Alþýðublaðið - 02.02.1971, Blaðsíða 7

l f lyinniinnt*-r* **-<* **
jwiwjygftfe?

Útg.: Alþýðutlokkurinn
Ritstjóri:
Sighv. Björgvinsson (áb.)
Prentsm. Alþýðubl. — Sími 14 90 0 (4 línur)
'AmXÐÆ
Bmmm
KENNARA-
HÁSKÓLI
Það er skammt stórra högga á milli i
skólamálum um þessar mundir. Fyrir að
eins nokkrum dögum mælti menntamála
ráðherra, Gylfi Þ. Gíslason, fyrir tveim
stórum lagafrumvörpum á Alþingi um
skólamál. Var annað þeirra um nýtt
skólakerfi á íslandi en hitt um nýjan
skyldunámsskóla og um leið algera ný-
sköpun alls skyldunámsins. Þessi tvö
frumvörp voru samin að tilhlutan
menntamálaráðherra og er ætlað að
koma í stað allrar fræðslulöggjafarinn-
ar frá 1946.
í gær var svo lagt fram enn eitt stórt
lagafrumvarp á Alþingi, sem einnig er
um skólamál og samið hefur verið að
tilhlutan ménntamálaráðherra. Fjallar
það um gerbreytingu á kennaranámi í
landinu og þar á meðal stofnun Kenn-
araháskóla íslands.
Frumvarp það, sem hér um ræðir, fel-
ur í sér algera nýsköpun kennaranáms.
Eitt stærsta atriðið í því frumvarpi er,
að kennaramenntunin verður sett á há-
skólastig og inntökuskilyrði til kennara-
náms því stúdentspróf eða sambærileg
menntun. Þá verður námstími til burt-
fararprófs einnig lengdur nokkuð frá
því, sem nú er og menntun kennara-
efna aukin. Er svo fyrir mælt í frum-
varpinu, að Kennaraháskólinn skuli
vera þriggja ára skóli, en nú ljúka stúd-
entar kennaraprófi eftir tveggja ára nám
í kennaraskóla, þannig að breytingin ger
ir raunverulega ráð fyrir aukinni mennt
un kennara eftir stúdentspróf sem nem-
ur einu ári til viðbótar í skóla.
I frumvarpinu um kennaraháskólann
eru einnig mörg önnur nýmæli, — enda
má segja, að svo til öll ákvæði frum-
varpsins lúti að hreinum nýjungum á
sviði kennaramenntunar og uppeldisvís-
inda. Þannig eru t. d. sérstök ákvæði um
rannsóknarstofnun í uppeldismálum,
sem starfrækja á í tengslum við skól-
ann enda á annað meginhlutverk hans
að vera vísindaleg fræðslu- og rannsókn
arstofnun í uppeldis- og kennslufræð-
um. Þá eru einnig í frumvarpinu mjög
nýstárleg og þörf ákvæði um aukna hlut
deild nemenda skólans í stjórn hans svó
eg ákvæði um nýskipun námsefnis við
kennaranám.
Hér er aðeins fátt eitt nefnt, sem heyr
ir til markverðari nýjunga. Margt má
þar benda á til viðbótar, en hér er um
að ræða einn veigamikinn þáttinn enn
í þeim umfangsmiklu endurbótum á
skólakerfinu, sem menntamálaráðherra
.hefur haft forystu um að láta gera á
undanförnum árum.
Hafa áreiðanlega aldrei fyrr legið fyr-
-ir Alþingi jafn margar og stórvægilegar
.tillögur um nýsköpun skólamála og ein-
mitt nú.
□ ,,Ég er svertingi. Mér finnst
ég vera sverti'.igi. En lítið þjð
bara á sagði James Fin-
■I'sy. Hann er lungur rnaður, 34
ára ©amall og skinníð á hon-
um var fölbleikt. Stutt yfirvar-
arskeggið var hvítt og hrokkið
hár hans sömuleiðis. Þegar hann
tók af sér sólgteraugun, sá ég,
að annað auigað war dökkbrúnt,
'hrtt var að verffa grátt. sjónin
tfór versnandi, sagði hann. Hann
leit þuinglyndislega á konu sf.ia
granna og bronziita og á sjö mán
affa gaml'an soninn, virðulegt
evart barn.
„Þegar ég horfi á sjáifan mjg
í spegli, þá fyllist ég viffbjóði,‘‘
'hélt 'Finl-ey iáfram. „Eg sé eitt-
hivað, sem er ekki ég. Eg var
hneykinn atf því að vera svart
ur. Eg blygðast min fyrir að
vera iSvona hvítur. Eg er sár-
reiffur, vegna þess, sem kom fyr
ir mig.“
James Finley fékk magasár
tfyrir sex ár!uan síðan. Þá vann
hann við afgreiffsiluStörf á her-
miannasjúkrahúsi í Clevelaad,
Ohio. Hann var negri og ekki
iijós á hör.und, ihieldur alveg kol-
Evartur. Eftir aff hann hafði leg
ið á spítal'anum út af magasár-
inu, fór skinnið aff flagna af
ho.ium og síðan að lýsast. Háriff
varð gulhvítt. Læknarnir höfffu
gefið honum róandi lyf, siem.
heitir Doriden. Finley er einn
atf þeim fáu, sem heifiur ofnæmi
fyrir Iþessu meiniausa lyfi og
han.i fékk m jög . slæim útbrot,
sem lieidd’U' til þess, að hanM
varff lalhivítur. Árið 1966 fór
hann í skaffabótamól viff ríkis
stjórnina og bað um hálfa millj
ón do'llara í bætur. í júnímán-
uffi síffaiSitliðnum vísaði d'ómar-
inn málinu frá sér og úrskurff
■affi, að lekki væri 'hægt að san-na
vanrækslu á lækna spítalans.
Lögfræðingiur Finieys hefiur á-
frýjaff þessium úrskurði og ef
Finley er neitað um. önnur rétt
arhöld, þar sem frekari vitnis-
b'urffur Dækna yrði lagður fram,
mun máliff fana fyrir hæstarétt.
Þaff gætu liðið mörg ár, þangað
til iokaúrskurður fæst í málinu.
Nú er Doriden engin ný upp
götvuff tcfraformúla, sem genr
svertingja hvíta: lytfiff hefur ver
ið notað í fleiri ár, án nokk-
urra ajukaáhrifa, annarra en
þeirra, að örfáir sjúklingar
höifffu fengið lítilsháttar útbrot.
Húff&júkdómalæknirinn, sem var
eitt af vitnum Finleys sagði ein
ungis, aff iyfið væri likleg or-
sök, sem, að 'hans áliti, gæti
ieitt til breytingar á litarhætti.
En hitt er annaff mál, aff; á
síðust’U' tuttugu árum effa svo
hafa á annað hundrað svartra
Bandarikjamanna orðið hvitir.
Umskiptin voi-u með ráði gerff
og eru til frambúffar. Eftir að
hafa talað við Finley i húsi hans
í útjaffri St. Paul í Minnesota,
þá fór ég til Washington. til þess
aff hitta lækninn, sem fram
kvæmir þær aðgerðir.
Dr. Robeirt Stoliar, hár, föfllur,
mi ffaldra húð s júkd óma læto a i r,
mjtikraddaður og alúðlegur i
framkomu var lítiff hrifinn af
því, aff l'áta skrifa um sig. —
„Skjalaskápur ritara míns",
sagffi hann og benti á stóran stál
'skáip, „er troðfullur af bréfum,
hvaffanæva aff úr heimin'irm. —
Öll eru þau frá fóöki, sem vill
ekiipta um litarhátt.
Tveir svertíngjar í Englandi
töiuffu viff mig í síma í síðlustu
viku og grátbændu mig um að
gera þá ihvíta, svo að þeir gætu
fe.igið sæmilega vinnu. En ég
get bara ekki annað þessu öÉU.
Eg verð aff einbeita mér að þeim
son þurfa á læknishjálp að
halda.
Stolar viðurkenndi þó, að
hann hefði einstöku sinnum gert
'þie'sa aðgerð á hei'lbrigðúm
sviertingium. En la’ngflestir
þeinra, sem hann hetfur „hvítað"
'komu til ihans, vegna þess að
þeir höfffiu vitiligo, húffsjúkdóm
sem statfa af skorti á melanin-
dökku litarefni —, en skortur
þsssi lýtir dökkt liörund meff
m bliettum. (Þessi sjúkdóm
Dr. Robert Stolar. — AS ofan til
hægri james Finley og Geraidine
Bryant. Að neðan til hægri Doris
Moore og Milred Gibson.
ur er algengur í Kákasus: ein’.i
alf hundraði Bandaríkjamanna
heifur hann. Þessir hvítu blett-
ir erp ekki alltaf miiög áberandi.
En, þegar þeir er.u dreifðir um
allan líkamann, er sjúklrngur
inn allur gerður hvítur.
En livers vegna eru hvítu.
iblettirnir ekki diekktir? Slikt
dugar ekki nlema stuttan tíma,
sagði Stolar mér.
Það tefcur um þrjú 'ár að
6 ÞRIDJUDAGUR 2. FEBRÚAR 1971
gera allan líkamann hvíta’i og
Iþolinmæði er þörf, því að bera
þ'arf á smyrsli dagil'egia, en með-
ferðin hefur áhrif og þau vara.
Hann fékk b.ugmyndina árið
1939 og árið 1940, þegar þrir
visind'amenn, sem hét.u Oliver
Sehwartz og Warre.i birt-u rann
sóknir sinar á negrum, seni
unnu í sútunarverksmiðju í
Ohio, en hendur þeirra og hand
Iteggir höfffla hvítnað af völdum
elfnis, siem hélt leðrinu mjúku.
Þ'egar Bandaríkia fóru í stríffiff
igE'kk Stolar í herinn og það var
ekki fyrr .en hann kom ^aft.iir til
Washington áriff 1946, að hann
kynntist eymd negra.’ma, sem
Iþj'ást af vitiligo og fór að velta
Iþvi ifyrir sér, hv'ernig ætti að
eyða svörtu bletfunum, sem af-
mynduðu þá. Hann gterði til-
raunir m'eð efniff Agerite Al.lia,
fókik Síðar' fyrstu birgðir sd því
hjá bandarískum hjólbarðafrr.m
leiffendum, Goodrieh, scm not-
uffu' þaff til aff bæta eadingu
gúmmís. Hann komst að raun
um, að áhrifamiestu blöndurnar
voru 5, 10 og 15% af MBEH í
oMu og vatns upplausn. Þá
blöndu notár hahn.
í byriun meðtferðar koma sjúk
lin.gar til hans einu sinni til
tvisvar í v'ku. s'einm meir ksm
ur s'júWing-'rinn ti.l skoðunar
á þviggja til fjögurra mánaða
ifresti. Meðferðin kostar 250
doÚJara á ári og eni smyrsl inni-
falin.
*
Á læiknastöð í suðvesturhluta
Wa'.hington hitti ég f.eitlagna,
fjiörug.a konu í litfium svörtum
k.iól. Hún sagffist hafa veriff
hiúkrunarkona í mörg ár, en
væri nú eftirlitsmaður. Hún var
dæmigierð svört, miffstétta>-kona
frá Euðurríkjunum og hét Doris
Moore.
..Sérffu þessa tvo litlu blel.ti
á kláltfanum?" sagði hún. „Þeir
eru svartir. Þeir minna mig á,
að ég er i rau-iinni svört.
Doris Moore var fyristi megr-
inn, stem Dr. Siolar g'erði a1r?iör
lega hvíta. „Sfðian eru liðin 20
ár, svo aff ég býst viff því að
vera svcna. baff stem eftir er.
Eg þurfti að vara mig á sól-
bruna, og það var ekkert gaman
miál, vegna þess að ég elska úti
veru. En núna í ár hef ég verið
úti í sóli'.mi í stutterrna kjól og
hattlauis og sólin hefur ekki ver
ið mér til neins.
Fannst benni gott aff vera
hvít?
„Eg .'er ekki vanþakk’ár lækn
iriiutn, en ég heifði vi’dað halda
áfram qff vera sv'ört. En vjð
þersu verðiur ekki g.ert. Auffvit-
aff hieif ég ekki breytt lifnaðar-
háttum mí’.ium. Eg á mína gömlti
vini — sumir ’beirra erit hvítir.
ég er ekki hlieypidómafull. Eig-
inmaðurinn er sá sami •- hnnn
er svartur. Bob kærði sig koll-
óttan, þegar ég varð hvít.
Einu sinni, skömmu eftir að
ég ihvítnaði. kom ég heim frá
vinnu í hjúkrím.tarbúningnum
mínurn. Vinur mannsins míns
var hjá 'honum. Eg fór inn til
mín, til þess að skipta um föt
cg maffurinn sagði viff Bob: —
..Hey, hvað varð um hina kon-
una, stem þú varst giftur?" —
Margir gamlnr kunningjar æil-
uffu ekki aff þekkja mig aftur.
Hafði hún ekki reynt að ná
sér niffri á hvítum mónnum fyr
ir alla'.n gaimta púka'háttinn, sem
þeir höfðu sýnt henni, þegar
hún komst ekká inn á hár
greiðslustotfu meff hvítum kon-
um og tfékk verstu borðin á
Veitingastofuim.
Eg tók það aldr'ei nærri mcr,
góða. Eg fór bara til háirgreiðslu
konunnair og lét lita hárið á mér
rautt. Nú eru hárkollur í tízku
og ég 'nota mér þaff.
Doris Moore sagði. að þar
Sem henni fyndist hún alltaf
vsíra svört, kæmi aiICðaf dálítið
á hana, iafnvel núna, þegar hún
liti í spegil.
„Húðin er ennþá svört í sör.
Fliestar 'hvítar kon'ur á' mí i.’urn
aldrí, 58 ára gamlar, eru komii-
ar með hrukkur. Það eru engar
hrukkur á ibessu hvít svarta
andliti míniu!“
*
Mildred Gitwon var aðlaðandi
n.egri, bronzlit á hörund, þegar
hún lióf störf sem bókari við
affal'póstliúsið í New York. Um
Framhald á bls. 10.

Ýw 1 ,■^1^1^11^^
% fk

ÞRIÐJUDAGUR 2. FEBRÚAR 1971 7