatns er orðið aiivariegl:
vandamál í Sovétrfkjunum. á
sumum stöðum svo alváriegt að
það er 'mtklum erfiðleik, n
bundið qð fá ómengað drykk.j-
arvatn handa íbúum sumra hér-
aða.
Þsgar arið 1986 komu fram
aðváranir sérstaklegú frá svæð-
unum umhverfis Kaspíahafið og
i Donbas. Siíð'nr hafa komið að-
varanir frá mörgum öðrum hér-
uðum: Ort vaxandi iðnaður hel'-
ur lítið sem ekkert teklð tillit.
til vatnsmengunar. Þetta er ekki
eingöngu sök tæknimanna og f.or
stjóra þessari^ fyrirtækja, því
að verúfega.áhrifaníkur hneinsi-
búnaður er svo dýr, að fyrirtæk
in ein ge-ta ekki staðið undir
kostnaðinum. Þetta . er vanda-
mál, sem þjóðin öll verður rjð
taka þátt í að leysa, og hið svifa
seina sovézka • skrifstofuveldi
virðist ekki enn telja það sitt
höfuðverkefni að leysa vanda-
málið.
Sá iðn'aður, sem notar vatns*-
kælingu váð sína framieiðslu, er
helzti skaðvaldurihn hváð snert
ir mengun vatns. Það hafa fyr-
ir löngu verið smíðuð loCHtæl-
í gagnið og enn rísa iðjuver sem
nota vatnskaslingu.
Ríkisstjórn.in virðist ekki hafa
lagt í það mikla verfcefni að
gera varanlegar. úrbætur, vegna
hins gífurlega fcostnaðar sam
það hefði í för með sér. M'eng-
uðustu árnai’ eru Volga, Kama,
Ir.tysíh, Oka, Vetluga og nánast
allar ár í Donbas. Miffljónir og
aflur milljónir kúbífcmetrar nf
menguðu vaini streyma út í þess
ar ár með þeim afleiðingum að
ntjög ört -gengur á iiskistofninn.
Sovézki styrjumarkaðurjnn er í
mikilli hættu, en miklu alvar-
legra er þó, að vatnið í ánum
verður óhæft til öryktkjar.
Mörg innhöf í Sovétríkjunum
eru í hæitu.'Norðurhluti Kaspía,
hal's'. er,: samfcvæmt frásögn
sovézkra blaða, hreinasta drullu
hinu mifcla
Gorkífyl'ki eru sögð rúin lífi, í
Aralvafni, sem eitt sinn var
mjög auðugt af fiski, h'e.fur ve'ð
in. minnkað um - 80% og Hið
azóvs'kú haí gefur aðeins 9%
af fþvr sem það gerði áður.
í skýrslunni,'sem nefnd var
hér að framan, er þess krafizt
.að iðnfyrirtækin tafci upp loít-
kælingu í stað vatnskælingar, og
það er faríð fram á,-«ð þe.ir for
stöðumenn iðn.fyrirtækja, sem
geri slg seka um óvarkárni á
þessu sviði. verði refsað; en eigi
slífct að ná tilgangi sínum, v'erð-
ur að beita harðari refsiaðferð-
um en hingað til hefur tiðk'yd.
í skýrslunni er lögð á það rttfc
á'bsrzla að þörlf fólksins fyrir
drykkjarvatn skuli ganga fyrir
þörfum iðnaðar og landbúnaðar.
Niðuretöður skýrSlunnar kunnf,
að þyfcja atlmenns eðlis, en hér
er þó verið að stíga fvrstu skref
in í sam'eiginlegu átafci g.egn
mengunarvandanum. En aftur
STOFNANIR SEM
FRÆÐA UN6-
MENNl UM
KYNLÍFIÐ
□ Í.síðustu viku var.se,tt á
:tofn í Kaupmannahöfn skrif-
stofa, þar sem ungmenni
geta komið og rætt sín kyn-
f.ei'ðis.vandamál við sér-
menntað fóífc. Skrífstófan
hefur samt ekki leyfi til að
sfcrifa upp á lyfseðla sem á-
vísa á „piiluna“. Á stofnun-
inni munu starfa fjórij- lækn-
ar, þrjár hjúkrunarkonur. og
ritari. Danska blaðið AKTU-
ELT vekur máls á því að það
•sé slæmt að ungmennin-skuli
akki gctá' fiengið „pilluría"
eöá önnur?gietniaðatrwairnar.t#eki
hjá stofnuninni, því að aðal-
atriðið hdjóti að vera það, að
ur.gar stúlkur verði ekki
þungaðar eftir fyrstu kynni
sín af „hinu sterkara kyni.“
Blaðið bendir á, að samsvar-
andi stofnun í Málm.ey í Sví-
þjóð hjálpi unga fólkinu um
getnaðarVamdr. Sams konar
stofnun var sett á fót í
Stokkhólmi fyrra laugardag.
á móti er ekfci :séð fyrir-endann
á því hvernig iðnþróunármönn-
ufn ,og háttúi'uverndni'mönnum
semur í þessu mikla vandamáli.
SÉRKENNILEG VIÐSKIPTI í BRETLANDÍ
□ Brezkir kaupsýslumenn
hafa lengi áiíundað viðskipti,
sem mörgum' finnst ógeðfel'ld
— þeir veðja á hvað fól'k lifir
lengi nreð því að kaupa fyrír-
fram éirf m'eð affölíum. Slík
viðskipti ha-fa þróazt um ald-
ir, og í Frafcklandi e,- ekfcert
óaigengt að kaupsýslumenn
kaupi eignir með því fororði,
að þeir fái þær efcki til rúð-
stöfunar fyrr en. eigandinn er
allur. Að sjáltfsögðu eru íals-
vert irlkil r.'fföll í slíkum við-
skiptum, þ-ar sem kauþandfem
getur ofðið að bíða von úr viti
eftir sínum hlut. Vefðið e>' því
betra.sem ssljandinn er eidri.
I Englandi fara íþessi við-
. skipti l'ratm opinberiega msð
sama sniði og' alnienn u.pphoð.
Þetta fer frrrri á eft'.-'-.fárandi
hátt: Ungur maður hel'u -.vm-jð
nefndur í erfðaskrii aía s\ns
sem erfingi að 60.þds-und pund
um, en hann fær enga peninga
fyrr en að ömmu sinni látinni.
Það eru ekki mitklar líkur á
því iað amma gamla æíli að
fara á fund feðra sinna í bráð
og un.ga manninn bráðvantar
peninga. Þá getur hann griplð
til þess ráðs að bjóða sinn hlut
á uppboði. Á uppboðinu er get
ið um nð amman sé 80 ára en
'erfmglnn 30 ára, en meira í'.i
þeir ssm sækjá uppboðið ekki
að vifa. Sá sem -býffu.r•tifcur þ:i
áhætfu að érfinginn deyi á und
an, en'þá væri hann b,.:i:m að
tapa-þeim pcni ngum. í'.fi.Ti ha:m
bauð. I þessu tiifelli fannst
honum allar líkur bendéi i.'i að
aiptnan hv'erfi héðan fyc>-
líann. bauð 32 þúsund þund í
60 þúsund punda arí iog þ'ví
boði var tekið.
Þair, sam standa fy vr -þess-
um uppþoð'um, íullyrða, að
sh’k vift-fc'ipti söu í alla ivíýði
eðli'leg og séu í grundval'larat-
riðum sama eðlis og verðbréfa
viðskipti. en þó séu viðskipli
í þessaivi my.nd hvergi stunduð
neima á Bretlandi. Þeissum við-
skiptum fylgir sá spenningur
hvað kaupandinn þarf að biðía
lengi e.t'tir að fá sinn hlut aflur.
Hann getur fengið hann effií
tvö til þrjú ár og' þá eru v.ið-
skipt'.n mjög ábatasöm, en
hann getur Iíka þurft.að b'ða
ailt r,'> 40 ár! í einu fil.fe'ili, þar
sem 10 þásund punda avfsvon
var se.ld ú 4 500 punl, þurfti
• kaU'pahdinn ékifci að bíða nema
40 míhútur éftir áð fú sitf a.ít-
ur — sá sem jhlut átti - i'éfc’.c
hjartas'lag á fundi með fög-
fræðingi sínum.
Nú kynni einlivern að gruna
að kaiuípenddr viidu stuðla að
því að flýta fyrir da.uða þess
Stmi situr á peninguúum, eh
talsmenn i’yrirtækisins, seim
heldur-uippboðin, segja, að 'þ-að
séu einungis grandvariv kaup-
sýslume'.iri sem stundi þei-isi
viðekipti, enda hafi þeir ekfci
hiUtgmynd um hvaða persónur
eiga í hluf.
í Frakfclandi 'eiíU við.-.ki.píin
öll'u pisrsón'Uíegri,. þar... siwn •
kaupieindur fa-teigna vita hvarj
ir eiga í hliut. Fyrir nckkrum
árurn keypti franekur kaup-
sý':i''U.mað’-'Q* hús fyrirfram i
Antibss, og Efi’Iiöngu síðar fckk
'han'.a jólakort frá húaeigand-
anuim,. sem ósfc'aði honiam. árs
og friðar, en baðst wm leið af-
S'c'i’vunar á því liváð hann vævi
•lí.Tetgur. ..Eg skriXáði til b’aka ‘
sagði keiU'P'sýsUunaðuri.nn. v.og
' bað hann um að -haía cngar
áhyggjur og ifárai vel 'm?ð sig.
En mér 'ía-rinst óviðeigandi rið
spyrja h-ann um heilBufanð. ‘ •
, ÞRIDJUBAGUR 2. FEBBUA^ 1971
5
ingafceí-fi; siem geta fcomið í stað
valnskæ'lingírjkieffanna, en þau dý og innhöfin í
hafa á fáum' stöðum verið' -tekin